توصیه های طلایی به والدین درباره بازی کودکان

به گزارش رکنا، برخلاف باور بیشتر مردم که بازی را تنها وسیله ای برای صرف انرژی مازاد می داند، کودک هنگام بازی بخشی از نیروی ذهنی و بدنی خود را به کار می گیرد و آن را بخشی از زندگی خود می داند، اما نباید این نکته را فراموش کرد که بازی یک عملکرد هدفمند است که حتی اگر نتیجه ای هم نداشته باشد، کودک از آن لذت می برد. کودکان به وسیله بازی کردن با اطرافیان خود ارتباط برقرار می کنند. بسیاری از بازی هایی که کودکان در طول رشد خود انجام می دهند، تاثیر زیادی بر تجارب بزرگسالی آنها دارد.

به بیان دیگر، بازی و اسباب بازی می تواند رابطه ای بین کودک و فرهنگ جامعه اش برقرار کند و موجب آماده سازی جسمی، فکری و عاطفی او برای ورود به دنیا بزرگسالان باشد. کودک از راه بازی دنیای پیرامون خود را می شناسد و آن را تجربه می کند. در جریان بازی احساسات خود را بیان می کند، آرزوهایش را به واقعیت نزدیک و بر نگرانی ها و اضطرابش غلبه می کند. همچنین بازی موثرترین عامل در رشد شناختی او است. بازی های تخیلی حافظه کودک را توانمند می کند و در بازی های نمایشی از لغات توصیفی بیشتری نسبت به دایره لغات روزمره استفاده خواهدکرد.

چگونه باید با کودکان بازی کنیم؟

اگر می خواهید فرزندتان در آینده عملکرد مناسبی داشته باشد، باید مراحل مختلف رشد را به خوبی طی کند. برخورداری از فرصت کافی برای بازی آزاد به سپری شدن موفقیت آمیز مراحل رشد کمک فراوانی می کند. درواقع، شما با بازی کردن درست با کودک شالوده ارتباط غنی را با او پی ریزی می کنید. رابطه غنی با کودک سبب دلبستگی ایمن و نشاط او، کاهش لجبازی و پرخاشگری و پذیرش آسان تر قوانین از سوی او می شود. شناختن بازی های متناسب با سن، داشتن مهارت کافی برای بازی با کودک و خرید اسباب بازی هایی مناسب با توانایی هایش عوامل موثری است که به شما در این زمینه کمک خواهدکرد.

به طور کلی ۳ نوع بازی داریم

بازی فرد: کودک تا قبل از 2 سالگی تنها به بازی فردی می پردازد، به این معنی که به تنهایی بازی می کند. ساعت ها با یکی از اعضای بدنش یا یک اسباب بازی مشغول می شود و به همسالان یا بزرگسالان برای بازی نیازی نمی بیند. به علاوه، بازی های کودک در این سن، عمدتا به صورت اکتشافی است. به این معنی که کودک نسبت به بدن خود و محیط اطرافش بسیار کنجکاو است و کشف نقاط مختلف خانه و سرگرم شدن با وسایل مختلف که در گوشه و کنار خانه وجود دارند برای او یک بازی محسوب می شود. نکته مهم این است که کودک را به خاطر اکتشافاتش سرزنش نکنید تا حس کنجکاوی وی سرکوب نشود.

بازی موازی: از سن 2 تا 3 سالگی کودک به بازی موازی می پردازد. بازی موازی به این گونه است که دو کودک در فاصله 50 سانتی متری یا کمتر و بیشتر هر دو به یک بازی (مثلا ماشین بازی) مشغول هستند. گاهی به یکدیگر نگاه می کنند و اسباب بازی های خود را با هم عوض می کنند، ولی هیچ تعامل دیگری با هم ندارند. به اصطلاح کنار هم بازی می کنند، ولی با هم بازی نمی کنند. بازی دیگر در این سن بازی نمادی ساده است. به این مفهوم که کودک مثلا یک خیار را جلوی گوش خود می گیرد و شروع به حرف زدن می کند، گویی آن خیار یک تلفن است و گاهی همان خیار را دم گوش شما می گیرد و با ایما و اشاره به شما می فهماند که با آن صحبت کنید. این بازی های نمادی آغاز شکل گیری قوه تخیل و خلاقیت است.

بازی اجتماعی: کودک بعد از 3 سالگی با همسالان خود همبازی می شود. هنگام بازی دائم با آنها در تعامل است و تنها در این سن کودک قادر به انجام بازی های مشارکتی و دسته جمعی خواهد بود و هنگام بازی با مفاهیمی مانند رعایت نوبت و برد و باخت آشنا خواهدشد. به همین دلیل است که در این سن وجود همبازی برای کودک اهمیت پیدا می کند؛ خواه این همبازی خواهر و برادر یا دوست مهد کودک یا کودکان حاضر در زمین بازی پارک باشد، کودک نیازمند آنها ست. پس باید از این سن شرایطی برای او فراهم کرد تا بتواند با همسالانش ارتباط برقرار کند.

چه نوع اسباب بازی برای کودکم بخرم؟

• با توجه به سن کودک و توانایی های کودک باید برای او اسباب بازی خرید.

• اشکال یا وسایل ساده سیاه و سفید، اشیایی که دارای خطوط با رنگ های متمایز هستند و جغجغه مناسب کودکان زیر 3 ماه است.

• اسباب بازی های نرم، پارچه ای و صدادار برای شیرخواران ۴ تا ۷ ماه مناسب است!

• عروسک های بزرگ، استفاده از سطل که اسباب بازی ها را در آن بریزد و خالی کند، اسباب بازی هایی که با فشار دکمه آن می تواند صداهای گوناگون بشنود مناسب سن 8 تا 12 ماهگی است.

• برای کودکان ۱ تا ۲ سال میخ های بازی که با چکش فرو می روند، توپ بازی برای یادگرفتن پرتاب و گرفتن آن و اسباب بازی های کشیدنی، ماژیک های پهن که در دست گرفتن آن آسان باشد و کتاب های داستانی ساده با نقاشی های بزرگ و هرم هوش که چینش از بزرگ به کوچک را به کودک یاد می دهد بسیار خوب است.

• بین 2 تا 3 سالگی وسایلی برای بازی های تقلیدی مانند وسایل آشپزی، تلفن، ماشین، عروسک و کالسکه، اسباب بازی هایی که به کشف محیط کمک می کنند مانند سطل و وسایل بازی با شن، تاب بازی، بازی هایی همراه با کار دست مانند نقاشی با انگشت، خمیربازی، بستن و باز کردن پیچ و پازل های ساده توصیه می شود.

• بعد از ۳ سالگی با توجه به توانایی کودک می توانید از بازی های فکری متناسب با سن او استفاده کنید. با بالاتر رفتن سن کودک و از ۴ سالگی به بعد بازی های مبتنی بر برد و باخت را به اسباب بازی های او اضافه کنید.

8 توصیه به والدین شاغل و بی حوصله

بیشتر والدین زمانی که از محل کار به منزل می روند، اولین کاری که برای سرگرم کردن کودک خود انجام می دهند این است که تلویزیون را روشن کنند. ما به شما چند روش می آموزیم که بسیار بهتر از تلویزیون است و فعالیت کودک را بیشتر می کند و رابطه کودک را با خانواده محکم تر خواهدکرد.

1. پازل های مناسب با سن او تهیه کنید یا تصویر یا عکسی را که خیلی به آن علاقه مند است به صورت پازل درآورید و از او بخواهید آن را برای شما درست کند.

2. یک کتاب از کتاب های کودک را انتخاب کنید. به او کمک کنید یک استودیوی کوچک برای خود درست کند؛ مثلا با انداختن یک پتو یا یک ملحفه می توان این کار را انجام داد. حالا از کودک بخواهید زیر پتو برود و با نور چراغ قوه کوچک خود مانند یک گوینده رادیو برای شما این قصه را بلند بخواند.

3. یک نقشه جلوی او بگذارید و از او بخواهید براساس نوع نقشه جاده اصلی؛ بزرگراه ها، کوه ها، پل ها، رودخانه ها یا پارک ها را مشخص کند.

4. اگر در سنین بالاتر است، از او بخواهید نامه ای برای دوستان، فامیل و اعضای خانواده بنویسد و تمام کارهایی را که در طول هفته انجام داده و اتفاقات جالب را بنویسید. اگر در سنین پایین تر است، از او بخواهید نقاشی آن را بکشد.

5. از او بخواهیم پرچم کشور یا یک نقاشی روی یک تکه کاغذ بکشد. حالا چوبی به آن وصل کرده و برای او پرچم درست کنید. حالا از او بخواهید با زمزمه آهنگ مورد علاقه اش رژه برود.

6. از کودک بخواهید در مرتب کردن کمد یا کشوی لباس به شما کمک کند یا اگر بزرگ تر است، به او بگویید کشوی میز یا لباس و کمد خود را مرتب کند.

7. از او بخواهید برای شما یک کاردستی مثلا کلاه یا کارت تبریک درست کند. وسایلی مثل قیچی در اختیار او قرار ندهید. اگر کوچک تر است، خودتان به کمک او بروید.

8. از شب قبل برای روزهایی که مشغله زیادی دارید، فکر کنید. رسیدگی به فرزندمان هم جزو وظایف ماست پس برای او هم برنامه ریزی مخصوص به خود داشته باشید.

کدام کودکان به بازی درمانی نیاز دارند؟

بازی درمانی یکی از روش های موثر در درمان مشکلات روانی کودکان است. در روند بازی می توان به بسیاری از ویژگی ها و مسائل کودکان پی برد. این تکنیک براساس انعکاس رفتار کودک است و در آن احساسات کودک شناسایی شده و به او منتقل می شود، به طوری که کودک به رفتار خود آگاه می شود. بازی درمانگر درواقع از موقعیت بازی برای ایجاد ارتباط با کودک استفاده و تلاش می کند کودک تخلیه هیجانی داشته باشد. و در حل و فصل مشکلات کودک به او کمک می کند.

در این روش، به کودک کمک می کنند حق انتخاب های خود را شناسایی کند و توان ابراز احساسات داشته باشد. بازی درمانی به درمان انواع اختلالاتی که ریشه در احساسات و هیجانات کودک دارد و سازگاری او را با محیط دچار مشکل کرده است، مشکلات رفتاری، اضطرابی، وسواس، افسردگی، ترس و شب ادراری کمک می کند.

چگونه از بچه های مان مراقبت کنیم؟

• به فرزندان خود یاد بدهید از ارتباط با غریبه ها بپرهیزند.

• در اماکن عمومی اجازه ندهید دیگران کودکان تان را لمس و نوازش کنند.

• به راحتی به افراد غریبه بگویید: «فرزند من یاد گرفته اجازه لمس به دیگران ندهد.»

• از بچه ها نخواهید دیگران را «خاله» یا «عمو» صدا کنند.

• به فرزندان خود یاد دهید در اماکن عمومی از شما فاصله نگیرند. پاسخ سوال های افراد غریبه را ندهند و از آنها خوراکی قبول نکنند و از خود و خانواده اطلاعات ندهند.

• به کودکان خود اجازه ندهید در محوطه مسکونی و در کوچه و خیابان بدون حضور والدین مشغول بازی شوند. لازم به یادآوری است بیشترین موارد کودک آزاری و ربودن در مورد کودکان رها اتفاق می افتد.

12 توصیه برای بازی با کودکان

۱. بازی کردن با کودک فقط مسوولیت مادران نیست و پدران هم باید با کودک بازی کنند.

2. با تلفن همراه روشن و دغدغه های دیگر وارد بازی با کودک نشوید.

۳. قبل از شروع بازی مدتی که می خواهید با او بازی کنید را بگویید.

۴. اجازه دهید او خودش بازی ها و نقش ها را انتخاب کند، حتی اگر بازی های تکراری انجام دهد.

5. هنگام بازی با خیالپردازی های کودک پیش بروید، حتی اگر در بازی کارکرد و نام وسایل را تغییر دهد.

۶. هنگام بازی لمس و تماس بدنی مناسب با او داشته باشید.

7. در زمان بازی بر رابطه تان با کودک تمرکز کنید، نه بر مشکل و مساله او.

۸. کاری را برای کودک انجام ندهید که خودش می تواند آن را انجام دهد. با این شیوه احساس توانمندی را از او سلب می کنید. برای مثال اگر کاری برای کودک پیچیده بود؛ مثل بازکردن در یک جعبه یا بستن آن، صبورانه کودک را مشاهده و تلاش او را تشویق کنید.

9. از کلمات «باید و نباید» و «چرا» هنگام بازی استفاده نکنید.

10. اگر هنگام بازی کودک کاری انجام داد که برای خودش یا وسایل یا شما آسیب رسان بود، محدودیت وضع کنید. این محدودیت ها باید در کمتر از ۱۰ کلمه بیان شود.

11. لحن شما هنگام گذاشتن محدودیت باید عاری از خشونت، ولی مقتدرانه باشد.

۱۲. هیچ گاه قوانین و محدودیت ها را در حالت ایستاده به کودک نگویید و روبروی او بنشینید.

دکتر کتایون خوشابی، زهرا ترکمان