مشاغل دشوار در سایه قانون
مشاغل سخت و زیان‌آور به مشاغلی اطلاق می‌شود که محیط کار آن‌ها دارای شرایط سخت و نامطلوب است و برای انجام آن‌ها نیاز به تلاش فیزیکی زیادی است.
برخی از ویژگی‌های این مشاغل عبارت‌اند از:
- قرار گرفتن در معرض فاکتورهای زیان‌آور محیطی مانند گرما، سرما، صدا، ارتعاش و آلودگی‌های شغلی
- ایجاد فشار فیزیکی زیاد بر بدن مانند کار طولانی‌مدت ایستاده، حمل بار سنگین و فعالیت‌های بدنی مداوم
- خطرات ناشی از کار مانند حوادث شغلی و ابتلا به بیماری‌های ناشی از کار
از جمله این مشاغل می‌توان به معدنچی‌ها، کارگران ساختمانی، کارکنان صنایع فولاد و پتروشیمی، موتورسواران و رانندگان سنگین اشاره کرد. این کارگران معمولا از مزایای ویژه‌ای مانند مرخصی استحقاقی بیشتر و بازنشستگی زودتر برخوردارند.
این مشاغل جزء مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند؛ زیرا در انجام آن‌ها کارگران با خطرات و استرس‌های جسمی و روانی زیادی مواجه هستند. برخی از این خطرات و استرس‌ها عبارت‌اند از:
- قرار گرفتن در معرض عوامل زیان‌آور فیزیکی مانند سر و صدای بلند، ارتعاش، گرما و سرمای شدید، پرتوهای یونیزان و غیر یونیزان.
- تماس با عوامل زیان‌آور شیمیایی مانند گازها، بخارات، مواد سمی و آلاینده‌های هوا.
- انجام فعالیت‌های بدنی سنگین و طولانی‌مدت مانند کار طولانی ایستاده، حمل بار سنگین و انجام کارهای بدنی مکرر.
- خطر بروز حوادث شغلی جسمی مانند سقوط از ارتفاع، برخورد با اجسام سنگین و انفجار.
- استرس‌های روانی ناشی از کار در محیط‌های پرخطر و شرایط خاص شغلی.
به دلیل این خطرات و استرس‌های شغلی، قوانین و مقررات خاصی برای این مشاغل وجود دارد که کارگران را از نظر بهداشتی، درمانی و بازنشستگی تحت حمایت قرار می‌دهد.
چه تدابیری برای کاهش خطرات و استرس‌های شغلی در این مشاغل وجود دارد؟
برای کاهش خطرات و استرس‌های شغلی در مشاغل سخت و زیان‌آور، تدابیر و اقدامات متعددی اتخاذ می‌شود. برخی از این اقدامات عبارت‌اند از:
1. ایجاد محیط کار ایمن و سالم:
نصب تجهیزات حفاظتی و ایمنی مناسب
کنترل و کاهش عوامل زیان‌آور محیطی مانند صدا، گرما و آلودگی‌ها
2. آموزش و افزایش آگاهی کارگران:
آموزش مستمر روش‌های ایمن کار و مدیریت استرس
آموزش استفاده صحیح از تجهیزات حفاظتی فردی
افزایش آگاهی کارگران از خطرات موجود و روش‌های پیشگیری
3. فراهم کردن حمایت‌های پزشکی و بهداشتی:
انجام معاینات پزشکی دوره‌ای
ارائه خدمات درمانی و بازتوانی شغلی
کاهش ساعات کاری و افزایش مرخصی‌ها
4. استفاده از فناوری‌های نوین:
به‌کارگیری ماشین‌آلات و ابزار آلات مکانیزه
به‌کارگیری فرایندهای تولید ایمن‌تر
5. بهبود سازماندهی و مدیریت کار:
تقسیم‌بندی و چرخش شغلی
بهبود نظام پرداخت و پاداش‌های شغلی
اجرای این اقدامات می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌های جسمی و روانی کارگران شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور ایفا کند.
ویژگی‌های مشاغل سخت و زیان‌آور
مشاغل سخت و زیان‌آور دارای ویژگی‌های خاصی هستند که نیاز به توجه ویژه و اعمال تدابیر ایمنی و بهداشتی دارد. برخی از ویژگی‌های مهم این مشاغل عبارت‌اند از:
1. ماهیت فیزیکی سخت کار:
نیاز به تلاش بدنی زیاد و حرکات تکراری و طاقت‌فرسا
کار در محیط‌های سرد، گرم یا مرطوب
2. وجود عوامل زیان‌آور محیطی:
مواجهه با آلاینده‌های شیمیایی، گردوغبار و دود
قرارگیری در معرض سروصدا و ارتعاشات مضر
نور نامناسب و تابش اشعه خطرناک
3. خطرات ناشی از تجهیزات و ماشین‌آلات:
امکان بروز حوادث ناگهانی و جدی مانند برخورد، سقوط یا گیرافتادگی
آسیب‌های ناشی از اشتباه در کار با تجهیزات پرخطر
4. عوامل روانی - اجتماعی نامطلوب:
فشارهای روانی ناشی از شرایط کاری استرس‌زا
کار در تنهایی، نوبت‌کاری و محیط‌های غیردوستانه
شیفت‌های طولانی و کمبود زمان استراحت
5. ریسک بالای آسیب‌های شغلی:
امکان وقوع حوادث شغلی همچون انفجار، سقوط، برخورد و غیره
افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از کار مانند ناراحتی‌های تنفسی، اسکلتی - عضلانی و شنوایی
6. نیاز به آموزش و مهارت‌های تخصصی:
کارکنان باید آموزش‌های ایمنی و بهداشتی تخصصی را بگذرانند
مهارت‌های فنی و تجربه کافی برای کار با تجهیزات پرخطر ضروری است
7. ملزومات بهداشتی و پوشش‌های ایمنی:
استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مانند لباس‌های ضد حریق، عینک و ماسک مناسب
کنترل‌های مهندسی برای کاهش عوامل زیان‌آور محیطی
8. نیاز به نظارت و پایش مداوم:
بررسی‌های دوره‌ای سلامت کارکنان و ارزیابی‌های ریسک محیط کار
اعمال قوانین و مقررات ایمنی و بهداشت حرفه‌ای
مدیریت صحیح این موارد می‌تواند به کاهش آسیب‌های شغلی و افزایش سلامت و بهره‌وری کارکنان این مشاغل کمک کند.
شناسایی این ویژگی‌ها و اعمال تدابیر کنترلی مناسب، می‌تواند به حفظ سلامت و ایمنی کارکنان این مشاغل کمک کند.
مشاغل سخت و زیان‌آور برای بانوان کدام‌ها هستند؟
مشاغل سخت و زیان‌آور برای بانوان نیز همان مشاغلی هستند که برای آقایان نیز به همین عنوان شناخته می‌شوند. برخی از این مشاغل سخت و زیان‌آور برای بانوان عبارت‌اند از:
1. کارهای ساختمانی:
کار با ماشین‌آلات سنگین
کار در ارتفاع و فضاهای محدود
مواجهه با گردوغبار و آلاینده‌های شیمیایی
2. کارهای معدنی و صنعتی:
کار در محیط‌های تاریک، گرم و مرطوب معادن
مواجهه با آلاینده‌های شیمیایی و گازهای سمی
کار با ابزار و تجهیزات پرخطر
3. کارهای کشاورزی و باغبانی:
استفاده از سم‌پاش‌ها و کودهای شیمیایی
کار طولانی در محیط‌های آفتابی و سخت
4. کارهای حمل و نقل سنگین:
رانندگی با وسایل نقلیه سنگین
بارگیری و تخلیه بارهای سنگین و حجیم
این مشاغل عموما نیازمند توان فیزیکی بالا و مواجهه با عوامل زیان‌آور هستند که برای بانوان می‌تواند مشکل برانگیز باشد؛ بنابراین نیاز به اقدامات پیشگیرانه و ایجاد شرایط کاری مناسب برای بانوان در این مشاغل بسیار ضروری است.
چه تجهیزات ایمنی و بهداشت شغلی برای این مشاغل لازم است؟
برای تجهیزات ایمنی و بهداشت شغلی در مشاغل سخت و زیان‌آور برای آقایان توصیه‌های زیر قابل‌ذکر است:
1. کارهای ساختمانی:
کلاه ایمنی
عینک محافظ
ماسک تنفسی
کفش ایمنی با کف ضخیم
دستکش ضد برش و سایش
2. کارهای معدنی و صنعتی:
کلاه ایمنی
ماسک تنفسی تجهیز دار
لباس کار ضدآب و آتش
چکمه‌های ایمنی
پوشش محافظ چشم
3. کشاورزی و کارهای سنگین:
کلاه لبه‌دار
دستکش محافظ در برابر آسیب‌های مکانیکی
لباس کار مناسب
کفش ایمنی با کف ضد لغزش
محافظ تنفسی در برابر گردوغبار و سموم
4. کارهای حمل و نقل سنگین:
کمربند ایمنی
آینه‌های جانبی بزرگ
سیستم‌های کمکی پارک و دنده‌عقب
روشنایی و علائم هشداردهنده مناسب
محفظه محکم برای محموله‌ها
علاوه بر این تجهیزات، آموزش مداوم کارکنان در زمینه استفاده صحیح از این تجهیزات و رعایت نکات ایمنی، ضروری است. همچنین نظارت مستمر کارفرمایان بر اجرای دستورالعمل‌های بهداشت و ایمنی شغلی بسیار مهم است. در غیر این صورت زمینه شکایت از کارفرما فراهم می‌شود.
ارسال نظر