رئیس کل بانک مرکزی ایران
انحرافات بانک ها و پرداخت سودهای موهوم باید متوقف شود
رکنا: ولی اله سیف رئیس کل بانک مرکزی ایران خواستار توقف هرچه سریعتر انحرافات بانکها در شناسایی انواع سودهای موهوم، بنگاهداری غیرمجاز و نقض قوانین و مقررات شد و تاکید کرد: اقدامات اصلاحی بانک مرکزی با هدف تحکیم شفافیت ادامه مییابد و انتظار میرود سایر ارکان متولی شفافیت و پاسخگویی در نظام بانکی ایران اقدامات اصلاحی را مدنظر قرار دهند.
رکنااقتصادی: وی درخصوص شفافیت و پاسخگویی در نظام بانکی ایران گفت: شفافیت به معنای افشای درست، کامل، بهموقع و مرتبط تمامی اطلاعات موردنیاز عملکردی و نظارتی است. تجربیات جهانی نشان میدهد در غیاب اطلاعات شفاف، علاوه بر ناکارایی سیستم نظارت، در برنامهریزی و سیاستگذاری کلان پولی نیز اخلال جدی ایجاد می شود، زیرا امکان تخمین بسیاری از متغیرهای اقتصادی، با دقت موردنیاز میسر نیست و این نقیصه، سیاستگذاریهای انجامشده را بیاثر یا کماثر میکند.
وی افزود: شفافیت مهمترین ویژگی اطلاعات در بانکهاست و موجب شکلگیری نظام خودکنترلی می شود. بانک غیر شفاف منافع تمامی ذینفعان، ثبات و سلامت مالی خود و نظام بانکی و نیز امنیت کشور را به مخاطره می اندازد. متعاقب برقراری شفافیت، پاسخگویی و حسابدهی نیز ممکن و بلکه اجتنابناپذیر میشود.
مدیریت بانک، اولین رکن پاسخگو
سیف با تاکید براینکه در نظام بانکی، اولین رکن پاسخگو، مدیریت بانک است، تصریح کرد: مدیریت بانک باید با سیاستگذاری اصولی، برنامهریزی دقیق، اداره صحیح عملیات و نظارت بر اجرای آن به وظیفه خود عمل کند. همچنین سازماندهی و استقرار کمیتههای حاکمیت شرکتی از وظایف بنیادی هیئتمدیره یک بانک خوب است.
رییس شورای پول و اعتبار خاطرنشان کرد: متأسفانه در این زمینه بهرغم تلاشهایی که در برخی بانکها انجامشده، وضعیت قابل قبولی برقرار نیست. نقش کمیتههای حاکمیت شرکتی بهویژه کمیتههای ریسک و حسابرسی برای بانک حیاتی است، این کمیتهها اولین حلقه نظارتی یک بانک خوب هستند و اگر بهطور کامل تجهیز و استقرار یابند و با استقلال حرفهای عمل کنند میتوانند مانع از ایجاد مشکلات و انحرافات در سیستم شوند.
رییس کل بانک مرکزی با طرح این موضوع که امروز شواهد و قرائن نشان میدهد، شناسایی انواع مختلفی از سودهای موهوم در نظام بانکی روبه تزاید است، افزود: شناسایی سود روی مطالبات مشکوک الوصول و مسئلهدار، معاملات صوری و ساختگی داراییها و نیز عدم ذخیره گیری کافی برای مطالبات مشکوک الوصول ازجمله مهمترین پدیدههای روبه تزایدی است که ریشه در بهکارگیری نادرست روش تعهدی شناسایی درآمد دارد و اقلام انباشته مرتبط با آنها، امروز نفس بانکها را به شماره انداخته است.
وی با تاکید بر اینکه این قبیل اقدامات غیرحرفهای هرچه سریعتر باید متوقف شود و ارکان نظارتی باید با آن برخورد حرفهای داشته باشند و البته مدیریت بانک در قبال این اقدامات باید پاسخگو باشد، گفت: پرداخت سود به سپردهها با نرخهای نامتعارف، رفتار غیرمسئولانه دیگری است که سلامت و ثبات بانک و نظام بانکی را به مخاطره افکنده است.
سیف درخصوص نقش مدیریت بانک ها برای کنترل نرخ های سود اظهار کرد: اگر مدیریت بانک در این زمینه درست عمل کند مقام ناظر پولی بهطور اصولی، علاقهای به دخالت در نرخهای سود ندارد. نرخ متعارف سود یعنی نرخی که بازده اکتسابی بانک از عملیات بانکداری بتواند آن را پوشش دهد که البته برآورد این نرخ هم برای بانکها کار دشواری نیست.
رییس کل بانک مرکزی افزود: صورت عملکرد سپردههای سرمایهگذاری که در سال گذشته به مجموعه صورتهای مالی نمونه ابلاغی همگرا با IFRS افزوده شد، این پدیده را کنترل میکند. بهعلاوه این صورت مالی ابزار مناسبی برای پاسخگویی عمومی در نظام بانکی بدون رباست.
وی در مورد اهمیت گزارش دهی به سپرده گذاران بانکی گفت: در بانکداری رایج دنیا بانکها فقط با یک طبقه یعنی سهامداران رابطه مباشرتی یا وکیل و موکلی دارند اما در بانکداری ایران بهموجب قانون، علاوه بر سهامداران، صاحبان سپردههای سرمایهگذاری نیز دارای چنین رابطه مباشرتی و یا وکالتی با بانک هستند، پس آنها نیز باید گزارش مستقلی دریافت کنند که اگر نگوییم مهمتر از گزارش به سهامداران است، حداقل همتراز با آن است.
رییس شورای پول و اعتبار با تاکید بر لزوم اجرایی شدن صورتهای مالی نمونه ابلاغی همگرا با IFRS، عنوان کرد: این یک اصل بدیهی و پذیرفتهشده در مبانی نظری گزارشگری مالی روز دنیاست و بدون آن شفافیت کافی در نحوه توزیع منصفانه درآمدهای مشاع و حسابدهی حاصل نمیشود. ضمن آنکه صورت عملکرد سپردههای سرمایهگذاری حافظ منافع سهامداران نیز هست. خط انتهایی این صورت مالی در صورت وجود مازاد پرداختی به سپردهگذاران از جیب سهامداران، نشان دهنده مبلغی است که جابجایی منافع بین این دو طبقه را نشان میدهد و لاجرم حسابرسان، سازمان بورس (برای بانکهای عضو)، مجامع عمومی بانکها و تحلیلگران مالی هریک به سهم خود باید با آن برخورد کنند و البته مدیریت بانک نیز باید در مقام پاسخگویی و حسابدهی قرار گیرد و نهایتاً این مقام ناظر بر بانکها است که باید اقدامات انضباطی لازم را به عمل آورد.
حسابرسان مستقل بانکها، اولین حلقه نظارت مستقل
رییس کل بانک مرکزی، دومین رکن در رابطه با شفافیت و پاسخگویی در نظام بانکی ایران را حسابرسان مستقل بانکها دانست و گفت: حسابرسان مستقل بانکها از نگاهی دیگر اولین حلقه نظارتی مستقل بهشمار می روند. نگاهی اجمالی به گزارشهای حسابرسی بانکها در سایر کشورها حتی کشورهای کمتر توسعهیافتهتر و مقایسه آن با گزارشهای حسابرسی بانکهای ایران نشاندهنده واقعیت نامساعدی است. بندهای گزارش پرشمار قبل و بعد از اظهارنظر حسابرس در گزارشهای حسابرسی بانکهای ایران که تقریباً پدیده رایجی شده است، نسبت به کشورهای دیگر منحصربهفرد است. در سایر کشورها به ندرت میتوان چنین گزارشهایی را در مورد صورتهای مالی بانکها مشاهده کرد.
سیف درخصوص ابهامات موجود در برخی از بندهای گزارشهای حسابرسی بانکهای ایران اظهار کرد: برخی از بندهای این گزارشها برای اهل فن نیز مبهم است تا چه رسد به استفادهکنندگان عمومی صورتهای مالی که این پدیده خود موجب عدم شفافیت در گزارشگری مالی میشود. بهعنوان نمونه، استفادهکنندگان عام صورتهای مالی، تحلیل گران و مقامات ناظر حق دارند که بدانند عدمکفایت ذخیره مطالبات مشکوک الوصول در یک بانک چقدر است؟ اشاره صرف به عدمکفایت ذخیره نه تنها کافی نیست بلکه بر ابهام نیز میافزاید. همچنین نحوه تحریر بندهایی که حاکی از شناسایی سودهای موهوم است، بهگونهای بیان میشود که بعضاً استفادهکنندگان را دچار سردرگمی بیشتر میکند.
رییس کل بانک مرکزی افزود: بهاینترتیب مجموعه گزارشگری مالی شامل صورتهای مالی و گزارشهای حسابرسی غیرشفاف نمیتواند اهداف نظام گزارشگری مالی را که همانا ارائه اطلاعات درست و صادقانه برای انواع تصمیمگیریهای خرد و کلان اقتصادی است، محقق سازد. چنین نمونههایی حاکی از عدم وجود نظام پاسخگویی مناسب است.
وی درخصوص حساسیت وظیفه حسابرسان خاطرنشان کرد: حسابرسان باید در مقابل ذینفعان شفاف عمل کنند و در قبال گزارشهای خود پاسخگو باشند و این مهم البته نیازمند تحولی اساسی در این زمینه است. بسیار روشن است که حساسیت انحراف از اصول و استانداردهای حسابداری و مقررات لازمالاجرای مقام ناظر در نظام بانکی، قابل قیاس با سایر بنگاههای اقتصادی نیست و لذا رویکرد اندازهگیری و اظهارنظر حسابرسان در مورد بانکها باید با دقت، وسواس و حرفهای گری کامل همراه باشد.
سیف همچنین از ابلاغ دستورالعمل وزیر امور اقتصادی و دارایی به سازمان حسابرسی برای اجرای استانداردهای IFRS از سال ۱۳۹۵ تشکر و قدردانی کرد.
همراهی سازمان بورس اثربخشی اقدامات بانک مرکزی را افزایش میدهد
رییس کل بانک مرکزی، سازمان بورس و اوراق بهادار را رکن سوم مسئول در ارتباط با بانکهای عضو بورس دانست و گفت: از این سازمان که بهموجب قانون، یکی از مأموریتهایش شفافسازی است انتظار میرود در مورد بانکها با دقت و حساسیت بیشتری عمل کند. شواهد نشان میدهد که برخی بانکها پس از اعلام رسمی بودجه سالانه خود با چند ماه فاصله، تعدیل سنگینی را ارائه میکنند و یا عملکرد واقعی آنها با انحراف اساسی، از مبالغ اعلامشده قبلی فاصله میگیرد و این در حالی است که بودجههای سالانه و گزارشهای ششماهه، مورد رسیدگی حسابرسان و کارشناسان سازمان بورس نیز واقع شده است.
سیف، بورس را مکانی برای قیمت گذاری و معامله ریسک عنوان کرد و گفت: سهامداران خرد به این نکته آگاه هستند که بورس مکانی برای قیمتگذاری و معامله ریسک است، بنابراین گله مندی آنها از نوسانات قیمتی و تغییرات شاخص، منطقی به نظر نمیرسد. البته آنچه بهحق مورد نارضایتی آنان است، عدم شفافیت و عدم پاسخگویی ارکانی است که باید به آنان پاسخگو باشند. در این رابطه به نظر میرسد مقام ناظر بانکها بهویژه در مورد صورتهای مالی سال ۹۴ بانکهای بورسی، با شفافسازی مازاد سود پرداختی به سپردهگذاران و نیز الزام بانکها به انجام اصلاحات تکلیفی برای پاکسازی سودهای گزارششده به وظیفه خود عمل کرده. بدیهی است همراهی سازمان بورس و اوراق بهادار در کنترل و توقف این روندها میتواند اثربخشی اقدامات مقام ناظر بانکها را افزایش دهد.
ارسال نظر