محمدعلی نجفی از سوی خانواده مقتول بخشیده شد

شاید عصر روز هفتم خرداد وقتی محمد علی نجفی با اسلحه‌ای که قتل را مرتکب شده بود وارد اداره آگاهی شد تا تسلیم قانون شود و به قتل همسرش اعتراف کند خود را در پایان راه زندگی می‌دید اما دیروز با اقدام انسانی و گذشت بدون چشمداشت خانواده مقتول فرصتی دوباره برای زندگی به نجفی داده شد.

حالا نجفی بخشیده شده و این خبر را مسعود استاد هنگام اذان صبح چهارشنبه 23 مرداد در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد. پیامی که شاید خیلی‌ها منتظر خواندنش بودند: «متقین کسانی هستند که در راحت و رنج انفاق می‌کنند و خشم خود را فرو می‌برند و از خطای مردم می‌گذرند و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد.سوره 134 آل عمران.»

بعد از آن مسعود استاد برادر و نماینده خانواده مقتول با اعلام پایان یافتن قصه پر غصه خواهرش، خود را فرزند روستا زاده‌ای به‌ نام کاکابرار از دیار کرمانشاهان معرفی کرده که در دامن مادر و در مکتب پدر فقط درس مهرورزی آموخته و نمی‌توانسته جز بخشش و آموختن درس گذشت به دیگران قدمی بردارد.

وی که دکترای تخصصی هوا و فضا را از معتبرترین دانشگاه‌های کشور دریافت کرده است خود را مؤسس خانه هوا و فضای ایران در شهرداری معرفی کرده و حالا بی‌ادعا فقط در دانشگاه تدریس می‌کند.

برادر مقتول نوشته: «و اما در آخر داستان مان بواسطه پادرمیانی بزرگان کرمانشاه و کشور و همچنین وکلای عزیزمان مسعود افرازه و محمود حاجیلویی، پدرم، مادرم و مهیارمان، آقای محمدعلی نجفی را بخشیدیم و از خون عزیزمان گذشتیم و خرسندیم که هیچ معامله‌ای با خون آن بزرگوار نکردیم و امیدوارم آقای محمد علی نجفی در این چند صباح باقی مانده، به دور از سیاست، به تزکیه نفس بپردازد. اجر همه خیرخواهان و هدایت همه بدخواهان به راه راست را از درگاه خداوند متعال مسألت دارم.»

اما روایت حال نجفی پشت میله‌های زندان نیز شنیدنی است. آیا این مرد آرام و سر به زیر سیاست از شنیدن خبر بخشیده شدنش خوشحال است و بعد از این روزهای تلخ و پرالتهاب از اینکه مهلت دوباره‌ای برای زندگی به او داده شده آرامش دارد یا غم مرگ میترا آنقدر برایش سنگین بوده که قلبش را به دردی سنگین و عمیق دچار کرده است. نجفی حالا باید منتظر دادگاهی دیگر باشد تا از جنبه عمومی جرمی که مرتکب شده محاکمه و مشخص شود که چند سال دیگر باید عمرش را پشت دیوارهای زندان بگذراند.

تعیین مدت مجازات حبس با قاضی است

فخرالدین جعفرزاده - معاون سابق دادستان تهران و وکیل پایه یک دادگستری- در گفت‌و‌گو با خبرنگار«ایران» درباره وضعیت پرونده محمدعلی نجفی پس از رضایت و شرایط آزادی‌اش می‌گوید: وقتی قتلی رخ می‌دهد براساس قانون و آنچه شارع مقدس (بر اساس آیه ۳۳ از سوره مبارکه اسرا مبنی بر «ومن قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا»)مقرر کرده حق قصاص برعهده اولیای دم است. اولیای دم چون صاحب حق هستند در هر یک از مراحل رسیدگی می‌توانند نسبت به حق شان اعمال نظر کنند که این می‌تواند اجرای حکم باشد یا گذشت از اجرای حکم و مصالحه بدون عوض یا با عوض و این حقی است که هم در قرآن و هم در ماده 347 قانون مجازات اسلامی آمده است.

از آنجا که قصاص حق الناس است وقتی اولیای دم گذشت کردند مجازات ساقط می‌شود و موارد متعددی در قانون داریم که از موارد سقوط مجازات هاست. یکی از این موارد گذشت شاکی یا گذشت اولیای دم است که در این پرونده اولیای دم بزرگواری کردند و مجازات قصاص از گردن دکتر نجفی برداشته شد.

این قاضی بازنشسته در پاسخ به این سؤال که با گرفتن رضایت، چه اتفاقی در پرونده رخ خواهد داد و آیا نجفی می‌تواند با وثیقه آزاد شود می‌گوید: وقتی حق قصاص توسط اولیای دم ساقط شد طبیعی است که مجازات قصاص ساقط می‌شود. البته ایشان به خاطر نگهداری اسلحه غیر مجاز نیز محکومیتی دارند.

صرف نظر از آن در مورد قتل، حق قصاص ساقط می‌شود اما به موجب ماده 612 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات باید جنبه عمومی جرم نیز در نظر گرفته شود. که طبق این قانون مجازاتش سه تا 10 سال حبس است البته تعیین میزان این مجازات در اختیار قاضی محکمه است و می‌تواند (با رعایت جهات تخفیف مندرج در ماده ۳۸ ق م ا) حتی 6 ماه مجازات حبس نیز برای متهم در نظر بگیرد.

جعفرزاده درباره اینکه آیا می‌توان حبس را به جزای نقدی تبدیل کرد نیز اظهار می‌دارد: این نوع مجازات حبس قابل تبدیل به مجازات نقدی نیست اما در حبس تقلیل مجازات داریم، البته در قانون سابق این حبس قابل تبدیل بود اما در حال حاضر مجازات حبس قابل تبدیل به جزای نقدی نیست. تخفیف نیز شرایطی دارد از جمله گذشت شاکی، شرایط و اوضاع و احوالی که جرم در آن واقع شده و برخی شرایط دیگر که قاضی می‌تواند با در نظر گرفتن آنها مجازات حبس را تقلیل دهد.

وقتی قصاص ساقط شد، متهم دیگر حکم قطعی ندارد و قابل تجدید نظر است که قاضی دادگاه می‌تواند متناسب با اتهام فعلی مجرم قرار بازداشت وی را به قرار وثیقه یا کفالت یا هر نوع قراردیگری تبدیل کند.

قرار وثیقه باید متناسب با نوع اتهام و نوع مجازاتی که قانونگذار در نظر گرفته، باشد اما معمولاً قرار وثیقه 100 میلیون تومان یا 50 میلیون تومان، بستگی به نظر قاضی دادگاه دارد و کاملاً در اختیار قاضی است، قرار تأمین برای دسترسی به متهم برای اجرای مجازات است. وقتی مجرم در دسترس باشد نیازی به قرارهای سنگین و چند صد میلیاردی نیست.

این وکیل دادگستری درباره مجازات دو سال حبس به خاطر حمل سلاح غیر مجاز می‌گوید: مجازات جنبه عمومی قتل عمد با این مجازات قابل جمع نیستند. در قانون مجازات جدید به تعدد جرم نگاه ویژه‌ای شده و قانونگذار گفته که فقط یکی از این مجازات‌ها اجرا می‌شود.

فرض کنید برای قتل عمد سه سال حبس می‌دهند و دو سال هم برای حمل سلاح حبس دارد که همان سه سال اجرا می‌شود. اما اگر مجازات جنبه عمومی جرم کمتر از دو سال باشد، مجازات دو سال حبس به خاطر حمل سلاح را برایش در نظر می‌گیرند.

جعفرزاده درباره شباهت این پرونده با سایر پرونده‌های قتل نیز بیان می‌دارد: به نظر من هیچ پرونده‌ای شبیه هم نیست. از نظر پلیس علمی ممکن است بگوییم شبیه هم هستند ولی از نظر قضایی و حقوقی هیچ پرونده‌ای شبیه پرونده دیگر نیست. در این پرونده یک طرف قضیه دکتر نجفی است و طرف دیگر هم خانم استاد که هر دو تحصیلات عالیه داشتند و با پرونده‌های دیگر لااقل از حیث اصحاب پرونده، تفکرات، افکار اولیای دم و متهم متفاوت است و نمی‌شود باهم قیاس کرد.

وی درباره اینکه آیا در این ماجرا شخصیت سیاسی متهم پرونده در گرفتن رضایت نقش داشته یا خیر می گوید: خیلی از مسائل می‌تواند در اعلام رضایت نقش داشته باشد، اما همه افراد در برابر قانون یکسان هستند.

اولیای دم می‌تواند برای رضای خدا، چون دامادشان بوده و دارای موقعیت سیاسی و اجتماعی بوده، یا شاید با دریافت پول یا گذاشتن شرطی اعلام گذشت کرده باشند اما در نهایت اقدام انسانی و بزرگوارانه‌ای بوده که نسبت به حق شان گذشت کردند حتی اگر پولی هم دریافت شود حق شان بوده است.‌

10 جلسه برای رضایت

گفت‌و‌گو حمیدرضا گودرزی - وکیل محمد علی نجفی از تلاش های شبانه روزی که منجر به جلب رضایت خانواده مقتول شد چنین گفت :

چه زمانی خبر رضایت به شما اعلام شد؟

ساعت 11 ظهر سه‌شنبه 22 مرداد به همراه اولیای دم و مسعود استاد و چند نفر از نزدیکان آقای نجفی و وکلای او به یک دفترخانه رفتیم و رضایت اعلام شد.

رضایت به دادگاه ارائه شده است؟

حدود ساعت یک بعد از ظهر چهارشنبه خودم رضایت را به دادگاه ارائه کردم.

چند جلسه برای گرفتن رضایت تشکیل شد؟

ما در این رابطه خیلی تلاش کردیم. روزهای اول اجازه ملاقات ندادند. اما بعد جلسات متعددی در این رابطه برگزار شد که فکر می‌کنم بیش از 10 جلسه بود.

افراد سیاسی برای گرفتن رضایت وارد عمل شده‌اند؟

به هیچ وجه.

آقای نجفی چه زمانی از رضایت با خبر شدند و چه عکس العملی داشتند؟

من هنوز ایشان را ملاقات نکرده‌ام ولی سه‌شنبه که همسرش با او ملاقات داشتند موضوع را به ایشان گفته‌اند.

فکر می‌کردید که خانواده میترا رضایت دهند؟

از روز اول نه. اما بتدریج تلاش کردیم.

تجربه کاری شما در این ماجرا تأثیری داشت؟

مسلماً چون پرونده‌های جنایی زیادی را هم وکالت کرده‌ام، هم قضاوت و توانسته بودم رضایت بگیرم به‌همین خاطر یاد گرفتم صبورانه برخورد کنم، تنش نداشته باشم، احترام خانواده مقابلم را حفظ کنم. بدانم که یک خانواده با وجدان و ناموسشان می‌خواهند زندگی کنند و نباید به آنها خدشه وارد کنیم و فکر می‌کنم یکی از راه‌هایی که باعث شد رضایت بگیریم همین احترام متقابل بوده است. معتقدم پرونده‌های جنایی وکیل جنایی می‌خواهد.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.

مرجان همایونی