گام به گام با کاردرمانگر « نویان »؛ پسری که به اوتیسم مبتلاست + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، کودکان دارای اختلال اوتیسم ، دوست دارند افرادی که دور و برشان هستند بدانند که آنها قبل از هرچیز، یک کودک هستند و اوتیسم، بخشی از وجودشان است؛ نه همه آن. آنها درک متفاوتی نسبت به محیط دارند و این بدان معناست که بسیاری از صداها، بوها، مزه ها، شکل ها، نورها و تماس های عادی که برای ما بسیار معمولی و حتی در برخی موارد بی اهمیت هستند، ممکن است برایشان دردآور باشد. آنها همچنین دارای تفکری عینی هستند و همه جملات را تحت اللفظی درک می کنند. در تعاملات اجتماعی نیاز به کمک دارند و از همه مهم تر؛ این افراد، دارای چهره ای مشابه سایر افراد جامعه هستند. یعنی شما، نه می توانید از روی رنگ مشخصی در پوست متوجه آن شوید یا در ظاهرشان تفاوتی نسبت به انسان های عادی مشاهده می شود. در خصوص یک کودک مبتلا به اوتیسم به اسم «نویان» که تحت نظر رضا روزبان، کاردرمانی و توانبخشی می شود به گفت و گو نشستیم تا ببینیم یک فرد مبتلا به اوتیسم که درجه بیماری اش در سطح دو قرار دارد، چه رفتارهایی از خود نشان می دهد و به چه آموزش هایی نیاز دارد.

رضا روزبان، کاردرمانگر و کارشناس حوزه توانبخشی، در گفت و گو با رکنا با اشاره به اینکه قالبا کاردرمانی، به طور مشخص برای افراد مبتلا اوتیسم نیست، می گوید: یک چهارچوب مشخص وجود دارد که لازم است افراد در همه کارهای زندگی شان استقلال داشته باشند. این چهارچوب، شامل توانایی در انجام دادن فعالیت های روزمره زندگی است. اگر یک بچه بتواند غذایش را خودش بخورد، مسواک بزند و... می توانیم بگوییم در حال کسب استقلال است. در سطح بالاتر، بچه می تواند ارتباط برقرار کند و کارهایی که با ارتباط گرفتن مرتبط است را نیز انجام دهد از جمله تلفن زدن، خرید کردن و....

او در ادامه می گوید: مورد بعدی مشارکت بچه ها است. شما ممکن است در کارتان، بسیار حرفه ای باشید؛ اما در جمع، نتوانید آن را انجام دهید؛ برای همین می توان گفت شما توانایی مشارکت ندارید. نکته بعدی، در خصوص فعالیت های مدرسه ای از جمله نوشتن، خواندن و... است. از سویی دیگر، توانایی برنامه ریزی برای اوقات فراغت نیز بخشی از این مراحل است.

روزبان تاکید کرد: اوتیسم ها؛ سطح های متفاوتی دارند و یک تقسیم بندی بین المللی برایشان وجود دارد. بچه های اوتیسم سطح یک، توانمندتر هستند و می توانند در کارهای آکادمیک موفق باشند؛ ولی ممکن است در روابط اجتماعی ضعف هایی داشته باشند؛ در مقابل، اوتیسم های سطح سه، ممکن است در بسیاری از کارهای روزمره دچار چالش شوند؛ آنها حتی نمی توانند ارتباط برقرار کنند.

او در خصوص «نویان» می گوید: نویان در سطح دو اوتیسم قرار دارد. بازی هایش مثل بچه های عادی نیست. دائم دنبال این است که نگاهش کنید. حتی نوع بازی هایش محدود است و نمی تواند بازی های هدفمند و خاصی داشته باشد؛ ولی یک بچه عادی، از این توپ، استفاده های دیگری هم خواهد داشت و با آن فوتبال یا والیبال هم بازی می کند. در واقع کاردرمانی؛ ابعاد مختلف این افراد را در نظر می گیرد تا به سطحی برسند که چهارچوب های شناختی، فیزیکی و برخی حس ها را درک کنند. 

این کاردرمانگر و کارشناس حوزه توانبخشی در پاسخ به اینکه کاردرمانگری، تا چه حد می تواند در بهبود شرایط این کودکان موثر باشد می گوید: بستگی دارد موفقیت را در چه ببینیم. اوتیسم های سطح یک، اکثرا به سطح عادی می رسند؛ ولی برای بچه های سطح دو، یک سری قالب های خاص درست می کنیم و سعی می کنیم در سطح خودشان توانمندشان کنیم. این برای خودشان و خانواده هایشان موفقیت است. در سطح سه، اگر بچه بتواند خودش کارهای شخصی اش را انجام دهد نیز یک موفقیت در نظر گرفته می شود. «نویان»، با اینکه خیلی خوب ارتباط برقرار می کند؛ ولی مرز بین خودش و دیگران را نمی داند. او نمی داند با غریبه ها نباید اینچنین صمیمی شود. پس ما باید کاری کنیم تا روابط اجتماعی یا بازی های مناسب سن خودش را در حد نرمال بیاموزد.

رضا روزبان تاکید می کند: «نویان» می تواند خودش غذا بخورد؛ ولی اگر از او بخواهیم برای خودش ساندویچ کره و مربا را درست کند نمی تواند انجام دهد. همچنین روی حس های این افراد نیز کار می کنیم؛ مثلا این بچه بسیار حس دوست است و می خواهد بالا و پایاین بپرد؛ ولی آن دسته از افرادی که حس گریز هستند، ممکن است از برخی وسایل بازی بترسند.

او در ادامه می گوید: نه تنها در مدارس اوتیسم، بلکه در همه مدارس، باید اولویت با پرورش باشد. موضوعات آکادمیک مثل خواندن و نوشتن را همه به دست می آورند ولی چقدر در مدارس به یاددهی مهارت های روزمره زندگی پرداخته می شود؟ اگر «نویان» بخواهد 10 سال آینده شغلی را انتخاب کند، ما چطور می توانیم به او کمک کنیم؟ آیا می توانیم علاقه مندی های این بچه را پیدا کنیم و متناسب با آن برایش برنامه ریزی داشته باشیم؟ برای درمانگرها این موضوع بسیار مهم است و سعی می کنیم به آن توجه کنیم ولی چقدر به بچه ها در چنین مواردی کمک می شود؟ 

روزبان می افزاید: ما برای بچه های اوتیسم، برنامه ریزی می کنیم، ضعف هایشان را برطرف می کنیم و تا حد ممکن به آنها برای نزدیک شدن به خواسته هایشان کمک می کنیم. این مهم است که توقعات جامعه از آنها، در حد خودشان باشد نه در حد یک فرد معمولی. برای مثال، نمی توان از «نویان» توقع داشت که حتما مهندس شود؛ ولی اگر به خوبی به او مهارتی آموزش داده شود، می تواند در آینده حتما یک کار حرفه ای برای خودش دست و پا کند.

این کاردرمانگر در پایان می گوید: اینها بچه هایی هستند که باید از طرف بهزیستی، آموزش و پرورش، تیم های درمانی از جمله توانبخشی، پزشکی و روانشناسی حمایت شوند. خانواده های ای بچه ها، بار روانی سنگینی را تحمل می کنند و دلیلش این است که باید وقت زیادی برای فرزندشان بگذارند. در نظر گرفته شود و برای همین گاهی خانواده ها از پس مشکلات بر نمی آیند و این ممکن است به کودک، آسیب جدی وارد کند لذا لازم است دستگاه های متولی این کودکان را از یاد نبرند.