نقرس چیست؟ / جدول علائم و درمان نقرس

به گزارش رکنا، نقرس (podagra) یک نوع آرتریت التهابی است که به دلیل تجمع بیش از حد اسید اوریک در خون ایجاد می‌شود. اسید اوریک یک ماده زائد است که به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود و معمولاً از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. اما در افراد مبتلا به نقرس، این اسید به شکل بلورهایی در مفاصل رسوب کرده و باعث التهاب، درد شدید و تورم می‌شود.

علل نقرس

علل دقیق نقرس هنوز به طور کامل شناخته شده نیست، اما عوامل زیر می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند:

    ژنتیک: برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد ابتلا به نقرس هستند.

    رژیم غذایی: مصرف زیاد غذاهای پرپورین (مانند گوشت قرمز، ماهی‌های چرب، غذاهای دریایی، نوشابه‌های شیرین و الکل) و نوشیدن کم آب می‌تواند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد.

    چاقی: چاقی با افزایش تولید اسید اوریک و کاهش دفع آن از طریق کلیه‌ها مرتبط است.

    بیماری‌های دیگر: برخی بیماری‌ها مانند فشار خون بالا، دیابت، اختلالات کلیوی و بیماری‌های قلبی می‌توانند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند.

    داروها: برخی داروها مانند داروهای ادرارآور و آسپرین می‌توانند سطح اسید اوریک خون را افزایش دهند.

علائم نقرس

شایع‌ترین علامت نقرس، حملات ناگهانی درد شدید، قرمزی و تورم در مفاصل است. این حملات معمولاً در شب رخ می‌دهند و ممکن است چند ساعت تا چند روز طول بکشند. مفاصل انگشت شست پا شایع‌ترین محل بروز حملات نقرسی است، اما مفاصل دیگر مانند مچ پا، زانو، آرنج و مچ دست نیز ممکن است درگیر شوند.

تشخیص نقرس

پزشک برای تشخیص نقرس، سابقه پزشکی بیمار را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین ممکن است آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح اسید اوریک و آزمایش مایع مفصلی برای بررسی وجود بلورهای اسید اوریک تجویز کند.

درمان نقرس

درمان نقرس شامل کاهش درد و التهاب حاد، کاهش سطح اسید اوریک خون و پیشگیری از حملات بعدی است. درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

    داروها: داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، کورتیکواستروئیدها و داروهای کاهش‌دهنده اسید اوریک

    تغییرات در سبک زندگی: کاهش وزن، تغییر رژیم غذایی، افزایش مصرف آب و ورزش منظم

پیشگیری از نقرس

برای پیشگیری از حملات نقرس و کاهش عوارض آن، توصیه می‌شود:

    رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای کم پورین، افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات، کاهش مصرف گوشت قرمز و الکل

    کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن می‌تواند به کاهش سطح اسید اوریک کمک کند.

    ورزش منظم: ورزش به کاهش وزن و بهبود عملکرد کلی بدن کمک می‌کند.

    کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: کنترل بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا و دیابت

    نوشیدن آب کافی: نوشیدن آب به دفع اسید اوریک از بدن کمک می‌کند.

جدول علائم و درمان نقرس

سایر علائم احتمالی

    احساس گرما و سوزش در مفصل

    ظاهر براق و درخشان پوست روی مفصل

    لنگیدن (در صورت درگیری مفصل پا)

درمان‌های مکمل نقرس

    تغییرات در سبک زندگی: کاهش وزن، ورزش منظم، پرهیز از غذاهای پرپورین، افزایش مصرف آب

    طب سنتی: برخی درمان‌های طبیعی مانند مصرف گیاهیان دارویی (با مشورت پزشک)

توجه: این جدول تنها به عنوان یک راهنمای کلی ارائه شده است و برای تشخیص و درمان دقیق نقرس، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. درمان نقرس بسته به شدت بیماری، سابقه پزشکی و سایر عوامل فردی متفاوت خواهد بود.

نکات مهم:

    خوددرمانی نکنید: مصرف خودسرانه داروها می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد.

    به طور منظم به پزشک مراجعه کنید: برای کنترل بیماری و پیشگیری از عوارض آن، باید به طور منظم به پزشک مراجعه کنید.

    داروها را به طور مرتب مصرف کنید: حتی اگر علائم بهبود یافت، باید به طور مرتب داروهای تجویز شده را مصرف کنید.

برای اطلاعات بیشتر در مورد نقرس، می‌توانید به منابع زیر مراجعه کنید:

    سایت‌های پزشکی معتبر: بسیاری از سایت‌های پزشکی اطلاعات جامع و قابل اعتمادی در مورد نقرس ارائه می‌دهند.

    پزشکان متخصص: برای تشخیص و درمان دقیق، به پزشک متخصص روماتولوژی مراجعه کنید.

رژیم غذایی مناسب برای بیماران نقرسی

رژیم غذایی یکی از مهم‌ترین عوامل در کنترل نقرس و کاهش حملات آن است. با رعایت یک رژیم غذایی مناسب، می‌توانید سطح اسید اوریک خون را کاهش داده و از بروز علائم دردناک نقرس جلوگیری کنید.

چه غذاهایی را باید مصرف کرد؟

    میوه‌ها و سبزیجات: بیشتر میوه‌ها و سبزیجات، به ویژه انواع توت‌ها، گیلاس، کرفس، کلم، کلم بروکلی و بادنجان دارای پورین کم هستند و برای بیماران نقرسی مفیدند.

    غلات کامل: نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر و سایر غلات کامل فیبر بالایی دارند و به کاهش سطح اسید اوریک کمک می‌کنند.

    لبنیات کم چرب: شیر، ماست و پنیر کم چرب منابع خوبی از کلسیم هستند و به کاهش التهاب کمک می‌کنند.

    حبوبات: لوبیا، نخود و عدس سرشار از فیبر و پروتئین هستند و گزینه‌های مناسبی برای بیماران نقرسی محسوب می‌شوند.

    چربی‌های سالم: روغن زیتون، آووکادو

چه غذاهایی را باید محدود کرد یا از مصرف آن‌ها خودداری کرد؟

    گوشت قرمز: گوشت قرمز، به ویژه گوشت‌های فرآوری شده، حاوی مقادیر زیادی پورین هستند و باید محدود شوند.

    ماهی‌های چرب: ماهی‌هایی مانند ساردین، ماهی آزاد و ماهی تن حاوی پورین بالایی هستند.

    نوشابه‌های شیرین و الکل: این نوشیدنی‌ها می‌توانند سطح اسید اوریک را افزایش دهند و باید از مصرف آن‌ها خودداری شود.

    غذاهای دریایی: میگو، صدف و خرچنگ حاوی مقادیر زیادی پورین هستند.

    غذاهای فرآوری شده: غذاهای آماده، کنسروها و غذاهای بسته‌بندی شده اغلب حاوی افزودنی‌هایی هستند که می‌توانند سطح اسید اوریک را افزایش دهند.

نکات مهم در رژیم غذایی نقرس

    آب بنوشید: نوشیدن آب به اندازه کافی به دفع اسید اوریک از بدن کمک می‌کند.

    کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن می‌تواند به کاهش سطح اسید اوریک کمک کند.

    پرهیز از روزه گرفتن طولانی مدت: روزه گرفتن طولانی مدت می‌تواند باعث افزایش سطح اسید اوریک شود.

    مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه: قبل از ایجاد هرگونه تغییر در رژیم غذایی، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.

نمونه‌ای از یک وعده غذایی سالم برای بیماران نقرسی:

    صبحانه: نان سبوس‌دار با عسل و کره بادام، یک لیوان شیر کم چرب و یک میوه

    ناهار: سالاد سبزیجات با مرغ گریل شده و یک کاسه برنج قهوه‌ای

    شام: سوپ سبزیجات، ماهی سالمون گریل شده و سبزیجات پخته شده

توجه: این یک برنامه غذایی کلی است و ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد. برای دریافت یک برنامه غذایی شخصی، با متخصص تغذیه مشورت کنید.

علاوه بر رژیم غذایی، رعایت موارد زیر نیز برای کنترل نقرس مهم است:

    ورزش منظم: ورزش به کاهش وزن و بهبود عملکرد کلی بدن کمک می‌کند.

    کاهش استرس: استرس می‌تواند بر روی سطح اسید اوریک تأثیر بگذارد.

    مصرف داروهای تجویزی: داروهایی که پزشک تجویز می‌کند را به طور منظم مصرف کنید.

با رعایت رژیم غذایی مناسب و انجام تغییرات سبک زندگی، می‌توانید به طور موثر نقرس را کنترل کرده و از حملات آن جلوگیری کنید.

عوارض طولانی مدت نقرس

نقرس اگر به درستی درمان نشود، می‌تواند عوارض طولانی مدت و جدی بر روی سلامتی فرد بگذارد. این عوارض معمولاً در نتیجه‌ی حملات مکرر و رسوب کریستال‌های اوریک اسید در مفاصل ایجاد می‌شوند.

عوارض شایع نقرس

    تخریب مفصل: یکی از جدی‌ترین عوارض نقرس، تخریب مفصل است. کریستال‌های اوریک اسید می‌توانند به غضروف و استخوان‌های مفصل آسیب رسانده و باعث تغییر شکل آن شوند.

    توفوس: توفوس توده‌های سفیدی هستند که در زیر پوست، اطراف مفاصل و یا در گوش تشکیل می‌شوند. این توده‌ها از کریستال‌های اوریک اسید تشکیل شده‌اند و می‌توانند دردناک و عفونی شوند.

    نقص عملکرد کلیه: افزایش سطح اسید اوریک در خون می‌تواند به کلیه‌ها آسیب رسانده و عملکرد آن‌ها را مختل کند.

    افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی: افرادی که به نقرس مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مانند فشار خون بالا، بیماری‌های عروق کرونر و سکته قلبی هستند.

    کاهش کیفیت زندگی: درد مزمن، محدودیت حرکتی و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره، می‌تواند کیفیت زندگی افراد مبتلا به نقرس را به شدت کاهش دهد.

عوارض کمتر شایع

    عفونت‌های مکرر: آسیب به مفاصل ناشی از نقرس می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های مفصلی را افزایش دهد.

    اختلالات خواب: درد ناشی از نقرس می‌تواند باعث اختلال در خواب و خستگی مزمن شود.

    مشکلات روانی: درد مزمن و محدودیت‌های ناشی از نقرس می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات روانی شود.

پیشگیری از عوارض طولانی مدت

برای جلوگیری از عوارض طولانی مدت نقرس، رعایت موارد زیر بسیار مهم است:

    کنترل سطح اسید اوریک: با مصرف داروهای تجویزی و رعایت رژیم غذایی مناسب، می‌توان سطح اسید اوریک خون را کنترل کرد.

    درمان سریع حملات نقرسی: هر چه زودتر حملات نقرسی درمان شوند، احتمال آسیب به مفاصل کمتر می‌شود.

    کاهش وزن: چاقی یکی از عوامل خطر برای نقرس است. کاهش وزن می‌تواند به کاهش سطح اسید اوریک کمک کند.

    ورزش منظم: ورزش به کاهش وزن، بهبود گردش خون و کاهش التهاب کمک می‌کند.

    کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت و اختلالات چربی خون می‌توانند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند.

توجه: برای پیشگیری و درمان نقرس، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری از حملات نقرس

برای پیشگیری از حملات نقرس و کنترل بهتر این بیماری، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

رژیم غذایی مناسب

    کاهش مصرف غذاهای پرپورین: گوشت قرمز، ماهی‌های چرب، غذاهای دریایی، نوشابه‌های شیرین و الکل حاوی مقادیر زیادی پورین هستند که می‌توانند سطح اسید اوریک را افزایش دهند.

    افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجات حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به کاهش التهاب کمک می‌کنند.

    مصرف غلات کامل: غلات کامل فیبر بالایی دارند و به کاهش سطح اسید اوریک کمک می‌کنند.

    نوشیدن آب فراوان: آب به دفع اسید اوریک از بدن کمک می‌کند.

تغییر سبک زندگی

    کاهش وزن: چاقی یکی از عوامل مهم در افزایش خطر ابتلا به نقرس است. کاهش وزن می‌تواند به کاهش سطح اسید اوریک کمک کند.

    ورزش منظم: ورزش به کاهش وزن، بهبود گردش خون و کاهش التهاب کمک می‌کند.

    کنترل استرس: استرس می‌تواند بر روی سطح اسید اوریک تأثیر بگذارد.

    کاهش مصرف نمک: مصرف زیاد نمک می‌تواند باعث احتباس آب در بدن و افزایش فشار خون شود که هر دو می‌توانند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند.

دارو درمانی

    داروهای کاهش دهنده اسید اوریک: این داروها با کاهش تولید اسید اوریک یا افزایش دفع آن از بدن، به کنترل سطح اسید اوریک کمک می‌کنند.

    داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): این داروها برای کاهش التهاب و درد در هنگام حملات حاد نقرس استفاده می‌شوند.

    کورتیکواستروئیدها: این داروها برای کاهش التهاب شدید استفاده می‌شوند.

سایر اقدامات

    کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت و اختلالات چربی خون می‌توانند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند.

    مراجعه منظم به پزشک: برای کنترل بیماری و پیشگیری از عوارض آن، باید به طور منظم به پزشک مراجعه کنید.

داروهای مورد استفاده برای درمان نقرس

برای درمان نقرس و کاهش حملات آن، پزشکان از داروهای مختلفی استفاده می‌کنند. این داروها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

    داروهای کاهش‌دهنده‌ی اسید اوریک: این داروها با کاهش تولید اسید اوریک یا افزایش دفع آن از بدن، سطح اسید اوریک خون را پایین می‌آورند و از تشکیل کریستال‌های اوریک اسید جلوگیری می‌کنند.

    داروهای ضدالتهاب: این داروها برای کاهش التهاب، درد و تورم مفاصل در هنگام حملات حاد نقرس استفاده می‌شوند.

داروهای کاهش‌دهنده‌ی اسید اوریک

    آلوپورینول (Allopurinol): این دارو رایج‌ترین داروی کاهش‌دهنده‌ی اسید اوریک است که با مهار آنزیمی که در تولید اسید اوریک نقش دارد، عمل می‌کند.

    فبوکسوستات (Febuxostat): این دارو نیز مانند آلوپورینول، آنزیم تولیدکننده‌ی اسید اوریک را مهار می‌کند اما مکانیسم عمل متفاوتی دارد.

    پروبنسید (Probenecid): این دارو با افزایش دفع اسید اوریک از طریق کلیه‌ها عمل می‌کند.

    لستینوراد (Lesinurad): این دارو با افزایش دفع اسید اوریک از طریق کلیه‌ها، اثر داروهای کاهش‌دهنده‌ی اسید اوریک را تقویت می‌کند.

داروهای ضدالتهاب

    داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش التهاب، درد و تورم مفاصل استفاده می‌شوند.

    کلشی‌سین (Colchicine): این دارو برای کاهش التهاب و درد در حملات حاد نقرس بسیار موثر است.

    کورتیکواستروئیدها: در موارد شدید، کورتیکواستروئیدها به صورت خوراکی یا تزریقی برای کاهش التهاب استفاده می‌شوند.

نکات مهم در مورد مصرف داروهای نقرس

    مصرف خودسرانه دارو ممنوع است: حتماً قبل از مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید.

    تداخلات دارویی: برخی داروها ممکن است با داروهای نقرس تداخل داشته باشند، بنابراین پزشک را از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید آگاه کنید.

    عوارض جانبی: هر دارویی ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. در صورت مشاهده هرگونه عارضه جانبی، با پزشک خود تماس بگیرید.

    درمان طولانی مدت: درمان نقرس معمولاً طولانی مدت است و ممکن است نیاز به مصرف دارو به صورت مادام العمر باشد.

انتخاب دارو و دوز مناسب آن توسط پزشک بر اساس شدت بیماری، سن، وزن، سایر بیماری‌های زمینه‌ای و پاسخ بیمار به درمان تعیین می‌شود.

مهم ترین نکته این است که درمان نقرس ترکیبی از دارو درمانی، تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب است. با همکاری پزشک و رعایت توصیه‌های او می‌توانید بیماری نقرس را کنترل کرده و از عوارض آن جلوگیری کنید.

روش‌های تشخیص نقرس

تشخیص دقیق نقرس معمولاً بر اساس ترکیبی از عوامل زیر انجام می‌شود:

1. معاینه فیزیکی:

    توجه به علائم کلاسیک: پزشک به دنبال علائمی مانند درد شدید و ناگهانی در مفاصل، قرمزی، تورم و حساسیت به لمس خواهد بود.

    بررسی مفاصل: پزشک مفاصل متورم را معاینه کرده و به دنبال نشانه‌هایی از توفوس (توده‌های کریستالی اوریک اسید) خواهد بود.

    تاریخچه پزشکی: پزشک در مورد سابقه خانوادگی نقرس، رژیم غذایی، داروهای مصرفی و سایر بیماری‌های زمینه‌ای سوال خواهد کرد.

2. آزمایشات خون:

    سطح اسید اوریک: اندازه‌گیری سطح اسید اوریک خون می‌تواند به تشخیص نقرس کمک کند، اما سطح بالای اسید اوریک لزوماً به معنای وجود نقرس نیست.

    آزمایش‌های دیگر: ممکن است آزمایش‌های دیگری نیز برای بررسی عملکرد کلیه‌ها و کبد انجام شود.

3. آزمایش مایع مفصلی:

    آسپیراسیون مایع مفصلی: با استفاده از سوزن، مقداری از مایع داخل مفصل متورم برداشته می‌شود.

    بررسی کریستال‌ها: مایع مفصلی زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا وجود کریستال‌های اوریک اسید تایید شود. این دقیق‌ترین روش برای تشخیص نقرس است.

4. تصویربرداری:

    رادیوگرافی: در موارد پیشرفته، رادیوگرافی ممکن است برای بررسی تغییرات مفصلی ناشی از نقرس استفاده شود.

    سونوگرافی: سونوگرافی می‌تواند به تشخیص توفوس و بررسی التهاب مفصل کمک کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائمی مانند درد شدید و ناگهانی در مفاصل، قرمزی و تورم در مفاصل، به خصوص در انگشت شست پا، تجربه کردید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

توجه: تشخیص زودهنگام نقرس و شروع درمان مناسب، می‌تواند از آسیب‌های دائمی به مفاصل جلوگیری کند و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.

عوامل خطر ابتلا به نقرس:

    سابقه خانوادگی نقرس

    چاقی

    رژیم غذایی پرپورین (گوشت قرمز، غذاهای دریایی، الکل)

    فشار خون بالا

    دیابت

    اختلالات کلیوی