به یاد پرویز مشکاتیان در دوازدهمین سال آسمانی شدنش + فیلم

امروز سی‌ام شهریور ماه دوازدهمین سالگرد درگذشت پرویز مشکاتیان (نوازنده و آهنگساز) است. این اتفاق بهانه‌ای است برای پرداختن کوتاه به زندگی او و شنیدن قطعه ای از هنر نواختنش.

به گزارش رکنا، پرویز مشکاتیان که یکی از مفاخر موسیقی ما محسوب می‌شود سال 1344 در شهر نیشابور زاده شد. پدرش حسن مشکاتیان استاد سنتور بود و ویلون و سه‌تار می‌نواخت و همین اتفاق تعیین کننده مسیر پرویز مشکاتیان بود.

پرویز مشکاتیان که تحصیلات مقدماتی‌اش را در نیشابور فراگرفت و نزد پدر موسیقی آموخت و تمرین کرد. او در سال ۱۳۵۳ وارد دانشکده هنرهای زیبا در دانشگاه تهران شد و نزد نورعلی‌خان برومند و داریوش صفوت به یادگیری ردیف میرزا عبدالله و دیگر مقولات پرداخت.

زنده‌یاد مشکاتیان، همزمان با آموزش ردیف، مبانی موسیقی ایرانی را نزد اساتیدی چون محمدتقی مسعودیه، مهدی برکشلی، عبدالله دوامی، سعید هرمزی و یوسف فروتن فرا گرفت. او نوازندگی سنتور را در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به صورت بسیار جدی ادامه داد و توانست در نوازندگی این ساز به مهارت ویژه و چشمگیری دست پیدا کند و همچنین توانست کارهای بزرگ فراوانی را در زمینه آهنگسازی و نوازندگی انجام دهد. مشکاتیان در آن مقطع کنسرت‌های متعددی با خوانندگان مطرح وقت برگزار کرد و در سال 1356 گروه موثر «عارف» را تشکیل داد.

پرویز مشکاتیان مقام ممتاز در ردیف‌نوازی

پرویز مشکاتیان در همان مقطع در آزمون موسیقی باربد که به ابتکار نورعلی برومند برگزار می‌شد، به همراه پشنگ کامکار مقام نخست در رشته سنتور و همراه با داریوش طلایی، مقام ممتاز در ردیف‌نوازی را به دست آورد.  

زنده‌یاد مشکاتیان در از سال 1356 همکاری با رادیو را زیر نظر شاعر معاصر هوشنگ ابتهاج آغاز کرد اما پس از واقعه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ از رادیو استعفاء داد و مؤسسه «چاووش» را با همکاری هنرمندان گروه «عارف» و «شیدا» تشکیل داد. او از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۷ و بعدتر در اوایل دهه ۷۰ با محمدرضا شجریان همکاری داشت که نتیجه این همکاری، آلبوم‌های ماندگاری چون «بیداد»، «آستان جانان»، «سر عشق»، « نوا»، « دستان»، «گنبد مینا»، «دود عود»، «جان عشاق» و «قاصدک» است.

پرویز مشکاتیان با چه هنرمندانی همکاری کرده است؟

پرویز مشکاتیان علاوه بر همکاری با هنرمندانی چون حسین علیزاده و زنده‌یاد محمدرضا لطفی پس از قطع همکاری با محمدرضا شجریان با خوانندگان دیگری چون علی جهاندار، ایرج بسطامی، علیرضا افتخاری، حمیدرضا نوربخش، علی رستمیان و شهرام ناظری همکاری کرده است.

بهرام بیضایی (نویسنده، و کارگردان تئاتر و سینما) درباره زنده‌یاد پرویز مشکاتیان نوشته است: «خروشی خاست وَه وَه وای در وای؛ / که قانونِ فَلَک بُگسَسْت ناگاه! / مگر سازِ جهان از کوک اُفتاد، / که سوگِ تار و دَف بَرخاست تا ماه! / فغان بَر شد ز هر سو شور در شور، / که‌سازی را شکسته قهرِ تقدیر! / نواییْ رُخ نهان کردَه‌ست در خاک؛ / چه دانی جز که قهر از این به تعبیر! / غریو آمد ز گیتی مرگ در مرگ؛ / که خُنیاگر رهِ خونِ روان بَست! / چو خنده دید رفته از لبِ ساز، / نه ساز ـ آری ـ که جانِ خویش بِشْکست! / برآمد مویه از چَنتارِ چنگی؛ / که زخمِ دل به زخمه باز کردَم! / چو یادَت را به مضرابِ دوتایی؛ / به گوشِ این جهان آواز کردَم»

دلنوشته محمدرضا شجریان در سوگ پرواز پرویز مشکاتیان

محمدرضا شجریان نیز نوشته‌ای را در سوگ مشکاتیان منتشر کرد که از این قرار است:

«رفت و دیگر نه بر قفاش نگاه/ دلی از ما ولی خراب ببرد

خبر درگذشت پرویز مشکاتیان را در بهت و اندوهی سخت شنیدم. هنوز باور ندارم که ما را تنها گذاشته ‌است. پرویز مشکاتیان برای روزگار ما نغمه‌های بسیار پرداخت و یاد آن سال‌ها را با هنر خود در حافظه ما ثبت کرد. موسیقی او در فراز و نشیب روزگار همراه ما بود، با محنت ما گریست، با شادیهای ما شادی و با شور و امید ما همدلی کرد. در آثار او صدای قلبی را می‌توان شنید که برای وطن و آزادی می‌تپد. کمتر هنرمندی را توان آن است که رنج‌ها و آرزوهای مردمش را در هنر خویش بازتاباند و ترجمه صادق و راستین زمانه خود باشد. پرویز یکی از این اندک شماران است، موسیقیدانی که ذوق تصنیف سازیش، مهارت گروه‌نوازیش، لطافت شاعرانه‌اش و تعهدش به آرمانهای مردم، خاطره او را در هنر ایران زمین ماندگار خواهد ساخت. من مرگ هنرمندی چنین را باور ندارم. پرویز مشکاتیان در قلب و ذهن ما زنده است.»

پرویز مشکاتیان در سی‌ام شهریورماه سال 1388 در سن 54 سالگی چهره در نقاب خاک کشید.

روحش شاد و یادش گرامی باد.