ناگفته ها از شب زلزله بم / صدای من را از یک تل خاک می شنوید! + صوت

به گزارش رکنا ، در پنجم دی ۱۳۸۲ زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۶/۶ ریشتر، شهرستان بم و حوالی آن در ۲۰۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان را به مدت ۱۲ ثانیه لرزاند. بر اساس آمار رسمی تعداد جان‌باختگان این زلزله حدود ۳۰ هزار نفر و طبق آمار غیررسمی حدود ۶۰ هزار نفر اعلام شد.

با وجودی که بعضی از مردم از ساعت ۲۴ همان شب زلزله کمابیش به‌خاطر چند پیش‌لرزه بیدار مانده بودند، ولی عملاً حدود یک‌سوم از جمعیت شهر بم در این رخداد جان خود را از دست دادند و به همین تعداد هم آسیب‌های مختلف فیزیکی و روانی متحمل شدند.

می‌توان به جرات گفت فاجعه این زمین‌لرزه در سده گذشته ایران بی‌مانند بوده است. زمین‌لرزه‌ای که به گفته علی شفیعی، فرماندار وقت بم به لحاظ گستردگی فاجعه و تخریب‌ها، بسیار شدیدتر از زلزله کرمانشاه و زرند بوده و قابل قیاس با آنها نیست. درباره خسارت‌های ناشی از این زمین‌لرزه می‌توان به نظریات کارشناسان حوزه زمین‌شناسی نیز اشاره کرد.

به اعتقاد این محققان، کانون زلزله بم در نزدیکی تمرکز جمعیتی قرار داشته و از آنجا که این زمین‌لرزه در بامداد رخ داد، موجب افزایش تلفات شدیدی شد. در آن زمان موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران محل رخداد زمین‌لرزه را حدود ۱۵۰ کیلومتر دورتر از کانون زلزله اعلام کرد به‌طوری که تا بعدازظهر آن‌ روز اطلاع دقیقی از بیشترین مناطق آسیب‌دیده در دست نبود. این در حالی است که گسل بم با راستای عمومی شمالی-جنوبی از نزدیکی شهر بم عبور می‌کند. از آنجا که این گسل در شرق بم و از کنار شهر بروات عبور می‌کند، گسیختگی‌های سطحی ایجادشده پس از زلزله در پیرامون شهر بم و میان شهرهای بم و بروات آشکار شد. همچنین در اثر این زمین‌لرزه ۷۰ درصد از سازه‌های شهر بم به کلی تخریب شد و ارگ بم با ۲۵۰۰ سال قدمت که بزرگترین سازه گلی جهان بود، به کلی ویران شد.

ویرانی اقتصادی زلزله بم

برآوردهای انجام‌شده حاکی از آن است که زمین‌لرزه ویرانگر شهر بم در بخش‌های مختلف تولیدی و اقتصادی حدود ۱۸۰ میلیون دلار (بیش از ۶۴۵ میلیارد تومان با قیمت برابری ارز در پاییز ۱۳۹۴) خسارت غیرمستقیم به همراه داشته است. دیگر بررسی‌های آماری همچنین نشان می‌دهد ساختار اقتصادی شهرستان بم در سال ۱۳۸۵ یعنی سه سال پس از وقوع این حادثه  نسبت به سال ۱۳۷۵ تغییرات اساسی داشته است. به‌طوری که سهم بخش خدمات از کل شاغلان شهرستان از ۴۷/۲ به ۳۴/۴ درصد کاهش یافته و سهم بخش صنعت و معدن از ۱۸/۸ به ۳۱/۳۱ درصد افزایش یافته است. همچنین سهم بخش کشاورزی نیز تقریباً ثابت بوده است. آن‌طور که آمارها نشان می‌دهد در سال ۱۳۸۵ به‌رغم ثابت بودن ترکیب شاغلان استان کرمان و کشور در مقایسه با سال ۱۳۷۵، این ترکیب در شهرستان بم دچار تغییرات اساسی شده است که این امر می‌تواند حاکی از شرایط خاص این شهرستان و به خصوص تغییر شرایط اجتماعی و اقتصادی، در اثر وقوع زلزله مخرب بم باشد.

ماجرای تلخ زلزله بم اما از زبان کسی که در قلب حادثه حضور داشته خیلی شنیدنی است. علی شفیعی، فرماندار پیشین بم در گفت‌وگویی ناگفته‌های این زلزله بزرگ در ایران را این‌گونه تشریح می‌کند:

«در زمان زلزله خانه‌ام در ارگ جدید بود. بعد از وقوع زلزله به فاصله ۱۰ دقیقه خودم را به بم رساندم. همه جا تاریک بود. شهرک رزمندگان کاملاً با خاک یکسان شده بود بعد نگاهم به ارگ افتاد، آن هم کاملاً از بین رفته بود. جلوی فرمانداری سربازانی را دیدم که به ساختمان تخریب شده فرمانداری می نگریستند.»

فکر کردم قیامت شده است

شفیعی در ادامه می گوید: «همانجا از میدان فرمانداری بود که با یک تلفن ماهواره‌ای یک پیام برای آقای کریمی، استاندر وقت بم فرستادم. آقای کریمی هنگام شنیدن خبر زلزله مرتبا سوال می‌کردند: چه شده؟ و من را آرام می‌کردند. ارتباطمان قطع شد. چیزی در اختیار نداشتیم و لحظات بسیار سختی بود. نهایتاً ساعت ۷، ۸ بود که به اتفاق بخشدار مرکزی به سمت مسجد جامع و تربیت بدنی که منزل خواهرم هم آنجا بود رفتیم. همه چیز تخریب شده بود. یک لودر پیدا کردم خواستم معبری باز کنم، تلاشم را کردم اما نشد. حول و حوش ظهر بود که مجدداً ارتباطمان با بیسیم وصل شد.»

به گفته شفیعی «زمانی که این اتفاق افتاد تصور کردم قیامت شده و هنوز این کابوس را به یاد دارم. وقتی که به بم رفتم فضای آنجا کاملاً غبارآلود بود طوری که با چشم چیزی مشخص نبود. اولین گروهی که به بم آمدند آقای دکتر فدایی و احمد یوسف‌زاده بودند. عکس‌هایی که آقای یوسف‌زاده گرفتند جزو اولین عکس‌هایی است که پس از زلزله بم گرفته شد.»

گفتند خانه خواهرت هم در زلزله خراب شد

شفیعی ادامه می دهد: «پس از آن آقای مرعشی، مهدی جهانگیری و یکی دیگر با هلیکوپتر به بم آمدند. آقای کریمی هم به علت کمردرد عصر آمدند. با همکاری یکدیگر اولین ستاد تصمیم‌گیری را تقسیم کردیم. شهر را به ۱۳ بخش تقسیم کردی تا بتوانیم سریع‌تر رسیدگی کنیم. از بعدازظهر هم یواش‌یواش کمک‌ها به بم شروع شد. معتقدم در ساعات اولیه زلزله تصمیم‌های خوبی گرفته شد. من هم سعی کردم که تسلیم عواطف نشوم که به سراغ خواهرم بروم. یکی از بستگانم آمد و گفت خانه خواهرتان هم خراب شد، بعدازظهر ساعت ۳، ۴ بود که فهمیدیم حقیقت دارد.»

تعداد کشته ها بیش از 40 هزار نفر بود

فرماندار وقت بم در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «می‌توانم با اطمینان بگویم که تعداد کشته‌های سال ۸۲ بیش از ۴۰ هزار نفر بود. من آمارهای دیگر را قبول ندارم و همیشه در برابر آنها ایستادگی کرده‌ام. باید پذیرفت کارهای موازی در آن زمان خیلی صورت گرفت. آن‌طور که باید کسی به وظیفه خودش عمل نمی‌کرد. اما به ضرس قاطع می گویم که سازمان های تخصصی وظیفه خودشان را خوب انجام می‌دادند. آنها کارشان را خوب می‌دانستند اما بقیه نابلد بودند. موضوع بعدی جلوگیری از بحران شایعه بود. هر روز و هر ساعت شاهد یک شایعه بودیم. به گفته شفیعی در آن زمان قصور و کوتاهی‌هایی صورت گرفته که به دلیل فقدان امکانات رخ داده است. آن‌طور که او می گوید کمک‌های خارجی همان روز به بم رسیده در حالی که امکان فرود هواپیما وجود نداشته است. اما با همت و تلاش مسوولان هواپیمایی وقت، مشکل برطرف شده و یک پل هوایی میان بم و سایر نقاط کشور برقرار شد.

آمادگی در برابر زلزله در کشور وجود ندارد

او در ادامه می‌گوید: «بی‌برنامگی در ساعات اولیه زلزله بم کاملاً مشهود بود و من هنوزم فکر می‌کنم آمادگی در مقابل زلزله در کشور وجود ندارد.»

شفیعی با اشاره به اینکه (سوئیس‌ایر) اولین پرواز خارجی‌ای بود که به بم رسید، ادامه داد: کشورهایی که برای کمک به آمده بودند عمدتاً برای ارائه خدمات درمانی فعالیت می‌کردند که بی‌تردید این یک اتفاق ملی و یک عزم جهانی برای کمک به آسیب‌دیدگان و بازماندگان بم بود.

وی تصریح کرد: «می توانم با جرات بگویم که ما ۵ ساعت از زلزله بم عقب بودیم. یعنی هیچ کار نمی توانستیم انجام دهیم. همین طور بلاتکلیف مانده بودیم. در حالی که این اتفاق وقتی در زرند افتاد ما بهنگام رسیدیم.»

افسردگی پس از زلزله بم  همچنان ادامه دارد

به گفته او، بعد از زلزله بم افسردگی مردم ادامه داشت و معتقدم هنوزم افسردگی به صورت صد درصد از بم رخت برنبسته»

شفیعی می گوید آن زمان ما بیش از ۱۱ میلیون تن آوار داشتیم و در برنامه ای که به ما ارائه شد اعلام کردند که شش‌ماهه آن را برطرف خواهند کرد. اما متاسفانه نیمه‌کاره رها شد. بم هنوز سرپا نشده. هنوز هم در برخی از مناطق بم آوار زلزله برجای مانده است.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.