5 استان حادثه خیز ایران / سازمان مدیریت بحران معرفی کرد + نمودار مقایسه بلایای طبیعی در ایران و جهان

به گزارش رکنا به نقل از روزنامه همشهری، رتبه‌بندی استان‌های حادثه خیز از سوی سازمان مدیریت بحران کشور، نشان می‌دهد که استان‌های گیلان، گلستان، خراسان جنوبی، لرستان و کرمان به‌عنوان 5استان در معرض مخاطرات و بلایای طبیعی صدر جدول هستند. بلایای طبیعی گاه بدون منشا انسانی اتفاق می‌افتد؛ مثل سیل، زلزله، توفان و خشکسالی و گاهی ناشی از عملکرد انسان است؛ مثل آلودگی هوا یا سیل ناشی از تخریب جنگل واغلب با خسارت‌های شدید جانی و مالی همراه‌ است. مدیران بحران استان‌های حادثه خیز معتقدند با بهره‌گیری از تجربیات گذشته در مقابله با بحران‌های طبیعی، تامین اعتبار کافی برای تجهیز زیرساخت‌ها و برنامه‌ریزی دقیق می‌توان تا حد امکان از بروز خسارات جانی و مالی پیشگیری کرد. در آستانه فصل پاییز و تغییرات آب وهوایی و بارش‌های فصلی از وضعیت و میزان آمادگی این استان‌ها با خبر شدیم.

لرستان، کمبود اعتبارات برای تکمیل زیرساخت‌ها

در بررسی بروز بلایای طبیعی در لرستان، سیل سال 98و خسارت‌های آن به ذهن متبادر می‌شود. سیلی که به‌گفته مدیرکل بحران استانداری لرستان، بالغ بر 15هزار میلیارد تومان به بخش‌های مختلف خسارت وارد کرد و بیش از 8هزار میلیارد تومان خسارت به زیرساخت‌ها زد.

مهدی پازوکی، کمبود اعتبارات برای جبران خسارت‌های سیل اخیر را مهم‌ترین عامل عقب‌ماندگی استان در حوزه پیشگیری از بلایای طبیعی می‌داند و می‌گوید: به‌دلیل محدودیت‌های اعتباری به کل استان 3هزار و 850میلیارد تومان ابلاغ شد و فقط هزار و 500میلیارد تومان آن برای جبران خسارت‌های سیل درنظر گرفته ‌شد.

لرستان به‌عنوان یکی از استان‌های کم‌برخوردار کشور و همچنین حادثه‌خیز، حالا بعد از 3سال در کش و قوس تکمیل زیرساخت‌های از بین رفته در سیل 98است. پروژه‌هایی از جمله ساخت مدرسه، پل‌ها، راه‌های‌ دسترسی، زیرساخت شهری، زیرساخت‌های گردشگری، دیواره‌های ساحلی رودخانه‌ها و.. هنوز یا شروع نشده‌اند یا به‌دلیل کمبود اعتبارات در نهایت با پیشرفت 70درصدی متوقف مانده‌اند.

 با این‌حال پازوکی، روند تکمیل پروژه‌ها را بعد از سفر رئیس‌جمهوری به استان و اختصاص اعتبار هزار میلیارد تومانی برای این موضوع را با سرعت بیشتری ارزیابی می‌کند.

اما این همه ماجرا نیست و با تکمیل پروژه‌ها باز هم استان لرستان به‌دلیل شرایط اقلیمی مستعد وقوع سیل یا دیگر بلایای طبیعی است. بازسازی پل‌ها و راه‌ها و تجهیز زیرساخت‌ها براساس چه مطالعاتی یا بهره‌برداری از چه نمونه‌های موفقی صورت گرفته‌است؟

مدیرکل بحران لرستان در پاسخ به این پرسش می‌گوید: طراحی پل‌ها معمولا براساس دوره بارندگی 25ساله اخیر انجام می‌شود. اما از آنجا که سیل 98در تاریخ 400ساله در لرستان بی‌سابقه بوده، طراحی پل‌ها و مسیرهای جدید را براساس این دوره طراحی کردیم تا میزان خسارات کمتر باشد.

شناسایی نقاط حادثه‌خیز در گیلان

سیل، زلزله، برف، رانش زمین و آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع ازجمله حوادثی است که بارها و بارها در استان گیلان اتفاق افتاده و این استان را جزو 5استان حادثه‌خیز کشور قرار داده‌. به همین دلیل مدیریت بحران استان مطالعه حوادث قبلی و برنامه‌ریزی برای مقابله را در دستور کار قرار داد. به‌عنوان مثال سال گذشته با شناسایی 20نقطه برف‌گیر در استان و استقرار نیروهای راهداری، راه ارتباطی با روستا‌ها بسته نشد. مدیرکل بحران استانداری گیلان می‌گوید: در مقابله با حریق جنگل‌ها، شهرستان‌های معین را مشخص کرده‌ایم تا در زمان حریق از امکانات و تجهیزات آنان کمک بگیریم و آتش‌سوزی کمترین گستردگی را داشته باشد.

سیل‌خیز بودن استان گیلان و به‌طور مشخص شهرستان‌های فومن، شفت، تالش و املش سبب شده تا برنامه عملیاتی مدیریت سیلاب در این استان تدوین شود. برنامه‌‌ای که با همکاری شرکت آب‌منطقه‌ای و سایر نهادها به‌زودی به اجرا در می‌آید. در این برنامه 164رودخانه از 254رودخانه اصلی و فرعی استان مورد مطالعه برای مهار سیل قرار گرفته است.

امیر مرادی، شناسایی پل‌های در معرض آسیب و بازسازی آنها را یکی از عوامل کاهش خسارت مالی و جانی درصورت بروز سیل می‌داند و می‌گوید: تعدادی از پل‌ها در دهه فجر امسال افتتاح می‌شود و تکمیل مابقی پل‌ها نیز تا پایان امسال در دستور کار است.

لایروبی سد و رودخانه‌ها، سمپاشی باغ‌ها در ارتفاعات منجیل و رودبار برای مقابله با هجوم ملخ مراکشی، راه‌اندازی سامانه هشدار در 6رودخانه جهنده و سیلابی، نصب 42شتاب‌نگار زلزله در نقاط مختلف استان و جانمایی و اسکان اضطراری در زمان بروز حادثه از دیگر برنامه‌هایی است که در مدیریت بحران استان گیلان برای کاهش خطرات بلایای طبیعی پیش‌بینی شده است.

خراسان جنوبی و مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی

زلزله، رگبار، سیلاب، خشکسالی، گرد و خاک، توفان و آفات نباتی ازجمله پر تکرارترین بلایای طبیعی است که استان خراسان جنوبی را در صدر استان‌های حادثه‌خیز کشور قرار داده‌است.

قرار گرفتن روی 2گسل نشان می‌دهد که در نیم قرن اخیر، در این استان 4زلزله ویرانگر اتفاق افتاده‌است. زلزله‌هایی که در عمق کم زمین رخ داده و به همین دلیل موجب بروز خسارات مالی و جانی بسیار شده است. در این شرایط نخستین راه مقاوم‌سازی واحدهای روستایی به‌نظر می‌رسد. اتفاقی که هنوز در خراسان جنوبی جامه عمل نپوشیده و به‌گفته مدیرکل بحران استانداری خراسان جنوبی هنوز نیمی از 88هزار واحد روستایی استان، مقاوم‌سازی نشده‌است. محمدعلی آخوندی می‌گوید: برای مقاوم‌سازی واحدهای روستایی 250میلیون تومان وام درنظر گرفته شده و این امر با همکاری روستاییان محقق می‌شود.

آخوندی از تدوین سند آمادگی و مقابله با بحران‌ خبر می‌دهد و می‌گوید: حوادث اولویت‌دار استان زلزله و سیل است. نقشه عملیاتی و اجرایی برای همه حوادث تدوین و تامین اعتبار هم شده‌است و به‌زودی مناقصه برای اجرای طرح برگزار می‌شود.

مدیرکل بحران استانداری خراسان جنوبی خشکسالی و کمبود منابع آب در استان را نیز امری جدی می‌داند و ادامه می‌دهد: خشکسالی، مادر بلایای طبیعی است. به آن زلزله خاموش می‌گوییم و در خراسان جنوبی با خشکسالی هم دست به گریبان هستیم. یکی از گرم‌ترین مناطق دنیا بین نهبندان تا کرمان است. درنظر داریم در این محدوده آب انبار احداث شود.

توفان، صاعقه، آفات نباتی، آتش‌سوزی و فرونشست زمین نیز از دیگر بلایای طبیعی است که در خراسان جنوبی رخ می‌دهد.

اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با خطرات طبیعی به تجهیزات به روز نیز نیاز دارد. موضوعی که از دیدگاه محمدعلی آخوندی، در استان خراسان جنوبی با ضعف همراه است. می‌گوید: ماشین‌‌هاو تجهیزات مدیریت بحران استان باید به روز شود تا بتوانیم در حوزه مقابله با سیلاب‌های خاصی که به‌دلیل اقلیم این استان رخ می‌دهد، توانمند عمل کنیم. از سویی دیگر در کشورهای پیشرفته، با ساخت کانال‌های زیرزمینی در شهرهای مستعد سیلاب، آب به خارج شهر هدایت می‌شود و با مطالعه دقیق از این روش هم می‌شود برای کاهش خطرات سیلاب در استان استفاده کرد.

 نوسازی سیستم سنجش آلودگی هوا در کرمان

سیل، توفان، تگرک، هجوم ملخ، صاعقه، ریزگردها، زمین‌لرزه و آتش‌سوزی در سال‌های اخیر خسارت‌های بسیاری به استان کرمان وارد کرده‌است. با این حال زلزله رتبه اول بلایای طبیعی در این استان را دارد. سیستم گسلی استان کرمان از لرزه خیزترین مناطق حاشیه دشت لوت محسوب می‌شود و وقوع زمین‌لرزه در این استان قابل پیش‌بینی و تعداد زلزله‌ها در منطقه یزدان‌شهر به‌علت فعالیت‌های معدنی افزایش یافته است. به‌گفته سعیدی، مدیر بحران استان کرمان، 25سامانه گسلی در استان به آمادگی در برابر وقوع زلزله کمک می‌کند. ناکافی و فرسوده بودن سیستم‌های سنجش آلودگی‌هوا در استان کرمان، باعث شده تا کسب اطلاعات دقیق ممکن نباشد و به تخصیص اعتبار برای نوسازی نیاز باشد.

گلستان و 130سیل در 2 دهه اخیر

در استان گلستان نیز در 2 دهه اخیر بیشتر از 130سیل بزرگ و کوچک رخ داد که سیلاب‌های مهیب سال‌های 80و 81و سیل سال 97شاخص‌ترین آن بود. رانش زمین هم با توجه به بافت خاک مناطق مختلف هر از گاهی در گوشه و کنار این استان رخ می‌دهد که با خسارت مالی و جانی همراه است. گلستان روی کمربند زلزله قرار دارد و یکی از استان‌های لرزه‌خیز کشور نیز به شمار می‌رود. خانه‌های غیرمقاوم و کاهگلی در بافت روستایی مهم‌ترین تهدید در برابر زلزله و سیل در این استان به شمار می‌رود. رئیس سازمان مدیریت بحران کشور نیز به تازگی اعلام کرده که استان گلستان، پایلوت اجرای لایروبی رودخانه‌ها در کشور می‌شود و ۳۰ میلیارد تومان و همچنین ماشین‌های مهندسی به این استان اختصاص یافته است. لایروبی رودخانه‌ها موجب کاهش آسیب‌ها در مناطق شهری و روستایی می‌شود.

پیش‌بینی، پیشگیری و مقابله با بلایای طبیعی خسارت جانی و مالی را به حداقل می‌رساند. اینطور که مدیران بحران استان‌های حادثه‌خیز کشور اظهار می‌کنند، راه‌اندازی سیستم هشدار به موقع جوی، آماده‌باش نیروهای راهداری، شناسایی و ایمن‌سازی نقاط حادثه، طراحی و اجرای پروژه‌های علمی مبتنی بر تجربه‌های گذشته، آموزش عمومی ازجمله مهم‌ترین راهکارهای کلی‌ است. سیل و زلزله که در اولویت بلایای طبیعی استان‌های حادثه‌خیز طبقه‌بندی می‌شود، با ساخت سیل‌بند، آبخیزداری مناطق کوهستانی وشیبدار و مقاوم‌سازی‌ ساختمان‌ها خسارت جانی و مالی کمتری را متوجه استان‌ها می‌کند.‌‌