بنزین بی کیفیت در کشور تولید می شود / در 21 سال گذشته فقط یک پالایشگاه در کشور تاسیس شد

به گزارش رکنا، محمود جامساز ، اقتصاددان در پاسخ به این سوال که بهترین راهکار برای حل مشکل ناترازی بنزین چیست؟ گفت: در حال حاضر دو راه برای حل مشکل ناترازی بنزین وجود دارد. راه حل کوتاه مدت و البته موقت و راه حل میان مدت و بلندمدت. راه حل کوتاه مدت برای رفع سریع ناترازی مصرف بنزین   واردات بنزین است. مشروط بر اینکه نگاه دولت برای رفع ناترازی از طریق اقدامات میان مدت و بلند مدتی باشد که واردات را تقلیل و به صفر رساند.

وی ادامه داد: راه حل دوم که راه میان مدت و بلندمدت است البته زمان بر و شامل ساخت و نوسازی پالایشگاه های جدید، سامان بخشی و افزایش کیفیت و ساماندهی سوخت خودروها، ساخت پارکینگ ها برای جلوگیری از دور دور کردن ماشین ها و ترافیک، بالا بردن کیفیت بنزین تولید پترو پالایشگاه ها، افزایش ناوگان حمل ونقل و هر اقدامی است که به کاهش مصرف بنزین منجر شود.

این اقتصاددان افزود: راه حلی که به نظر الزامی و گریزناپذیر می رسد برای کوتاه مدت، واردات بنزین است. مشروط بر آنکه از مداخلات رانتی و ورود الکاپن‌های همیشه در صحنه در این تجارت جداً جلوگیری به‌ عمل آید و صرفاً به عنوان یک راه حل موقتی و کوتاه مدت مورد استفاده قرار گیرد. متاسفانه عده‌ای تصمیم دارند سیاست‌های قیمتی را در پیش بگیرند. یعنی قیمت بنزین را افزایش دهند تا مصرف کاهش یابد اما این سیاست، تکرار تجربه شکست خورده‌ای‌ است که پیش از این با افزایش 2 تا 3 برابری قیمت بنزین نه تنها کاهشی در مصرف دیده نشد بلکه پس از یکی دوسال با افزایش 30 تا 40 درصدی مصرف انجامید. ضمن آنکه افزایش قیمت بنزین به نارضایتی‌های عمومی دامن می‌زند و واکنش اعتراضی در جامعه را در ‌پی خواهد داشت. لذا این گزینه محکوم به شکست است.

سالانه 20 هزار نفر به دلیل آلودگی هوا در کشور فوت می کنند

جامساز درخصوص وضعیت تولید بنزین کشور گفت: در کوتاه مدت امکان افزایش ظرفیت تولید بنزین وجود ندارد، زیرا دولت فشار زیادی به پالایشگاه ها برای تولید بنزین وارد کرده و پالایشگاه‌ها هم کیفیت را فدای کمیت کرده و در حال حاضر بنزین هایی با کیفیت پایین تولید می‌کنند. این بنزین نامناسب به سیستم سوخت اتومبیل‌ها آسیب می‌زند و آلودگی ها را نیز افزایش می دهد.

وی ادامه داد: در کشور ما سالانه 20 هزار نفر به دلیل آلودگی هوا فوت می‌کنند که بخش مهمی از آن معطوف به آلایندگی دی اکسید کربن ناشی از سوخت خودروها و موتورسیکلت‌ها است. در نتیجه در این شرایط ظرفیت افزایش تولید بنزین وجود ندارد، طرفه آنکه شرایط روزآمد کردن پالایشگاه‌ها یا ساخت پالایشگاه های جدید هم نیز به‌دلیل ناتوانی در تأمین مالی امکان‌پذیر نیست و در صورت توانایی مالی هم زمانبر است و پاسخگوی رفع ناترازی فوری نیست. 

در 21 سال گذشته فقط یک پالایشگاه در کشور تاسیس شد

بنزین بی کیفیت در کشور تولید می شود

این اقتصاددان افزود: در 21 سال گذشته تنها پالایشگاه ستاره خلیج فارس تاسیس و راه‌اندازی شده که تنها 30 درصد از کل تولید کشور را در اختیار دارد. بقیه توسط 9 پالایشگاه دیگر تولید می‌شوند که اغلب فرسوده و نیاز به بازسازی دارند.

وی افزود: گسترش ناوگان حمل ونقل در صورت وجود منابع مالی کم، زمان بر است. بدیهی است در صورت ارتقای کمی و کیفی وسایل حمل و نقل عمومی بسیاری از سفرها به ویژه درون شهری با ناوگان عمومی و مترو صورت خواهد گرفت که باعث تقلیل در مصرف بنزین خواهد شد. واردات خودروهای برقی نیز در صورت وجود منابع تأمین مالی نیز مستلزم وجود جایگاه‌های شارژ و تاسیسات مکمل است که این راهکار  نیز در رده اقدامات میان مدت قرار می گیرد. ساخت پارکینگ‌های طبقاتی به وفور، یکی دیگر از تسهیلاتی است که علاوه بر صرفه‌جویی در وقت و هزینه از بروز ترافیک ناشی از دور دور کردن خودروها به منظور جست‌وجوی محل پارک جلوگیری می کند.

جامساز ادامه داد: لازم به ذکر است که مردم برای خرید یک خودرو سه برابر قیمت واقعی آن هزینه پرداخت می‌کنند، یعنی در واقع یارانه به دولت می پردازند و خودروهای بی کیفیت با سوخت 2 تا 2 برابر و نیم خودروهای مشابه خارجی تحویل می گیرند. واردات خودروهای خارجی با کیفیت ضمن آنکه قیمت های داخلی را می شکند، اسباب رقابت خودروسازان را در ارتقای کیفیت نیز فراهم می کند.

ناترازی های کشور ناشی از ساختار اقتصاد سیاسی، معیوب و رانتی است

این اقتصاددان با بیان اینکه موضوع ناترازی در کشور تنها در زمینه بنزین نیست، گفت: عدم توازن بین عرضه و تقاضا در برق، گاز، کمبود منابع آبی، ناترازی در محیط زیست و دیگر موارد مشابه وجود دارد که همه ناشی از ساختار اقتصاد سیاسی معیوب رانتی کشور است که تولیدکننده بودجه های ناتراز است. ناترازی های هزاران میلیارد تومانی بودجه بارآور همه ناترازی ها در حوزه های مختلف اقتصادی و به تبع آن اجتماعی است. رفع ناترازی بودجه مستلزم اعمال سیاست‌های داخلی و خارجی خردورزانه و مبارزه جدی با مفاسد اقتصادی است.

وی با بیان اینکه در صورت وجود منابع مالی، واردات سریع امکان پذیر است، گفت: واردات آزاد خودرو و کاهش عوارض گمرگی و سود بازرگانی در حد عرف جهانی و به‌ دور از رانت و فساد نیز اسباب کاهش قیمت و افزایش کیفیت خودروهای داخلی را فراهم می‌کند که اقدام مثبتی در جهت کاهش مصرف سوخت است.

اغلب پالایشگاه های کشور فرسوده و نیاز به بازسازی جدی دارند

جامساز در ادامه درخصوص وضعیت پالایشگاه های کشور گفت: به روزرسانی تجهیزات و فناوری نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها یا ساخت پالایشگاه‌های جدید از جمله مواردی است که می تواند به بهینه سازی محصولات تولیدشده در این مراکز کمک کند اما از آنجا که انجام این کار به دلیل محدودیت‌ها در تامین مالی اجرای پروژه‌های مذکور امکان پذیر نیست و از سوی دیگر ناترازی های انرژی به ویژه بنزین در کشور در مرحله حاد قرار گرفته و نیاز به تصمیمات و برنامه ریزی عاجل دارد، باید در برنامه ریزی ها در این بخش به راهکارهای کوتاه مدت روی آورد، چرا که تصمیمات و راهکارهای بلندمدت جوابگوی مشکلات و ناترازی های موجودنیست، و در صورت بی توجهی به رفع مشکلات دراین زمینه باز هم باید فقط به معدود پالایشگاه های موجود کشور مانند پالایشگاه ستاره خلیج با سهمی حدود 35 درصد از کل تولید کشور و... بسنده کرد. چرا که اغلب پالایشگاه های دیگر کشور فرسوده و نیاز به بازسازی جدی دارند.

وی درخصوص هدف نهایی در رفع ناترازی با نگاهی فراتر گفت: باید صادرات فرآورده های نفتی به‌ جای خام فروشی، سرمایه گذاری از منابع داخلی و خارجی به‌ منظور تأسیس پالایشگاه های مدرن و با ظرفیت بالا به طور جدی در دستور کار باشد. جذب سرمایه های خارجی نیز مستلزم تغییرات بنیادین در سیاست خارجی کشور است، زیرا هیچ کشوری در فقدان روابط دوستانه و‌ مسالمت آمیز با کشورهای دیگر به‌ ویژه توسعه یافته، موفق به بسط تجارت خارجی، جذب سرمایه های مستقیم خارجی، تکنولوژی های مدرن و روزآمد و در نتیجه افزایش تولید ناخالص داخلی، درآمد ملی، سرانه اشتغال و در نهایت دستیابی به توسعه پایدار نشده  است.

همه ناترازی های کشور ناشی از ناترازی بودجه است

این اقتصاددان با بیان اینکه ناترازی های کشور در عرصه اقتصاد فقط محدود به چند مورد نیست، گفت: در عرصه های مختلف مانند بانک ها، حوزه انرژی به ویژه برق، گاز و آب نیز شاهد ناترازی هستیم که در فصول مختلف حوزه های صنایع و تامین انرژی خانگی را تحت تاثیر قرار می دهد و البته همه این موارد ناشی از ناترازی بودجه است که در مجموع اقتصاد کشور را تحت الشعاع قرار می دهد و در نهایت در عرصه های اجتماعی، سیاسی و ... نمود پیدا می کند.

وی با بیان اینکه رفع ناترازی ها نیاز به بررسی و نگاهی جامع و همه جانبه در ابعاد مختلف و از سوی سازمان های مختلف دارد، گفت: باید بتوان ناترازی های هزاران میلیارد تومانی را در بخش های مختلف رصد و با آن مبارزه کرد. هر چند تجارب پیشین بیانگر آن است که این معضل باتوجه به زیرساخت های ناقص و اتخاذ سیاست های نادرست داخلی و خارجی، اقتصاد را در مسیر نادرستی قرار داده است. در نتیجه حاصل و دستاورد آن، ناترازی ها در حوزه هایی بوده است که به شکل تورم، دشواری معیشت، گرانی، ناهماهنگی بین حوزه های مختلف و کمبود انرژی قابل مشاهده است.

جامساز در آخر گفت: قطعاً نجات اقتصاد کشور از این ناترازی ها مستلزم بهره گیری از ظرفیت های مختلف اقتصادی در حوزه های مختلف و همچنین توسعه روابط تجاری – دیپلماتیک با دیگر کشورهای جهان به خصوص کشورهای توسعه یافته است که البته این مهم نیز با تلاش های دیپلماتیک در راستای کاهش یا حذف تحریم ها در کشور ممکن خواهد شد.

منبع: آرمان ملی