ایده‌ تغییر پایتخت در دولت هاشمی رفسنجانی هم مطرح بود؛کرباسچی مانع شد/تغییر پایتخت، جهش توسعه را به همراه دارد + صوت

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران، چند روز قبل به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء‌(ص) رفت و از نزدیک در جریان نمایشگاه فعالیت ها و دستاوردهای این مجموعه در حوزه‌های زیرساختی کشور قرار گرفت. وی با اشاره به چالش‌های توسعه کشور به بیان مشکلات تهران پرداخت و از ضرورت جابه‌جایی مرکزیت سیاسی و اقتصادی کشور سخن گفت. پزشکیان تصریح کرد که توسعه تهران با بی‌آبی که وجود دارد، وقت تلف کردن است و چاره‌ای نداریم جز اینکه مرکزیت اقتصادی و سیاسی کشور را به جنوب و نزدیک دریا منتقل کنیم. 

در این خصوص که آیا این ایده درست است یا خیر، با یک پژوهشگر اجتماعی به گفت و گو نشستیم تا ببینیم آیا مطرح کردن موضوع تغییر پایتخت به جنوب ایران، عملی است یا خیر.

در دوران معاصر چندین کشور پایتخت خود را تغییر داده اند و موفق بودند

سید جمال هادیان، پژوهشگر اجتماعی در گفت و گو با رکنا در خصوص ایده تغییر پایتخت از تهران به مناطق جنوبی کشور و نزدیک دریا به رکنا گفت: در دوران معاصر، چندین کشور در دنیا اقدام به تغییر پایتخت کرده اند. برزیل، ترکیه، پاکستان، کره جنوبی، مالزی، آفریقای جنوبی، قزاقستان و استرالیا این تجربه را داشته اند.

وی تاکید کرد: شرایط برخی از این کشورها از جمله پاکستان و ترکیه، از نظر اقلیمی و جمعیتی، بسیار شبیه به کشور ما بوده است و دلایلشان برای تغییر پایتخت نیز بسیار به دلایل ایران شبیه بوده اند؛ لذا می توانیم از تجربه آنها، ایده بگیریم و بعد اقدام به تغییر پایتخت کنیم.

ایده‌ تغییر پایتخت در دولت های هاشمی و خاتمی نیز مطرح شده بود / کرباسچی مانع تغییر!

این پژوهشگر اجتماعی افزود: ایده‌ تغییر پایتخت، هم قبل از انقلاب مطرح شده است و هم بعد از انقلاب در دو دوره ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی و همچنین دوره اول ریاست جمهوری آقای خاتمی. در دوره ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی، مجری طرح وزارت مسکن و شهرسازی بود که آن زمان یک تیم متخصص، تحقیقات مفصلی برای تغییر پایتخت انجام دادند و چهار نقطه را برای این مهم مشخص کردند. سپس رئیس جمهور وقت، از آن نقاط بازدید کردند و همه چیز برای تغییر مهیا شد؛ اما با توضیحات آقای کرباسچی که تهران در حال بهینه‌سازی و ترمیم زیرساخت ها است، این تصمیم منتفی شد. در دوره آقای خاتمی نیز عده ای از افراد گفتند که هزینه های تغییر پایتخت بسیار زیاد است و آن زمان هم پیگیر این مهم نشدند.

پایتخت می تواند به یک شهر کوچک انتقال یابد

وی در ادامه تاکید کرد: هزینه تغیر پایتخت در دوران جدید زیاد نیست، حتی زمان تغییر پایتخت نیز طولانی نخواهد بود. این تفکر که پایتخت حتما باید از یک شهر پر جمعیت به شهر پر جمعیت دیگری با تمام زیرساخت های لازم منتقل شود درست نیست. البته باید زیرساخت‌های امنیتی و خدمات رفاهی و نظامی در نظر گرفته شود؛ ولی پایتخت می تواند فقط 20 یا 50 هزار نفر جمعیت داشته باشد.

سید جمال هادیان افزود: تغییر مرکز سیاسی، به این معناست که ساختارهای حاکمیت منتقل شود نه اینکه کل پایتخت از یک جا به نقطه ای دیگر منتقل شود. یکی از چهار نقطه ای که در دوران ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی به عنوان محلی برای تغییر پایتخت اعلام شده بود، دشت سیوند بود؛ به عنوان دشتی پر آب، نزدیک به فرودگاه ها و راه‌های ارتباطی، همچنین مسائل امنیتی نیز برای آنجا در نظر گرفته شده بود؛ لذا این ایده که پایتخت جدید، لزوما به جنوب، شرق، غرب، شمال، نزدیک آب و... تاسیس شود درستی نیست بلکه باید ببینیم بهترین نقطه و بهترین شرایط با توجه به همه جوانب کجاست.

هزینه ایجاد یک شهر کوچک و انتقال پایتخت، از هزینه های بقای پایتخت در تهران پایین تر است

این پژوهشگر اجتماعی افزود: هزینه ساخت یک شهر بسیار کوچک و منتقل کردن پایتخت، از هزینه های بقای پایتخت در تهران فعلی بسیار پایین تر است. در دنیای جدید، مفهوم پایتخت، ساخت یک شهر نیست. آخرین کشوری که پایتختش را جابه‌جا کرده، اندونزی بوده؛ اما با یک اشتباه بزرگ و آن هم این است که باید حتما شهر بزرگی ساخته شود تا جمعیت زیادی داشته باشد و الان درگیر این شده اند که بیش از دو میلیون نفر را جابه‌جا کنند؛ در صورتی که لزوما چنین اتفاقی نباید رخ دهد. جا به جایی پایتخت به معنای جابه‌جا کردن یک شهر نیست؛ بلکه به معنای جا به جایی ساختارهای حاکمیتی است.

زمین های پایتخت جدید می بایست «ملی» باشند تا خرید و فروش صورت نگیرد

وی افزود: وقتی مرکز سیاسی جا به جا شود، از شهری که قبلا پایتخت بوده برخی ویژگی ها از جمله مشاغل کاذب، رانت های سیاسی و اقتصادی و... از بین می رود. در این شرایط، می بایست در پایتخت قبلی، خدمات، مالیات های بالایی پرداخت کنند تا به نقاط مختلف کشور بروند و اینگونه تمرکززدایی شود. به موازات همین تصمیم، با فعالیت در شهرهای دیگر، از امتیازات ویژه ای مثل کاهش عوارض و مالیات برخوردار شوند. در چنین شرایطی، جمعیت پایتخت قبلی، رفته رفته کم می شود و معمولا پایتخت های سابق، تبدیل به شهرهای توریستی و درآمدزا می شوند.

هادیان تاکید کرد: اولین نکته ای که می بایست در پایتخت جدید به آن توجه شود این است که کل املاک و زمین ها، باید «ملی» در نظر گرفته شوند. اینگونه، آن زمین ها خرید و فروش نمی شود. همچنین کسانی که مسئولیت بر عهده می گیرند، مستاجر پایتخت جدید خواهند ماند تا روزی که به هر دلیلی از سمت خود کنار بروند. 

تغییر پایتخت، جهش توسعه را به همراه دارد

این پژوهشگر اجتماعی با اشاره به اینکه با این روش، می توانیم در ایران پایتخت های مختلف از جمله صنعتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی داشته باشیم، افزود: قطعا تغییر پایتخت، موجب جهش توسعه در ایران می شود. اگر قرار باشد تا دوباره صنعت، اقتصاد، بورس، فرهنگ و هنر و... به اتفاق به یک منطقه دیگر منتقل شود، چند سال بعد، یک تهران دیگر حاصل خواهد شد. 

هادیان در پایان با اشاره به اینکه با انقال پایتخت به جنوب کشور و در حاشیه دریا موافق نیست تاکید کرد: وجود پایتخت در حاشیه دریا از نظر امنیتی درست نیست و می بایست به منطقه ای دیگر فکر و برای آن برنامه ریزی کرد.