اسفند ماه سال گذشته، گزارشی از وضعیت نابسامان و هرج و مرج زالو درمانی در استان خراسان منتشر شد و با بررسی خطرات این حوزه که سلامتی متقاضیان این شیوه از درمان را تهدید می‌کند، به شرایط نگران کننده تولید و پرورش زالو و شیوه استفاده از آن پرداختیم.

امروز، قرار است به دیگر ابعاد ماجــرا نگاهی داشته باشیم. ابعادی که نشان می‌دهد اکنون، شرایط تغذیه زالو در استان، نامشخص و مبهم است. زالو یک کرم حلقوی و «خون خوراک» است که معمولا استفاده‌های طبی و درمانی دارد. این زالو‌ها برای تغذیه و رشد نیاز به خون دارند و دغدغه‌ای که این روز‌ها مطرح است، این است که خون موردنیاز زالو‌های استان، از کجا و با چه شرایط و کیفیتی تهیه می‌شود و در اختیار پرورش دهندگان زالو قرار می‌گیرد؟

خرید خون، فقط با یک تماس

با شماره‌ای که برای تهیه خون به دستم رسیده، تماس می‌گیرم و می‌گویم: یک لیتر «خون» می‌خواهم! مردی که پشت خط است، بعد از سوال و جواب درباره نوع مصرفم، می‌گوید: «باید تا فردا صبر کنی، امروز ندارم، باید بروم از کشتارگاه بیاورم. خبر داری که قیمت بالاتر رفته؟ لیتری ۲۵ هزار تومان!» فردا دوباره تماس می‌گیرم و قرار می‌گذاریــم. انتهای یکی از محلات حاشیه‌ای شهر، بعد از چندین بار تماس و دادن نشانی و راهنمایی گرفتن، بالاخره خانه مد نظر را پیدا می‌کنم. مرد در را باز می‌کند، می‌رود و با ظرفی فلزی برمی گردد و از ظرف، مقداری خون در یک بطری نوشابه می‌ریزد و تحویل می‌دهد و می‌گوید: دو لیتر ریختم، می‌شود ۵۰ هزار تومان. پول را می‌دهم و می‌پرسم: از سلامت خون‌ها مطمئنی؟ می‌خندد که: نگران نباش. خون‌ها مال کشتار یک ساعت پیش است. می‌پرسم: خون‌ها را از کجا می‌آوری؟ می‌گوید: از کشتارگاه. متعجب می‌گویــم: یعنی هرکس بخواهد می‌تواند از کشتارگاه، به رغم نظارت و بگیر و ببند، خون بیرون بیاورد؟ با خنده می‌گوید: اگر هرکسی می‌توانست، تو چرا آمدی این جا؟ می‌رفتی از همان کشتارگاه می‌گرفتی! و ادامه می‌دهد: من در کشتارگاه آشنا دارم و به راحتی این کار را انجام می‌دهم. از این به بعد هم مطمئنم که مشتری خودم می‌شوی. من خودم پرورش زالــو دارم! و به همین راحتی، فقط با یک تماس، صاحب مقدارزیادی خون دام می‌شوم که معلوم نیست از کجا و چگونه و با چه کیفیتی به این جا رسیده است.

همه‌چیز در پرورش زالو زیرزمینی است؛ از جمله تامین خونِ موردنیاز

یکی از پرورش‌دهندگان زالوی استان که خون مورد نیاز زالوهایش را از همین فروشنده‌های مشکوک خونِ دام تهیه می‌کند، در این باره به ما می‌گوید: «زالو‌ها برای رشد، بلوغ و رسیدن به اندازه‌ای که کارایی طبی داشته باشند، به خون نیاز دارند و این خون باید از جایی ترجیحا سالم و مطمئن تامین شود. منتها از آن جا که شرایط امروز پرورش زالو در مشهد به شکلی است که هیچ نظارتی روی آن نیست و مراکز غیر مجاز زیادی به این حرفه مشغول اند و پرورش زالو عملا زیرزمینی است، ما نمی‌توانیم به صورت رسمی و از مبادی قانونی و قابل اعتماد، امکانات مورد نیازمان به‌خصوص خون را به دست بیاوریم به همین دلیل مجبوریم ملزومات کار را غیرقانونی و زیرزمینی تامین کنیم. منتها به‌رغم این که در فرایند رشد و پرورش زالو، یکی از مهم‌ترین مراحل قرنطینه است تا آلودگی‌های احتمالی ناشی از تغذیه این موجود دفع و سپس استفاده شود و شش ماه طول می‌کشد، به دلیل سود پایین این حرفه و هزینه‌های بالای پرورش، برخی از پرورش‌دهندگان این دوره قرنطینه را اعمال نمی‌کنند و از آن جا که این کار برای تشخیص بیماری و آلودگی‌های احتمالی در بدن زالو لازم است، چنان چه انجام نشود، خطر بیماری به‌جای درمان وجود دارد.»

رئیس شبکه دام پزشکی: از خروج خون کشتارگاه برای تغذیه زالو بی‌خبرم!

«محمود جوادی‌نژاد» رئیس شبکه دام پزشکی مشهد با اظهار بی‌اطلاعی از استفاده مراکز پرورش زالو از خون‌های مشکوک به آلودگی کشتارگاه‌های مشهد که می‌تواند سلامتی متقاضیان استفاده از این زالو‌ها را به خطر بیندازد، می‌گوید: «تا کنون هیچ مجوز رسمی درباره استفاده از خون کشتارگاه‌ها برای پرورش دهندگان زالو صادر نشده است و از خروج خون از کشتارگاه بی‌خبر هستیم و قطعا با افرادی که از درون کشتارگاه به صورت غیرقانونی خون خارج می‌کنند، برخورد جدی می‌کنیم. زیرا حیواناتی که به دلیل بیماری، باید معدوم شوند، در همان کشتارگاه ذبح می‌شوند و خون‌ها هم طبیعتا با هم ترکیب می‌شوند و معلوم نیست خونی که خارج شده، آلودگی دارد یا خیر؟ ضمن این که شرایط نگهداری خون، ظروف مورد استفاده و... باید کاملا استریل و بهداشتی باشد و اگر هم مجوزی برای این کار داده شود، باید به روشی مانند استفاده از پودر خون باشد.

مهم است تاکید کنم در زالودرمانی، ابتدا خونی که در بدن زالو وجود دارد به مقدار کمی برگشت داده می‌شود و سپس خون از بدن فرد مکیده می‌شود و این یعنی در صورت آلوده بودن زالو، امکان انتقال هرگونه آلودگی به انسان وجود دارد.» وقتی برای جوادی‌نژاد تعریف می‌کنم و توضیح می‌دهم به سادگی توانستم مقدارزیادی خون را که فروشنده مدعی بود پنهانی از کشتارگاه مشهد تهیه شده، بخــرم، می‌گوید: «این خون از هر راهی، از جمله ذبح گوسفندان به شکل تکی و بیرون از کشتارگاه یا در کشتارگاه‌های سنتی مناطق اطراف مثل طرقبه و شاندیز که تحت نظارت سازمان دام پزشکی نیست یا در روستا‌ها و هر مکان دیگری می‌تواند تهیه شده باشد. اما بر فرض این که از کشتارگاه مشهد هم خارج شده باشد، به هرحال ۶۰۰ کارگر در این مرکز مشغول فعالیت هستند و کنترل همه آن‌ها بسیار دشوار است. اما حراست شبکه دام پزشکی مشهد، به صورت جدی با این موضوع برخورد خواهد کرد و امیدواریم با تامین اعتبار بتوانیم از نیروی انتظامی نیز برای برقراری امنیت بهتر در این مکان استفاده کنیم.»

هیچ مجوز رسمی برای پرورش زالو در استان صادر نشده

پس از تجربه ساده ام برای دریافت خون و شنیدن حرف‌های قابل‌تامل پرورش دهنده زالو، با «مهدی خسروی» معاون برنامه‌ریزی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در این باره گفتگو می‌کنم که توضیح می‌دهد: «تاکنون هیچ مجوز و پروانه رسمی برای پرورش و نگهداری زالو در استان صادر نشده و فقط تعداد انگشت شماری واحد فعال، موافقت اصولی این سازمان را برای معرفی و شروع مراحل نظارتی و آماده‌سازی مراکز خود از ما دریافت کرده اند که این موافقت‌نامه نیز به معنای تایید این واحد‌ها نیست و فقط به نوعی آمادگی آن‌ها برای استاندارد سازی را نشان می‌دهد.

هم‌اکنون پرورش زالو در استان صرفه اقتصادی ندارد و به همین دلیل، طی مراحل قانونی و هزینه‌های استانداردسازی محیط کار برای پرورش‌دهندگان صرفه ندارد و از طرفی وقتی با همین شرایط غیراستاندارد، خطرناک و عجیب، پزشکان طب سنتی مشتری این زالو‌های مشکوک به آلودگی هستند و برای خرید زالو به جای این که به مجوز دقت کنند، به قیمت پایین‌تر نگاه می‌کنند، طبیعی ا‌ست که رغبتی برای هزینه استانداردسازی وجود نخواهد داشت.

ما نیز به دلیل این‌که بیشتر این مراکز به صورت زیرزمینی و مخفی کار می‌کنند، توان شناسایی همگی را نداریم چراکه هرکس در منزل شخصی خود با یک آکواریوم می‌تواند پرورش زالو انجام دهد. منتها پزشکان که مصرف کننده اصلی این محصول هستند نباید از زالویی که هیچ استانداردی در پرورش و تغذیه آن وجود ندارد و حتی به دلیل قاچاق و واردات بی‌قاعده، می‌تواند خطراتی مانند «بیوتروریسم» به دنبال داشته باشد، بدون هیچ نظارت و دقتی استفاده کنند.»

قرنطینه برای استفاده از زالو حیاتی است و فعلا وجود ندارد

«سیدجواد مجتبوی»، مدیرطب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد نیز در همین باره می‌گوید: «پرورش زالو در همه‌جای دنیا با شرایط خاص و بهداشتی انجام می‌شود؛ زالو‌ها از خون دامی که در کشتارگاه‌های تحت نظارت کشتار شده تغذیه می‌کنند و زمانی که بالغ و آماده مصرف می‌شوند، شش ماه در قرنطینه می‌مانند تا اگر درصدی آلودگی در بدن آن‌ها وجود داشته باشد، در آن مدت خود را نشان دهد و این موضوع بسیار مهم است، اما چنین شرایطی در کشور ما وجود ندارد. همین مسئله باعث شده نتوان به این شیوه درمانی اعتماد کرد.»

در ادامه، یحیوی در پاسخ به این سوال که آیا به عنوان مسئول این حوزه درمانی، حاضرید خودتان برای درمان از زالو استفاده کنید؟ می‌گوید: «ما در مدیریت این حوزه، جزو حلقه‌های پایین زنجیره هستیم و به‌شخصه فعلا فقط می‌توانم مسئول خودم باشم و اکنون به دلیل نامشخص بودن شرایط تغذیه و سلامت زالوها، به هیچ وجه برای خود و خانواده ام از این روش درمانی استفاده نمی‌کنم و به کسی هم توصیه نمی‌کنم!»برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.

اخبار وبگردی را در اینجا بخوانید: