برجام فدای جنگ اوکراین شد، اما از روزی باید ترسید که ایران فدای صلح اوکراین شود / روسها، هر چیزی را به خاطر جنگ اوکراین خواهند فروخت!

سیاست خارجی ایران در سایه تحولات منطقه، شرایط به وجود آمده بعد از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا و نزدیک شدن به غروب برجام به شدت حساس است و تصمیم گیری درباره آینده سیاست خارجی کشور پیچیدگی‌های متعددی خواهد داشت.

با توجه به اهمیت تاثیر تصمیم گیری‌های سیاست خارجی بر حوزه‌های مختلف داخلی و خارجی، پرسش‌هایی مطرح است. « حشمت الله فلاحت پیشه »، تحلیلگر ارشد سیاست خارجی و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم در گفت‌و‌گو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

اسرائیل «عامل آشوب ساز» روابط ایران و آمریکا است

«حشمت الله فلاحت پیشه» گفت: «در شرایط کنونی، خطرناک‌ترین سناریو برای اختلافات با آمریکا این است که این اختلافات ایدئولوژیک شود. زمانی که یک مسأله به شدت ایدئولوژیک می‌شود، امکان هر نوع مذاکره و توافق درباره آن مسئله از بین می‌رود و طرفین، این اختلاف را به عنوان بخشی از سیاست خود حفظ می‌کنند. هم اکنون، تقریبا تمامی اختلافاتی که از زمان روی کار آمدن ترامپ در سیاست خارجی آمریکا شکل گرفته است، با گفت‌و‌گو، قابلیت رفع دارد. در بحث تعرفه ها، در بحث اوکراین و موارد دیگر این فرصت وجود داشت، اما موضوع ایران عملا دچار یک بن بست ایدئولوژیک شده است. در درجه اول نیز اسرائیل در این رابطه ایفای نقش می‌کند. معتقدم، شکست دیپلماسی در روابط ایران و آمریکا در وهله نخست به سود اسرائیل تمام می‌شود؛ چرا که نتانیاهو این ادعا را دنبال می‌کند که ایران در ضعیف‌ترین حالت خود به سر می‌برد و به دنبال اقدام نظامی علیه ایران است؛ بنابراین سعی دارد این سیاست را به سیاست خارجی آمریکا هم تحمیل کند. حداقل تا کنون چنین چک سفیدامضایی از طرف ترامپ به نتانیاهو داده نشده است، اما نوع تجهیز اسرائیل از جمله از بین بردن موانع سیاسی صادرات سلاح‌ها و بمب‌های ویرانگر به اسرائیل، نشانه‌ای از این موضوع است که آمریکا نیز به گونه‌ای سعی دارد از سیاست جنگی نتانیاهو در منطقه در جهت پیشبرد دیپلماسی خود استفاده کند. این موضوع می‌تواند شرایطی خطرناک رقم بزند.»

وی افزود: «اگر دوره دوم و اول ترامپ را در حوزه ایران مقایسه کنیم، یک عامل به شدت «آشوب ساز» به نام اسرائیل، به متغیر‌های این رابطه اضافه شده است؛ ولی در عین حال، یک متغیر دیگر که به نام کشور‌های عرب منطقه می‌شناسیم هم وجود دارد که تا حدودی تغییر کرده است. در سال‌های گذشته، کشور‌های عرب منطقه بی میل نبودند که ایران و آمریکا وارد جنگ شوند، اما اکنون می‌دانند که اگر ایران و آمریکا وارد جنگ شوند، در راستای منافع آنان نخواهد بود و به عبارتی در مقابل آشوب سازی اسرائیل، عامل تنش زدایی و مقابله با تنش در جهان عرب شکل گرفته است. در سمت دیگر نیز می‌بینیم که ترامپ عملا با اولویت دادن به رقابت اقتصادی با چین، سعی می‌کند چالش‌های نظامی ایالات متحده را کم کند و به همین دلیل، حتی به دنبال تنش زدایی با روسیه است تا با فراغت بال، به رقابت با چین بپردازد و در عین حال حتی حاضر است، کشور‌های اروپایی را در این مسیر یکجانبه گرایی از خود دور کند. مجموعه این شرایط نشان می‌دهد ایران نباید باب دیپلماسی را ببندد. هر چند که در دوره دوم ترامپ، عوامل تهدید بیش از عوامل فرصت است، اما در عین حال، فرصت‌های تازه‌ای هم به وجود آمده که اگر باب دیپلماتیک بسته نشود، کشور، می‌تواند از این فرصت‌ها استفاده کند.»

باید به سمت سیاست همگرایی منطقه‌ای برویم

این تحلیلگر ارشد سیاست خارجی در ادامه گفت: «در درجه اول باید به بخشی از سیاست‌های ناکارآمد گذشته در سیاست خارجی پایان داد و به سیاست همگرایی منطقه‌ای روی آورد. اگر سیاست همگرایی منطقه‌ای شکل بگیرد، ایران به تنها کانون تخلیه انرژی آمریکا و اسرائیل تبدیل نخواهد شد؛ اما اگر کماکان ایران در مسیر مقابله یک جانبه قرار گیرد، منافع کشور تامین نخواهد شد. این که عده‌ای فکر می‌کنند اختلاف آمریکا و اروپا درخصوص اوکراین، به معنای یک فضای حیاتی برای ایران است یا ایران می‌تواند از اختلافات اروپا و آمریکا استفاده کند، ناشی از نوعی خوش بینی و تحلیل سطحی است. من معتقدم که دوستی‌ها و امتیازات یک جانبه‌ای که ایران به روسیه داد، عملا بسیاری از فرصت‌های سیاست خارجی ایران را از بین برد و اروپا را که معمولا نقش واسطه را بازی می‌کرد و مانع از این بود که سیاست‌های مقابله با ایران به سمت جنگ سوق پیدا کند، به سمت منتقد جدی ایران شدن سوق داد. اکنون نیز من این تحلیل را خوشبینانه می‌بینم که رابطه آمریکا و اروپا به علت اوکراین به شدت تحلیل برود. متأسفانه ایران و اروپا هیچوقت نتوانسته‌اند در شرایط بحرانی، روابط مثبتی ایجاد کنند که در کوران تحولات، پل‌های مثبت روابط بتواند مستحکم عمل کند و بنابراین معتقدم، سیاست خارجی کشور در روز‌های فعلی، تاوان افراطی گری‌های پیشین را می‌دهد که به سیاست خارجی تحمیل شد.»

وی افزود: «برای بازسازی این شرایط، باید تفویض اختیارات لازم به دیپلمات‌های کشور اعطا شود تا کشور در مسیر تنش زدایی حرکت کند. اشتباهاتی که انجام شد، باعث شد به رغم این که ترامپ، ده‌ها خط گسل را در سیاست خارجی آمریکا فعال کرد، متأسفانه، ایران به سیبل تهاجم جدید ترامپ و نتانیاهو تبدیل شد. در وضعیت فعلی، دیپلمات‌ها می‌توانند از فرصت‌های موجود استفاده کنند و بحران مرتبط با ۱۰۰ روز نخست ریاست جمهوری ترامپ را از سر بگذرانند. پس از این مدت، انرژی ترامپ در جا‌های مختلف منتشر می‌شود و تمام این انرژی به ایران وارد نخواهد شد.»

عربستان می‌داند که خاورمیانه، آینده‌ای پرتلاطم خواهد داشت

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم در خصوص اخباری در مورد میانجی‌گری عربستان در روابط ایران و آمریکا گفت: «تمام تکاپوی دیپلماتیک عربستان، برای دریافت چتر حمایتی ماده ۵ ناتو از سوی آمریکایی‌ها است. عربستان می‌داند که خاورمیانه، آینده‌ای پرتلاطم خواهد داشت و حداقل در ۴ سال آینده، ترامپ اجازه نخواهد داد از موضوع «۲ کشوری» صحبتی به میان آید. ضمن این که اختیار کامل به افراطیون صهیونیست برای کشتار فلسطینی‌ها و دست اندازی به مرز‌های کشور‌های عربی اعطا شده است. عربستان می‌داند در شرایط بحرانی به سر می‌برد و امکان جنگ بین ایران و اسرائیل را نیز پیش بینی کرده و به همین دلیل، به دنبال توسعه یک چتر حمایتی است. اما در بحث میانجی‌گری، اولویت برای عربستان و آمریکا اوکراین است. متاسفانه احیای برجام، فدای جنگ اوکراین شد. این ضایعه اول بود؛ اما در همان سال ابتدایی جنگ و در دوران ریاست جمهوری آقای رئیسی بود که گفتم: «برجام فدای جنگ اوکراین شد، اما از روزی باید ترسید که ایران فدای صلح اوکراین شود». من معتقدم روسها، هر چیزی را به خاطر جنگ اوکراین خواهند فروخت.»

منبع:فرارو