چرخ و فلک و لوتی سی تیر / گوشت که می خرم، می پیچم بین دستمال یزدی تا کسی که پول ندارد حسرت نخورد + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در سفرنامه‌ای از دورۀ قاجار، از وسیله‌ای برای سرگرمی با عنوان چرخ و فلک یاد شده است، شامل چهارچوبی عمودی، مرکب از دو تیر که آنها را با تیری افقی به هم وصل می‌کردند و ماشینی شبیه به یک قرقرۀ بزرگ که حول آن می‌چرخید؛ بر هر میلۀ این قرقره، گونه‌ای صندلی تاب می‌خورد و قسمت فوقانی پشت آن دور میله می‌چرخید، به نحوی که هنگام چرخاندن قرقره، هر صندلی با آن به گردش درمی‌آمد و وضع عمودی خود را نیز هنگام تاب خوردن حفظ می‌کرد؛ بر هر یک از این صندلیها یک نفر می‌نشست.

این نوع از چرخ و فلک در سالهای اخیر، شامل دایرۀ آهنی بزرگی است که برپایه‌ای استوار است و شماری صندلی نیز بر محور آن آویخته‌اند و در هر یک از آن جایگاهها یک یا چند نفر می‌نشینند. آنگاه دایرۀ محور، به صورت افقی یا عمودی، با دست یا اخیراً با نیروی برق به گرد خود می‌چرخد.

این اسباب‌بازی خاستگاه ایرانی ندارد اما به سبب لذت و شور و هیجانی کـه ایجاد می‌کنـد به ویژه برای کودکان، امروزه در ایران نیز بسیار مورد توجه قرارگرفته، و شمار چشمگیری از آن، در بوستانها و شهربازی‌ها، برای استفادۀ عموم در دسترس قرار داده شده است.

اما در گذشته افراد خاصی متولی این وسیله بودند که خود برای پوشش، گفتار و رفتار خود دلایلی داشتند که می تواند برای سل جدید جالب توجه باشد. خبرنگار رکنا به سراغ یکی از بازماندگان این سنت در خیابان سی تیر تهران رفته است و از او در باره لباس و کلاه و دستمالش می پرسد.

او در توضیح دستمال یزدی و فلسفه آن می گوید: در ایام قدیم مردها برای اینکه وسیله ای که خریده اند در کیسه ها و پاکت ها دیده نشود آن را در دستمال یزدی می پیچیدند تا کسی از محتویات آن خبردار نشود. 

این مرد چرخ و فلکی عنوان کرد: همچنین دلیل گذاشتن کلاه "شپو" این است که مستقیم و تا 10 متر جلوتر را ببینیم نه اینکه در خیابان چشم چرانی کنیم.

او گفت: مردها در قدیم از کفش پاشنه دار استفاده می کردند تا وقتی وارد یک مکانی می شوند که در آنها جمعی مشغول صحبت های خصوصی هستند متوجه حضور وی شوند.