کوهنوردان دماوند را نابود کرده اند / تجمع زباله و فضولات حیوانی عامل ویرانی دماوند + عکس و صوت

رکنا: دماوند مهمترین و مرتفع ترین قله ایران است که از سال 87 به عنوان اثر ملی طبیعی در فهرست وزارت میراث فرهنگی و گردشگری به ثبت رسیده است. دامنه دماوند نیز زیستگاه گونه های مختلفی از حیات وحش و البته محل رشد گونه های گیاهی نادری است و به همین دلیل، بخش هایی از این کوهستان به عنوان منطقه حفاظت شده تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد. بخش های دیگر دماوند نیز به عنوان یک عرصه طبیعی ارزشمند تحت مدیریت سازمان جنگل ها و مراتع کشور قرار دارد و البته صعود به دماوند هم مانند هر قله دیگر، قاعدتا باید زیر نظر فدراسیون کوهنوردی انجام شود. اما با وجود تمام این متولیان دولتی، حفاظت از طبیعت بخش های مختلف دماوند در سال های اخیر رها شده است و برخی پیمانکاران بخش خصوصی نیز در سایه همین بی متولی ماندن دماوند، سودهای کلانی را از حضور بی ضابطه و پرحجم کوهنوردان در مسیر صعود به این قله ارزشمند بخصوص از ناحیه جبهه جنوبی آن به جیب می زنند.

صعود بی ضابطه بیش از هزار کوهنورد به دماوند در روزهای پایانی هفته

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، سالانه حدود 10 هزار کوهنورد قله دماوند را فتح می کنند؛ قله ای که با وجود ارتفاع 5 هزار و 610 متری اش، فتح آن برای بسیاری از علاقمندان به کوهنوردی دشوار نیست. یعنی با وجود این که دماوند مرتفع ترین قله ایران است، اما سخت ترین قله کشورمان برای کوهنوردان نیست و اتفاقا فتح این قله در آب و هوای تابستانی، بسیار ساده تر هم می شود؛ به نحوی که از اوسط تیر تا اواخر شهریور، بسیاری از گردشگرانی که به صورت تخصصی کوهنورد نیستند، صرفا با آماده سازی جسمانی نسبی و فتح چند قله کوچکتر برای تمرین بخصوص، به‌ویژه از مسیر جبهه جنوبی و عمدتا در روزهای تعطیل و پایانی هفته عازم دماوند می شوند.

مسیر جبهه جنوبی دماوند از شهر رینه در بخش لاریجان از توابع شهرستان آمل استان مازندران آغاز می شود. کوهنوردان برای صعود به قله دماوند از مسیر این جبهه، ابتدا باید خودروهای شخصی خود را در پارکینگ احداث شده توسط یک پیمانکار خصوصی وابسته به شهرداری رینه در ارتفاع 2 هزار و 200 متری از سطح دریا پارک کنند و بعد با وانت نیسان یا دیگر ماشین های آفرود که توسط همین پیمانکار در طول مسیر قرار داده شده است، خود را به منطقه ای به نام گوسفندسرا در ارتفاع 3 هزار و 20 متری برسانند.

در این مکان نیز کوهنوردان بار خود را سوار قاطرهایی می کنند که از طرف همین پیمانکار در طول مسیر قرار داده شده است و ضمن پرداخت دستمزد به صاحبان این قاطرها، از آنها می خواهند که لوازمشان را تا ارتفاع 4 هزار و 200 متری بالا ببرد. در این ارتفاع نیز پناهگاهی از طرف فدراسیون کوهنوردی ساخته شده است که اصطلاحا پناهگاه «بارگاه سوم» نامیده می شود. این پناهگاه نیز 70 تخت دارد که البته گنجایش آن با صندلی هایش به حدود 120 نفر می رسد و کوهنوردان می توانند پیش از صعود به قله، یک شب در آن استراحت کنند.

البته با وجود این که پناهگاه بارگاه سوم حدود 120 نفر ظرفیت دارد، اما کوهنوردانی که در سال های اخیر در فصل تابستان به دماوند صعود کرده اند، تعریف می کنند که در این فصل از سال بخصوص در روزهای پایانی هفته، بعضا تعداد کوهنوردانی که به شکلی کاملا بی ضابطه از مسیر جبهه جنوبی عازم دماوند هستند، به بیش از هزار نفر می رسد. بیشتر آنها نیز ناچارند که به دلیل ظرفیت پایین پناهگاه، در اطراف آن چادر بزنند و تقریبا همه آنها نیز در حین استراحت یا در طول مسیر، زباله ها و فضولات انسانی خود را در دل کوهستان رها می کنند.

سرایت آلودگی های زیست محیطی به تمام جبهه های اصلی دماوند

چهار مسیر عمومی برای صعود به دماوند وجود دارد که مهمترین و شلوغ ترین آنها همین جبهه جنوبی است. اما به جز این مسیر، در جبهه های دیگری از جمله جبهه غربی، جبهه شمال شرقی و جبهه شمالی نیز مسیرهایی برای صعود کوهنوردان وجود دارد که در تمام این مسیرها نیز یک پناهگاه برای استراحت کوهنوردان احداث شده است که البته برخلاف پناهگاه موجود در جبهه جنوبی که دائما چند نیروی خدماتی در آن حضور دارند، پناهگاه های موجود در جبهه های دیگر دماوند فاقد خدمه هستند. یعنی اکنون پناهگاه بارگاه سوم توسط عوامل فدراسیون کوهنوردی مدیریت می شود، اما سه پناهگاه دیگر که وسعت کمتری هم دارند، عملا رها مانده اند.

در این میان با وجود این که شلوغی تابستانه مسیر صعود به دماوند و آلودگی های زیست محیطی ناشی از آن در جبهه جنوبی دماوند بسیار بیشتر از سایر مسیرهای صعود به این قله است، اما سایر مسیرهای رسیدن به دماوند نیز از حضور بی قاعده کوهنوردان در امان نمانده اند و در اطراف پناهگاه های موجود در سه جبهه دیگر مسیر صعود به دماوند نیز می توان زباله های بسیاری را مشاهده کرد. البته مدیر گروه دیده بان کوهستان تاکید دارد که چون خدمات بیشتری در بارگاه سوم به کوهنوردان ارائه می شود، همواره میزان زباله های اطراف این پناهگاه از سایر پناهگاه های دماوند بیشتر است.

همچنین با توجه به این که محوطه پناهگاه بارگاه سوم یک فضای سربسته است، قطعا حضور 120 نفر کوهنورد در روزهای پایانی هفته در آن، می تواند به شیوع هرچه بیشتر کرونا آن هم در وضعیت وخیم کنونی شیوع این ویروس در کشورمان دامن بزند. ضمن این که وقتی حدود هزار نفر آن هم فقط از یکی از مسیرها به دماوند صعود می کنند، براساس تصاویر منتشرشده در فضای مجازی می توان گفت که همواره ازدحام زیادی در طول مسیر ایجاد می شود که خود این ازدحام نیز از جمله عواملی است که تشدید احتمال ابتلای کوهنوردان و گردشگران به دماوند را به همراه دارد.

آسیب تردد بیش از حد قاطرها به خاک و پوشش گیاهی دماوند

مهمترین مشکلاتی که حضور بیش از حد کوهنوردان در مسیر صعود به قله دماوند ایجاد می کند، آلودگی های زیست محیطی ناشی از رها شدن زباله بخصوص پسماندهای پلاستیکی در دل کوهستان، حجم بالای فضولات انسانی که در طول مسیر در دل طبیعت رها می شود و البته فرسایش خاک ناشی از تردد بیش از حد انسان ها در مسیر صعود به دماوند است؛ چراکه اساسا اکوسیستم یک کوهستان نمی تواند پاسخگوی حضور متوالی هزاران انسان در طول هفته های متمادی باشد و هرچه انسان ها بیشتر از مسیرهایی مشابه، خودشان را به بالای کوهستان می رسانند، سرعت فرسایش خاک ارزشمند دماوند زیر پای انسان ها نیز بیشتر می شود.

در این میان البته به گفته محمدی، تردد بیش از حد قاطرهایی که در بخشی از مسیر صعود به دماوند بار انسان ها را حمل می کنند نیز به تشدید سرعت فرسایش خاک این قله دامن می زند. این فرسایش خاک بر اثر پاکوب شدن بیش از حد سطوح دماوند توسط انسان ها و قاطرها نیز در حالی رخ می دهد که ایجاد یک سانتی متر خاک در سطح شیب دار حدود 800 سال زمان می برد.

همین مساله به همراه حجم انبوه زباله های پلاسیتکی که کوهنوردان در دل کوهستان رها می کنند نشان می دهد که حضور بی ضابطه گردشگران بخصوص در جبهه جنوبی دماوند چه آسیب شدیدی به این کوه ارزشمند وارد کرده است. ضمن این که تردد بدون قاعده کوهنوردان و افزایش شدید میزان تردد آنها در این کوهستان بخصوص در تابستان های چند سال اخیر، موجب به خطر افتادن زیستگاه و کریدورهای تردد حیات وحش طبیعی دماوند شده است.

فضولات حیوانی قاطرها دماوند را به نابودی می کشاند

همچنین علاوه بر این که مسیرهای مشخصی در جبهه های مختلف دماوند به دلیل حضور قاطرها اصطلاحا لگدکوب شده است، حجم بیش از حد مدفوعی که این قاطرها در طول مسیر رها می کنند نیز موجب آلودگی طبیعت دماوند می شود؛ قاطرهایی که البته براساس مشاهدات میدانی کوهنوردانی که به دماوند سفر کرده اند، هم بیش از حد توانشان بار می کشند و هم برای این که بارها را سریع تر جابه‌جا کنند مدام از سوی صاحبان خود لگد می خورند و همین مسائل نیز موجب می شود که این قاطرها زود به زود تلف شوند.

عضو انجمن کوهنوردان ایران ضمن اشاره به همین مساله درباره آسیب رها شدن مدفوع قاطر در طبیعت دماوند توضیح داد: مدفوع حیوانات زمانی به عنوان کود برای طبیعت مفید محسوب می شود که فرآوری لازم روی آن انجام شده باشد. ضمن این که کوهستان جای کود نیست و کود بیشتر به درد مزارع و باغات می خورد. بنابراین می توان گفت ریخته شدن بیش از حد مدفوع قاطرها در طول مسیر صعود به دماوند، نه تنها موجب تشدید آلودگی های زیست محیطی می شود، بلکه می تواند انتقال بیماری به انسان ها را نیز به همراه داشتته باشد.

وی ادامه داد: آسیب دیگر مدفوع قاطرها برای طبیعت دماوند این است که چون معمولا صاحبان قاطرها برای کسب درآمد بیشتر، آنها را بیش از حد توانشان بار می زنند، این قاطرها بیمار می شوند و باکتری هایی در روده آنها ایجاد می شود که پخش شدن آنها در طبیعت، آلودگی های زیست محیطی ناشی از مدفوع این قاطرها را بیشتر می کند.

برخی گردشگران برای قلیان کشیدن به دماوند می آیند!

این فعال محیط زیست با تاکید بر آسیب شدید تردد قاطرها بر پوشش گیاهی دماوند عنوان کرد: اصولا در فصل تابستان که قاعدتا دماوند باید مملو از پوشش گیاهی باشد، گیاهان مسیرهای صعود به دماوند از دست قاطرها در امان نیستند؛ چراکه یا توسط قاطرها خورده می شوند یا زیر پایشان لگدکوب می شوند. زیان مهم از بین رفتن پوشش گیاهی در محیط طبیعی دماوند را نیز حیات وحشی می بینند که به طور طبیعی در این کوهستان حضور دارند.

محمدی در ادامه تاکید کرد: نکته دیگر این است که وجود همین قاطرها در طول مسیر صعود به دماوند، منجر به حضور بیشتر افرادی در دماوند می شود که به صورت تخصصی کوهنورد نیستند، اما به واسطه همین قاطرها به راحتی می توانند خودشان را به بارگاه سوم در ارتفاع 4 هزار و 200 متری برسانند. افرادی که حتی بعضی از آنها فقط با هدف برگزاری پیکنیک در کنار بارگاه سوم به این منطقه می آیند و نه تنها قصدی برای صعود به دماوند ندارند، بلکه در کنار بارگاه سوم قلیان می کشند!

کاسبی پیمانکار شهرداری رینه از حضور پرتعداد کوهنوردان در جبهه جنوبی دماوند

نکته مهمی که در این میان باید به آن توجه داشت، این است که مسیر صعود به دماوند از طریق جبهه جنوبی، اکنون در سایه ضعف نهادهای اصلی متولی در رسیدگی به این کوه، در اختیار یک پیمانکار وابسته به شهرداری رینه قرار گرفته است و این پیمانکار نیز با وجود درآمد بالایی که از اجاره پارکینگ، کرایه نیسان و کرایه قاطر به جیب می زند، کوچکترین هزینه ای برای حفظ محیط زیست دماوند و پاکسازی مسیر صعود به این قله و جمع آوری زباله های موجود در مسیر انجام نمی دهد.

این موضوعی است که مهدی مسچی، نایب رئیس انجمن دوستداران دماوند کوه در گفت و گو با رکنا در میان گذاشت و گفت: پیمانکار وابسته به شهرداری رینه که با استفاده از رانت، مدیریت مسیر جبهه جنوبی دماوند را به صورت غیرقانونی در اختیار گرفته است، هر شرایطی را که بخواهد بر کوهنوردان و کوهستان دماوند تحمیل می کند و هیچ توجهی هم به مسائل زیست محیطی ندارد.

وی افزود: این پیمانکار به مردمی که با خودروی شخصی، خودشان را به ارتفاع 2 هزار و 200 متری رسانده اند، اجازه نمی دهد که با خودرویشان به ارتفاع بالاتر صعود کنند؛ چراکه هم از آنها پول پارکینگ می گیرد و هم نیسان هایی در طول مسیر قرار داده است که بابت رساندن کوهنوردان به منطقه گوسفندسرا کرایه های سنگینی را از آنها دریافت می کنند. همچنین این پیمانکار در گوسفندسرا نیز قاطرهایی قرار داده است که بابت جابه‌جایی بار کوهنوردان و رساندن آن به بارگاه سوم، هزینه زیادی را از آنها می گیرد.

این فعال محیط زیست ادامه داد: صاحبان قاطرهایی که بار کوهنوردان را حمل می کنند، با دریافت پول بیشتر، خود کوهنوردان را نیز تا بارگاه سوم یعنی ارتفاع 4 هزار و 200 متری بالا می برند. این کار نه تنها آسیب های زیست محیطی فراوانی به همراه دارد، بلکه عملا ارج و قرب صعود به دماوند را نیز پایین آورده است؛ زیرا با شرایطی که پیمانکار شهرداری رینه ایجاد کرده، هر کسی که می خواهد دماوند را فتح کند، صرفا باید یک هزار و 200 متر بالا برود، یعنی خود را از ارتفاع 4 هزار و 200 متری به ارتفاع 5 هزار و 600 متری برساند.

چطور مدیریت جبهه جنوبی دماوند به دست شهرداری رینه افتاد؟

همان طور که گفته شد، متولیان مشترک حفاظت از محیط طبیعی دماوند، سازمان جنگل ها و مراتع، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری هستند. اما به گفته نایب رئیس انجمن دوستداران دماوند کوه، از زمانی که قله دماوند جزو نامزدهای ثبت جهانی در یونسکو قرار گرفت، دولت با فشار فعالان محیط زیست ناچار شد جلوی فعالیت تعدادی از معادن موجود در پهنه طبیعی دماوند را بگیرد.

در این شرایط نیز به گفته نایب رئیس انجمن دوستداران دماوند کوه، شورای شهر رینه با هماهنگی فرمانداری آمل با این توجیه که تعطیل شدن این معادن موجب بیکاری مردم رینه و کاهش درآمدهای این شهر شده است، توانست مدیریت مسیر ورود به جبهه جنوبی دماوند را در اختیار بگیرد و بعد هم این کار را به یک پیمانکار خصوصی که از اهالی رینه است، واگذار کند.

این در حالی است که براساس قانون، دماوند نه تنها یک میراث طبیعی ملی است، بلکه عرصه ای طبیعی محسوب می شود که نباید انتفاع بخش خصوصی از آن، موجب تخریب زیست محیطی اش شود. اما آن طور که مسچی تعریف می کند، اکنون مدیریت گذرگاه های جبهه جنوبی دماوند به یک پیمانکار خصوصی وابسته به شهرداری رینه واگذار شده است و این پیمانکار نیز با استخدام تعدادی از اهالی رینه، به نوعی برای آنان اشتغالزایی کرده، ولی هیچ توجهی به حفاظت از محیط زیست کوهستان ندارد.

نایب رئیس انجمن دوستداران دماوند کوه اما تاکید دارد که مدیریت تمام مسیرهای صعود به دماوند باید در اختیار نهادهای دولتی از جمله سازمان جنگل ها یا فدراسیون کوهنوردی قرار گیرد و این متولیان دولتی نیز باید موازین حفاظت از قله ای خاص مانند دماوند را رعایت کنند و همچنین این متولیان باید مبالغی را که از کوهنوردان دریافت می کنند، در جهت حفاظت از محیط زیست دماوند، جمع آوری زباله ها، حفظ پوشش گیاهی و جلوگیری از فرسایش خاک هزینه کنند.

رشد نامتوزان کوهنوردی عامل حضور پرتعداد کوهنوردان در دماوند

اما صرف نظر از این مسائل، نکته دیگری که عباس محمدی، مدیر گروه دیده بان کوهستان به آن اشاره کرد، این است که رشد نامتوزان کوهنوردی و گردشگری در ایران، منجر به شلوغی بیش از حد مسیر فتح دماوند در این ایام سال شده است.

وی در توضیح بیشتر گفت: متاسفانه رشد حوزه گردشگری داخلی به‌ویژه در زمینه کوه گردی، فقط به صورت کمی اتفاق افتاده است و شاهد رشد کیفی در این زمینه نیستیم؛ چراکه هیچ گاه آموزش های مناسبی به علاقمندان کوهستان درباره دستورالعمل‌های حضور در پهنه های کوهستانی ارائه نشده است.

محمدی عدم مدیریت صعود گردشگران به دماوند را از جمله نمونه های رشد نامتوزان کوهنوردی در ایران دانست و تاکید کرد: با وجود این که در طول سال در مجموع حدود 10 هزار نفر به دماوند صعود می کنند، اما فقدان برنامه ریزی مناسب برای مدیریت حضور این افراد در دماوند، موجب می شود که گاهی در یک هفته در فصل تابستان بیش از هزار نفر به دماوند صعود کنند.

 وی با بیان این که مهمترین آسیب تردد بیش از حد گردشگران در مسیر صعود به دماوند، ریختن زباله در این مسیر است، گفت: بسیاری از کسانی که بخصوص در فصل تابستان به دماوند صعود می کنند، افرادی هستند که کوهستان را صرفا جایگاهی برای تفریح می دانند و از نقش مهم کوه ها در اکوسیستم و لزوم حفاظت از آنها آگاه نیستند. بنابراین این افراد بدون هچ توجهی زباله های خود را در کوهستان رها می کنند و هیچ کس با آنها برخورد نمی کند.

عضو انجمن کوهنوردان ایران ادامه داد: این مسائل نشان می دهد که کوهنوردی و گردشگری در دماوند هیچ ضابطه مشخصی ندارد. این مساله نیز صرفا مربوط به جبهه جنوبی دماوند نیست، البته به دلیل این که قله دماوند از طریق جبهه جنوبی سهل الوصول تر است، ریخت و پاش زباله و فرسایش خاک بر اثر ایجاد پاکوب های متعدد انسانی بخصوص در فصل تابستان بیشتر به چشم می خورد.

آیا فدراسیون کوهنوردی هم در آسیب های زیست محیطی دماوند مقصر است؟

محمدی در بخش دیگری از صحبت هایش شلوغی این روزهای دماوند را ناشی از رشد کمی بی ضابطه کوهنوردی در سال های اخیر دانست و گفت: اکنون در شبکه های مجازی صدها گروه فعالیت می کنند که بدون آن که هیچ گونه نظارتی رویشان وجود داشته باشد، تورهای فتح قله های مختلف را برگزار می کنند و بیشتر این گروه ها نیز حتی اگر آموزش های اولیه ورزش کوهنوردی را به مخاطبان خود ارائه دهند، هیچ گونه آموزشی درباره ضوابط زیست محیطی کوهستان ها به اعضایشان نمی دهند.

مساله ای که مدیر گروه دیده بان کوهستان به آن اشاره کرد، به نوعی ضعف فدراسیون کوهنوردی در نظارت بر گروه های کوهنوردی را نشان می دهد، چراکه این فدراسیون وظیفه دارد اولا بر هرگونه آموزش کوهنوردی در سطح کشور نظارت کند و ثانیا جلوی فعالیت بدون مجوز گروه های کوهنوردی را بگیرد؛ البته نباید فراموش کرد زمانی فدراسیون کوهنوردی در این زمینه موفق خواهد بود که دولت بودجه و اختیارات لازم برای این منظور را در اختیارش قرار دهد.

همچنین به نظر می رسد دستگاه اجرایی باید امکانات و ابزار کافی را در اختیار فدراسیون کوهنوردی بگذارد که حضور کوهنوردان در مسیر صعود به دماوند را منظم تر کند و جلوی تردد بیش از حد آنها بخصوص در فصل تابستان را بگیرد. در چنین شرایطی، فدراسیون کوهنوردی نیز وظیفه دارد که برای همان تعداد مشخصی که مجوز صعود به دماوند را دریافت می کنند، آموزش های مربوط به ضوابط زیست محیطی لازم برای حضور در دماوند را ارائه دهد.

نایب رئیس انجمن دوستداران دماوند کوه نیز ضمن تایید این مساله و با تایید قصور فدراسیون کوهنوردی در این زمینه، عنوان کرد: فدارسیون تا چند سال پیش در جبهه منتفعین دماوند قرار داشت، اما اکنون که یک کوهنورد ارزشمند در راس فدراسیون کوهنوردی قرار گرفته است، با وجود این که هنوز حضور هر چه بیشتر کوهنوردان در دماوند برای فدارسیون کوهنوردی نفع مالی دارد، اما می توان گفت در حال حاضر فدراسیون از معدود نهادهایی است که تا حدودی به لزوم حفظ ضوابط زیست محیطی دماوند توجه دارد، اما اختیارات لازم برای اعمال مقررات در این زمینه را ندارد.

مسچی ادامه داد: خوشبختانه این تغییر تفکر به تدریج در سال های اخیر در ذهن مدیران فدراسیون کوهنوردی شکل گرفته و البته هنوز هم معتقدیم که این فدراسیون می تواند نقش موثرتری در زمینه حفاظت از دماوند ایفا کند. اما در مجموع می توان گفت در سال های اخیر فدراسیون کوهنوردی تعامل خوبی با تشکل های زیست محیطی فعال در حوزه دماوند دارد، ولی هنوز هم برخی افراد محلی به دلیل نفع شخصی خود از توسعه گردشگری در دماوند، با تشکل های زیست محیطی تقابل می کنند و به بهانه این که در اختیار داشتن مدیریت جبهه جنوبی دماوند موجب اشتغالزایی برای جوانان آنها شده است، حاضر به نابود شدن نماد ملی تمام ایرانیان هستند.

صعود به دماوند هیچ مقررات خاصی ندارد

نکته مهمی که  از میان صحبت های محمدی و مسچی برمی‌آید، این است که در قوانین ایران هیچ مقررات مشخصی وجود ندارد که صعود به قله های مختلف ایران از جمله دماوند را محدود کند و هیچ نگهبانی هم در هیچ کوهستانی حضور ندارد که جلوی حضور بی ضابطه کوهنوردان و گردشگران در دماوند را بگیرد؛ چراکه اساسا هیچ کدام از کوهستان های ایران متولی خاصی ندارند و با وجود این که وجود تمام این کوه ها برای حفظ منابع آبی و محیط زیست بسیار ضروری تلقی می شود، اما کوهستان های ایران عملا رها شده اند و هیچ کس به حضور بیش از حد انسان ها و سایر آسیب های زیست محیطی وارده بر آنها نظارت نمی کند.

این در حالی است که در بسیاری از کشورهای جهان، مقررات سختگیرانه ای درباره صعود به کوهستان های مختلف وضع شده است و در این کشورها، هر کوهستان متولی مشخصی دارد که ضمن کنترل تعداد کوهنوردان حاضر در آن محل، از علاقمندان برای صعود به قله از ماه ها پیش ثبت نام می کند و پس از بررسی صلاحیت داوطلبان، برایشان مجوز صادر می کند. هدف اصلی از این اقدام نیز کنترل حضور انسان ها در کوهستان هایی است که از جایگاه ارزشمندی در طبیعت برخوردار هستند.

این موضوعی است که مسچی ضمن اشاره به آن تاکید کرد: در بسیاری کشورهای جهان براساس استانداردهای جهانی حفاظت از کوهستان ها، به‌ویژه برای کوه های خاص، از فاصله چند کیلومتری قله یعنی در سطح مسطح زمین، حریم خاصی قائل می شوند و اجازه حضور هیچ کسی را بدون دریافت مجوز در محیط کوهستان نمی دهند. کوهنوردانی هم که قصد فتح این قله ها را دارند باید از ماه ها و حتی سال ها قبل در اینترنت ثبت نام کنند و هزینه های لازم را بپردازند و این طور نیست که مانند قله دماوند، هر وقت هر کسی اراده کرد، بتواند راه صعود به قله را در پیش گیرد.

روی زمین ماندن مصوبات کمیته صیانت از دماوند

البته آن طور که محمدی تعریف می کند، در پنج سال گذشته جلسات متعددی میان انجمن کوهنوردان ایران و انجمن دوستداران دماوند کوه با مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، فدراسیون کوهنوردی، بخشداری لاریجان و فرمانداری آمل برگزار شده و حاصل این جلسات نیز تشکیل «کمیته صیانت از دماوند» بوده است؛ کمیته ای که به گفته محمدی، در سال های اخیر مصوبات مختلفی برای کنترل تعداد حضور کوهنوردان در دماوند به تصویب رسانده که البته هیچ کدام از آن مصوبات اجرایی نشده است.

از جمله این مصوبات نیز طبق صحبت های این عضو انجمن کوهنوردان، لزوم ثبت نام در پرتال فدراسیون کوهنودری برای حضور در دماوند بوده است و قرار بوده که براساس این مصوبه، هیچ کس نتواند بدون دریافت مجوز پا به مسیرهای مختلف دماوند بگذارد؛ یعنی قرار بود که هر روز فقط به تعداد تخت های موجود در پناهگاه ها به افراد اجازه صعود در دماوند داده شود.

البته تصاویر منتشرشده از حضور بی ضابطه کوهنوردان در مسیر صعود به دماوند در فصول تابستان سال های اخیر نشان می دهد که این مصوبه هیچ گاه اجرایی نشده است و با وجود این که ظرفیت تخت ها و صندلی ها پناهگاه بارگاه سوم در مسیر جبهه جنوبی دماوند حدود 120 نفر است، اما همین امسال در تعطیلات پایانی هفته بیش از هزار نفر از همین مسیر به دماوند صعود می کنند که بیشتر آنها نیز در بیرون پناهگاه چادر می زنند.

بی توجهی به اجرای این مصوبه و البته سایر مصوبات «کمیته صیانت از دماوند» در حالی  رخ داده است که به گفته محمدی، مسئولانی از نهادهای مختلف دولتی از جمله فرمانداری آمل پای این مصوبات را امضا کرده اند و معلوم نیست که چرا با وجود این کمیته، نهادهای مختلف دستگاه اجرایی که مسئولیت حفاظت از دماوند را برعهده دارند، از جمله سازمان های محیط زیست و جنگل ها و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری هیچ گاه برنامه ای مدون برای کنترل حضور گردشگران در مسیرهای گوناگون فتح این قله اجرا نکرده اند.

دماوند مانند سایر کوهستان ها رها شده است

مدیر گروه دیده بان کوهستان ریشه عدم اجرای مصوبات «کمیته صیانت از دماوند» را بدون متولی ماندن محیط زیست تمام کوهستان های ایران دانست و تاکید کرد: مهمترین مشکل زیست محیطی کوهستان های ایران، فقدان وجود اقتدار دولتی در آنهاست. یعنی حضور در هیچ کدام از کوه های ایران، حتی کوه دماوند به عنوان معروفترین و مهمترین قله کشور، هیچ قاعده و ضابطه ای ندارد و عملا می توان گفت دماوند هم مانند سایر کوه های ایران رها شده است.

محمدی در همین زمینه به عدم اجرای مصوبات دولتی مربوط به حفاظت از کوهستان ها اشاره کرد و گفت: مشکل اصلی ما در این زمینه خلا قانونی نیست، بلکه ما ده ها قانون، مصوبه و بخشنامه درباره کوهستان های مختلف کشور داریم که اکنون روی زمین مانده است. این در حالی است که حفاظت از محیط زیست کوهستان های ایران تنها با اجرای قوانین محکمی میسر است که هیچ کس نتواند از آنها سرپیچی کند.

عضو انجمن کوهنوردان ایران به این نکته نیز اشاره داشت که براساس قانون، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع و وزارت میراث فرهنگی به صورت مشترک مسئولیت حفاظت از دماوند را بر عهده دارند، اما نیروهای یگان های حفاظتی هیچ کدام از این نهادها در ارتفاعات بالای دماوند حضور ندارند و صرفا سازمان جنگل ها و مراتع تعداد اندکی قرق بان را برای کنترل چرای دام در بخش هایی از دماوند استخدام کرده است که به گفته محمدی، همین قرق بان ها نیز توان عمل به وظایف خود را ندارند و چرای بیش از حد دام های روستاییان مجاور دماوند هم از دیگر مسائلی است که این روزها آسیب های زیست محیطی زیادی را به مهمترین کوهستان ایران وارد کرده است.

درخواست انجمن کوهنوردان ؛ بیایید داوطلبانه به دماوند صعود نکنیم

محمدی در پایان صحبت هایش تاکید کرد که با توجه به این شرایط، همه کسانی که علاقمند به طبیعتا هستند، بهتر است به ویژه در این ایام سال که سیل حضور گردشگران موجب آسیب به طبیعت دماوند می شود، از فتح این قله به صورت داوطلبانه خودداری کنند. محمدی این را هم گفت که انجمن کوهنوردان و برخی فعالان محیط زیست با صدور فراخوانی در همین زمینه از تمام کوهنوردان علاقمند به محیط زیست درخواست کرده اند که تا زمان بهبود شرایط زیست محیطی دماوند، به شکل داوطلبانه از فتح این قله دست بکشند.

مسچی نیز در همین راستا با بیان این که قله دماوند صرفا برای صعود نیست و همه ما باید به ارزش های زیست محیطی ویژه آن توجه کنیم، اظهار داشت: قله دماوند برج عمود آب است که 9 رودخانه را تامین آب می کند. همچنین 30 گونه گیاهی انحصاری در پهنه کوه دماوند وجود دارد که در هیچ کجای دیگر جهان یافت نمی شود. دماوند همچنین بلندترین قله مخروطی آتش فشانی دنیا محسوب می شود که انواع و اقسام گونه های حیات وحش نیز در آن حضور دارند.

در پایان نیز باید گفت که اکنون نه تنها دماوند، بلکه اصولا لزوم حفاظت از تمام کوهستان های ارزشمند ایران با وجود متولیان قانونی چندگانه این کوهستان ها، به فراموشی سپرده شده است و در هر کدام از بخش های دماوند و سایر کوه های مهم ایران نیز هر گروهی که قدرت بیشتری داشته، توانسته است با استفاده از رانت، منفعت مالی بیشتری را از حضور کوهنوردان برای خود دست و پا کند. روالی که اگر ادامه داشته باشد، می تواند به نابودی طبیعت تمام کوه های ایران که منبع غنی تامین آب و حفاظت از اکوسیستم کشور محسوب می شوند، منجر شود.