نوید افکاری / همه تفاوت‌های قصاص و اعدام

به گزارش رکنا، رئیس اسبق دادسرای امور جنایی تهران در یادداشتی به تفاوت های مجازات قصاص و اعدام پرداخت و نوشت: باید دید چرا برخی از رسانه ها و مدعیان بخشش نوید افکاری قصاص وی را اعدام می انگارند.

فخر‌الدین جعفر‌زاده رئیس اسبق دادسرای امور جنایی تهران و وکیل پایه یک دادگستری مرکز، در یادداشتی که در خصوص پرونده اتهامی نوید افکاری متهم به قتل مرحوم ترکمان از کارمندان سازمان آب منطقه شیراز  نوشت: بنده از محتویات پرونده مربوط به قتل عمدی مرحوم ترکمان و اتهام‌های نوید افکاری اطلاعی ندارم لذا به عنوان یک حقوق‌خوان نمی توانم درباره محتویات آن اظهارنظری داشته باشم و بدیهی است اطلاعات این جانب در حد مطالب انعکاس یافته در رسانه‌ها است و بیش از آن نیست.

برخی «قصاص» نوید افکاری را «اعدام» می‌انگارند

وی نوشته است: آنچه که می‌توان گفت برای اعمال قصاص فرد، می‌بایست او قبلا مرتکب قتل عمدی مستوجب قصاص شده باشد بنابراین سبب اجرای قصاص، ارتکاب قتل عمدی با شرایط لازم خود می باشد. کسی که قتل عمد مرتکب شود مجازات قصاص نفس در انتظار اوست.

لکن اجرای این مجازات چون حق‌الناس است و جنبه شخصی دارد.حق اولیای دم مقتول است و یکی از شرایط لازم برای اجرا و اعمال حکم قصاص تقاضای اولیای دم می‌باشد و اگر اولیای دم تقاضا نکنند قصاص هیچگاه اجرا نخواهد شد.

چنانچه اولیای دم از حق قصاص خود گذشت کنند در این صورت مرتکب قتل عمدی از حیث جنبه عمومی جرم ارتکابی به استناد ماده 612 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب 1375 به تحمل 3 تا 10 سال حبس محکوم خواهد شد.

وی نوشته است:‌ از اینکه در رسانه‌ها به جای واژه قصاص نفس از واژه اعدام سخن گفته می‌شود صحیح نیست چون قصاص نفس با مجازات اعدام متفاوت است.

از جمله تفاوت‌های قصاص نفس با مجازات اعدام عبارت است از اینکه مجازات قصاص نفس یک مجازات خصوصی و حق شخصی است که در آیه 33 از سوره اسراء نیز به این امر تصریح شده است. آنجا که می‌فرماید ( وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِیِّهِ سُلْطَانًا ) که ترجمه آن می‌شود کسی که مظلومی را کشته است برای ولی او سلطه (و حق قصاص) قرار دادیم.

بنابر این به موجب آیه شریفه و با استناد به ماده 381 از قانون مجازات اسلامی اجرای مجازات قصاص در اختیار اولیای دم است در حالی که مجازات اعدام قابل گذشت نیست و اجرای آن در اختیار حکومت است و در واقع یک مجازات عمومی محسوب می‌‌شود.

وی نوشته است: مجازات قصاص نفس مبنای فقهی و شرعی دارد و شارع مقدس آن را وضع کرده است لکن مجازات اعدام اینگونه نیست و وضع آن با تشخیص قوه مقننه است. این تشخیص می‌تواند مبتنی بر مبنای فقهی باشد یا نباشد. همچنین در اجرای قصاص رعایت تساوی لازم و ضروری است ولی در اعدام اینگونه نیست.

مرجع رسیدگی این دو مجازات یعنی قصاص و اعدام متفاوت است بگونه‌ای که مجازات قصاص معمولا از سوی دادگاه‌های عمومی‌ و مجازات اعدام از سوی دادگاه‌های اختصاصی صادر می‌شود.

یکی دیگر از تفاوت‌های میان مجازات قصاص و اعدام این است که همیشه قصاص نفس و اجرای آن بر مجازات اعدام مقدم بوده و ارجحیت دارد زیرا قصاص حق‌الناس است و اعمال و اجرای آن نسبت به اعدام ارجح است.

با وجود جهات افتراق بین قصاص نفس و اعدام که به شرح فوق به آن اشاره شد میان آنها از حیث اینکه نتیجه اجرای هر دو منجر به سلب حیات از مرتکب است مشابهت وجود دارد و از این حیث مشترک هستند و به نظر می‌رسد این که در برخی از مطالب و نوشته‌ ها در رسانه ها گفته می‌شود فلان قاتل اعدام شد شاید از این منظر باشد که نتیجه اجرای هر دو مجازات منجر به سلب حیات است وگرنه این دو مجازات تفاوت‌های اساسی همانطور که گفته شد دارند.

این استاد حقوق و وکیل پایه یک در بخشی دیگر از این یادداشت نوشته است: در اجرای مجازات قصاص نفس و بلکه در صدور حکم به آن باید دقت لازم و احتیاط کافی صورت پذیرد زیرا مسأله خون و دماء انسان در میان است و قانون‌گذار نیز با تصویب قانون مجازات در سال 1392 اراده بر کاهش مجازات قصاص نفس داشته است و وجود علم و آگاهی مرتکب در ارتکاب قتل و نوعاً کشنده بودن رفتار او را لازم دانسته است.

البته در این زمینه بحث‌های زیادی وجود دارد و مقنن سعی کرده است دامنه شمول مصادیق قتل‌های واقع شده را از دایره قتل عمدی خارج کند و مجازات سالب حیات کمتر اجرا شود و در صورت وجود تمامی شرایط، برای اجرای حکم الهی قصاص نفس به نظر می‌رسد مخالفت با آن مبنای درستی ندارد.

فخرالدین جعفرزاده که سالها سرپرست دادسرای امور جنایی بوده و یکی از پرونده های مهم رسیدگی شده توسط وی هم پرونده شهلا جاهد بوده است در بخش پایانی این یادداشت نوشته است: واقعا باید دید کسانی که مخالفت با حکم قصاص دارند اگر خودشان در جایگاه خانواده قربانی قرار بگیرند و فردی از بستگان نزدیک آنها به ناحق و به صورت فجیعی به قتل برسد باز مخالفت با قصاص نفس خواهند کرد یا خیر؟

وی نوشته است: تجربه بنده با توجه به سال‌ها فعالیت به عنوان سرپرست دادسرای امور جنایی چنین چیزی را تأیید نمی‌کند و در عمده موارد خانواده‌ ها درخواست اجرای قصاص را دارند.هرچند که پرونده های زیادی منجر به صلح و سازش شده است.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.