آیا در ازدواج موقت به زن نفقه تعلق می‌گیرد؟

هم‌زمان با انعقاد عقد نکاح، برای هریک از طرفین، حقوق و تکالیفی ایجاد می‌شود. زن و شوهر غالبا به‌دلیل دلبستگی و علاقه‌ای که به یکدیگر دارند، وظایف خود را انجام داده و حقوق یکدیگر را رعایت می‌­کنند. یکی از مهم‌ترین حقوق زن در عقد نکاح، نفقه زن است که باید از سوی هر زن و مردی که قصد ازدواج دارند، به‌دقت مطالعه و بررسی شود.

غلامرضا عابدینی، وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی درخصوص فلسفه وجود نفقه گفت: هرچند امروزه زنان در کنار همسران خود زندگی را اداره می‌کنند اما باتوجه برخی ویژگی‌های ذاتی مردان، قانونگذار ریاست خانواده را بر‌عهده‌ شوهر قرار داده است.

او افزود: یکی از اهداف این ریاست، فراهم‌‌ کردن شرایط آسودگی ‌خاطر زن در خانواده است. از‌این‌رو، در خانواده‌ای که بنیان آن با عقد نکاح دائم پایه ریز‌ی شده پرداخت نفقه زن به‌عهده شوهر است. نفقه در حقوق به «هزینه‌ی زندگی» تعبیر شده است و عبارت است از همه‌ نیازهای متداول و متناسب با وضعیت زن که ظاهرا عرف آنها را از جمله مسکن، پوشاک، غذا، اسباب منزل، هزینه‌­های درمانی و بهداشتی و… تعیین می‌کند.

عابدینی با اشاره به میزان نفقه زن و معیار محاسبه آن تصریح کرد: پس از مراجعه‌ زن به دادگاه خانواده، این دادگاه برای محاسبه‌‌ی مقدار نفقه زن از کارشناس کمک می‌گیرد و کارشناس هم با تحقیق درمورد چگونگی شرایط زندگی زوجین میزان نفقه را مشخص می‌کند.

او افزود: نکته‌ شایان توجه اینکه ممکن است مردم نفقه زن را براساس شرایط زندگی او در خانه‌ پدری بسنجند اما حقوق‌دانان بر این باورند که معیار تعیین میزان نفقه همسر‌، وضعیت زن در خانواده‌ تازه‌ای است که از او و شوهرش تشکیل شده است؛ نه خانواده‌ پدری‌اش. ازسوی‌دیگر، تمکن مالی زن خواه حاصل کمک‌­های خانواده‌ی پدری یا ارثِ رسیده به او باشد و خواه حاصل درآمد ناشی از شغل او در جامعه، تعهد شوهرش را به پرداخت نفقه ساقط نمی‌­کند.

این مشاور حقوقی درخصوص اموالی که به‌عنوان نفقه در اختیار زن قرار می‌گیرد، گفت: اموالی که به‌عنوان نفقه در اختیار زن قرار می‌گیرد به دو گروه تقسیم می‌شود. دسته اول اموالی که با بهره‌برداری یا مصرف از بین‌ می‌­روند؛ مانند خوراکی‌­ها یا لوازم آرایشی که این اموال ملک زن به‌شمار می‌آیند و ادعای بعدی شوهر بر آنها تأثیری نخواهد داشت.

او افزود: دسته دوم اموالی که با بهره‌برداری یا مصرف از بین نمی‌روند؛ در این مورد نیز دو حالت قابل‌تصور است: حالت نخست اینکه مال به‌عنوان هدیه و بخشش باشد؛ مانند زیورآلات یا لباس. در این حالت اموال باز هم ملک زن به‌شمار می‌آید. اما حالت دوم، اموالی است که از جمله‌ی هدایا نبوده است؛ مانند مسکن و اسباب آن. در این حالت، به زن تنها اجازه‌ی بهره‌برداری داده می‌­شود و این اموال در مالکیت او قرار نمی‌گیرد.

این وکیل پایه یک دادگستری درمورد شرایطی که به زن نفقه تعلق می‌گیرد، بیان کرد: ماده‌ ۱۱۰۲ قانون مدنی می‌گوید: «همین‌که نکاح به‌طور صحیح واقع شد، روابط زوجیت میان طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین دربرابر همدیگر برقرار می‌­شود.» براین‌اساس، تکلیف به پرداخت مهر و نفقه از همان تاریخ نکاح آغاز می‌­شود.

او افزود: ماده‌ ۱۱۰۸ همان قانون هم می‌گوید که هرگاه زنی بدون مانع مشروع و قانونی، وظایف مربوط به زوجیت را انجام ندهد، نفقه زن به او تعلق نمی‌گیرد بنابراین، اصل بر پیروی زن از شوهرش است که در اصطلاح به آن «تمکین» گفته می‌­شود پس عدم تمکین زن، استحقاق او را نسبت به دریافت نفقه از بین می‌برد؛ البته این موضوع باید از سوی شوهر اثبات شود.

عابدینی تصریح کرد: البته تمکین نکردن زن از شوهرش، ممکن است عذری موجه داشته باشد؛ مانند اینکه زن از حق حبس خود بهره گرفته و چنان‌که قانونگذار به او اجازه می‌دهد تا زمانی که مهریه‌ی خود را دریافت نکرده است، از نزدیکی با شوهرش بپرهیزد؛ یا اینکه در دوران عادت ماهانه یا بیماری واگیردار نتواند شوهرش را همراهی کند؛ یا ترس آزار بدنی، مالی یا شرافتی داشته باشد که امتناع او را از رفتن به خانه‌ی شوهرش توجیه ­کند که در هیچ‌یک از این موارد، زن از دریافت نفقه محروم نمی‌شود.

او ادامه داد: گاهی شاید تمکین‌نکردن زن وجاهت قانونی نداشته باشد که به چنین زنی دراصطلاح «ناشزه» می‌گویند بنابراین درصورت نشوز زن، او به‌طور کلی هیچ حقی از نفقه زن نخواهد داشت.

این وکیل پایه یک دادگستری درپاسخ به این سوال که آیا در ازدواج موقت هم نفقه به زن تعلق می‌گیرد یا خیر؟ گفت: نفقه زن تنها به ازدواج دائم تعلق می‌گیرد و در ازدواج موقت در صورتی می‌توان این حق را برای زن برشمرد که درضمن عقد، شرط پرداخت نفقه قید شده باشد یا شرایط زندگی زوجین بر مبنای نفقه قرار گرفته باشد.

عابدینی با اشاره به نفقه همسر در طلاق تصریح کرد: یکی از انواع طلاق، طلاق رَجعی است که در مدت عِده‌ مربوط به آن، شوهر می‌تواند به همسر مطلقه‌ خود رجوع کند و چون در این مدت زن در حکم زوجه است، او مختار است از شوهر نفقه دریافت کند اما چنانچه طلاق در شرایط نشوز زن انجام شود، او دیگر مستحق نفقه نخواهد بود.

او افزود: در طلاق بائن و فسخ نکاح، در مدت عده نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد؛ مگر اینکه باردار باشد که در این صورت تا زمان وضع حمل و فارغ‌شدن، بر دریافت نفقه حق خواهد داشت.

این وکیل پایه یک دادگستری درمورد راهکارهای قانونی برای مطالبه‌ نفقه توسط زن بیان کرد: شاید شوهر در نخستین گام، برای آزار همسرش از پرداخت نفقه سر باز زند به‌همین‌منظور، قانونگذار دو راهکار برای زن جهت دریافت نفقه قرار داده است که می‌­تواند به انتخاب خود، به‌کار گیرد.

او ادامه داد: او می‌­تواند به دادگاه حقوقی مراجعه کرده و نفقه‌ گذشته تاکنون خود را مطالبه کند. دادگاه پس از شنیدن دلایل زوج و رسیدگی به پرونده، اگر مستندات زوجه را محکم دانست، شوهر را به پرداخت نفقه ملزم خواهد کرد.

این مشاور حقوقی عنوان کرد: بنابر ماده‌ ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی، شوهری که با وجود تمکن مالی از پرداخت نفقه به همسری که تمکین کرده است شانه خالی کند به سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌شود همچنین با وجود الزام دادگاه به پرداخت نفقه، چنانچه زوج باز هم به وظیفه‌ خود عمل نکند درصورت درخواست زوجه دادگاه می‌تواند طلاق زن را صادر کند.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.