از بین رفتن طلای سبز در کهگیلویه و بویراحمد + فیلم

در سال های اخیر شاهد تشدید برداشت غیراصولی گیاهان دارویی توسط برخی سودجویان و بعضی مردم محلی مجاور کوهستان های کشور بخصوص در منطقه زاگرس بوده ایم. این در حالی است که کارشناسان محیط زیست تاکید دارند ما باید با پرهیز از برداشت بی رویه گیاهان دارویی از دل طبیعت، به کشت این گیاهان در مزارع و گلخانه ها بپردازیم و به این ترتیب برای مناطق محروم رونق اقتصادی ایجاد کنیم؛ این امر نیز جز با برنامه ریزی صحیح سازمان منابع طبیعی در استان های گوناگون ایران به‌ویژه در کهگیلویه و بویراحمد امکان پذیر نیست. 

انقراض نزدیک برخی گیاهان دارویی با برداشت بی رویه سودجویان 

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، فلات ایران با داشتن دو رشته کوه عظیم البرز و زاگرس و برخورداری از کوهستان های متعدد دیگر، مهد پرورش بسیاری از گیاهان دارویی بعضا کمیاب است که تا کنون کمتر مورد توجه قرار گرفته اند، زیرا به جای این که گیاهان دارویی برای استفاده های تجاری در جهت منفعت عمومی مورد بهره برداری قرار گیرند، عمدتا توسط عده ای سودجو و برخی مردم محلی مجاور کوهستان ها به صورت بی رویه و غیراصولی برداشت می شوند. 

در این میان استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از مهمترین مراکز رویش گیاهان دارویی است که در سال های اخیر، با تشدید برداشت بی رویه این گیاهان توسط بعضی سودجویان و برخی افراد محلی، زنگ خطر انقراض گونه های گیاهی ارزشمند این استان به صدا در آمده است؛ زیرا این افراد به جای این که گیاهان دارویی را با روش اصولی برداشت کنند و از آن مهمتر، به کاشت این گیاهان در گلخانه ها و مزارع بپردازند، گیاهان خودروی موجود در طبیعت را به شکل غیراصولی برمی‌دارند. 

بیلهر، جاشیر خوراکی، کنگر، تره کوهی، کلوس، بن سرخ، کارده، آویشن، لاله واژگون، ترنجبین، خارو، درمه، برنجاس، خشت، چوش، سیاه دانه و کاسنی از جمله گیاهان دارویی و خوراکی استان کهگیلویه و بویراحمد است که اگر برداشت بی رویه آنها ادامه یابد، دیگر فرصت تولید دوباره بذر را نخواهند داشت. در چند سال گذشته نیز از بین رفتن بخش زیادی از بذر گیاهان دارویی کهگیلویه و بویراحمد به دلیل برداشت غیراصولی آنها، منجر به کاهش محسوس تراکم پوشش گیاهان دارویی در این استان و البته دیگر استان های کوهستانی کشور شده است. 

سوداگران گیاهان دارویی توجهی به حفظ آنها ندارند 

در همین راستا، آرش نیکخو، فعال محیط زیست زاگرس با بیان این که ایران دارای ظرفیت بالایی برای پرورش گیاهان دارویی است، به خبرنگار رکنا گفت: متاسفانه ما هیچ گاه برنامه مناسبی برای استفاده از گیاهان دارویی، به نحوی که هم تراکم این گیاهان در طبیعت حفظ شود و هم امکان بهره برداری اقتصادی از آنها وجود داشته باشد، اجرا نکرده ایم. 

این فعال اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: اساسا ظرفیت بهره برداری از گیاهان دارویی به شکل غیرکارشناسی در کشورمان تبلیغ شده و همین مساله منجر به جذب افرادی به حوزه برداشت این گیاهان شده است که فقط به منافع اقتصادی کوتاه مدت خود فکر می کنند و توجه زیادی به لزوم حفظ گونه های ارزشمند گیاهان دارویی در طبیعت ندارند. 

وی در ادامه تاکید کرد: امروزه شاهد آن هستیم که گیاهان دارویی در مناطق مختلف کشور عمدتا به شکل غیراصولی برداشت می شود و سوداگرانی که با این گیاهان تجارت می کنند، هیچ گاه راهکاری برای حفظ این گیاهان در طبیعت برای نسل های آینده ارائه نمی دهند. همین اتفاق نیز زمینه انقراض بسیاری از گونه های ارزشمند گیاهان دارویی ایران را فراهم کرده است. 

کاهش تراکم گیاهان دارویی با طرح های نامناسب سازمان منابع طبیعی 

نیکخو با انتقاد از طرح های اجراشده سازمان منابع طبیعی برای توسعه برداشت گیاهان دارویی اظهار داشت: عمده طرح هایی که سازمان منابع طبیعی برای استفاده تجاری از گیاهان دارویی اجرا کرده است، به صورت ریختن بذر در محل های طبیعی رشد گیاهان دارویی در کوهستان ها و برداشت این گیاهان توسط مردم محلی بوده است. این اتفاق نیز در سال های اخیر منجر به رشد عرضه و طبیعتا شکل گرفتن تقاضای بیشتر برای گیاهان دارویی در سطح کشور شده است. 

این فعال محیط زیست زاگرس ادامه داد: افزایش تقاضا برای گیاهان دارویی در ایران منجر به آن شده است که افراد بیشتری به برداشت غیراصولی این گیاهان در طبیعت روی بیاورند و به همین دلیل، در سال های اخیر شاهد کاهش محسوس تراکم گیاهان دارویی در بسیاری از استان های کوهستانی از جمله کهگیلویه و بویراحمد بوده ایم؛ زیرا مردم محلی و البته برخی سودجویان نه تنها آن دسته از گیاهان دارویی را که سازمان منابع طبیعی می کارد، برداشت می کنند، بلکه گیاهان خودرو در طبیعت را نیز برمی‌دارند. 

لزوم پرورش گیاهان دارویی توسط بخش خصوصی 

این فعال اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد با تاکید بر این که گیاهان دارویی باید توسط بخش خصوصی پرورش یابد، عنوان کرد: هیچ کس با پرورش گیاهان دارویی در مزارع، گلخانه ها و املاک شخصی مخالف نیست و اتفاقا این راهکار، بهترین اقدام ممکن برای توسعه بهره برداری اقتصادی از گیاهان دارویی است. ولی وقتی ما به جای پرورش گیاهان دارویی در حوزه کشاورزی، گیاهان خودرو را به صورت بی رویه از طبیعت جدا می کنیم، عملا از ظرفیت رشد این گیاهان در اقلیم مناطق مختلف می کاهیم. 

وی در ادامه تاکید کرد: باید توجه داشته باشیم که ظرفیت رشد گیاهان دارویی در طبیعت یک منطقه، صرفا پاسخگوی نیازهای اهالی همان منطقه است. اما امروزه متاسفانه عده ای سوداگر، گیاهان دارویی طبیعی را به صورت کاملا بی رویه و بعضا بدون اخذ مجوز از سازمان منابع طبیعی برداشت می کنند و همین برداشت خارج از ظرفیت منجر به کاهش شدید تراکم بسیاری از گیاهان دارویی در استان های کوهستانی کشورمان شده است. این در حالی است که پرورش گیاهان دارویی توسط بخش خصوصی کارآمد، می تواند منجر به رونق اشتغالزایی در مناطق محروم شود. 

تنوع گیاهان دارویی کهگیلویه و بویراحمد؛ به اندازه 56 درصد اروپا 

نیکخو با تاکید بر این که استان کهگیلویه و بویراحمد، یکی از مهمترین مهدهای پرورش گیاهان دارویی در ایران است، عنوان کرد: ظرفیت استان کهگیلویه و بویراحمد برای رشد گیاهان دارویی طبیعی به گونه ای است که تعداد گونه های ثبت شده گیاهان دارویی در این استان به 56 درصد سراسر قاره سرسبز اروپا می رسد؛ زیرا در استان کهگیلویه و بویراحمد 470 گونه گیاه دارویی ثبت شده وجود دارد که 46 گونه از آنها بومی است. 

این فعال محیط زیست زاگرس ادامه داد: سه گونه آنغوزه، باریجه و گزانگبین که جزو گونه های بومی کهگیلویه و بویراحمد محسوب می شود، از جمله انواع نادر گیاهان دارویی در جهان هستند که البته در برخی دیگر از نقاط ایران مانند غرب استان اصفهان و جنوب رشته کوه البرز نیز نمونه هایی از این گیاهان یافت می شود.

وی در پایان تصریح کرد: ایران در مجموع به اندازه کل قاره اروپا گیاه دارویی دارد و این گیاهان یک ثروت ملی محسوب می شوند که هم در حفظ تنوع زیستی کشورمان موثر هستند و هم می توانیم با بهره برداری درست از آنها به اشتغالزایی و رونق اقتصادی بسیاری از مناطق محروم کشور بپردازیم. اما متاسفانه در سال های اخیر ما نه تنها به استفاده از صحیح از این گیاهان نپرداخته ایم، بلکه با برداشت بی رویه آنها، بسیاری از گونه های ارزشمند گیاهان دارویی را به سمت انقراض هدایت کرده ایم.