دو سوم آب باران های اخیر هدر رفت / علت: عقب ماندگی ایران در توسعه آبخیزداری

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در یک ماه گذشته بخصوص در دو هفته اخیر، کشورمان با بارندگی های شدید و گسترده ای مواجه بوده است. وقوع این بارندگی شدید ناشی از ورود سامانه «مونسون» به ایران بود که منجر به بارش باران های موسمی و سیل آسا، به همراه جاری شدن سیل و وارد کرد خسارت های سنگین به زیرساخت‌های شهری، روستایی و جاده ای شد. همچنین وقوع سیل در ایران جان حدود صد نفر را گرفت و آسیب های زیادی هم به احشام و اراضی کشاورزی شهروندان وارد کرد.

سیل های اخیر در شرایطی رخ داد که کشورمان با دو سال خشکسالی پیاپی مواجه است و بسیاری از شهرها با تنش آبی دست و پنجه نرم می کنند. مطابق آمار سازمان هواشناسی، تا پیش از وقوع بارندگی های اخیر متوسط بارش های سال آبی جاری در ایران حدود 29 درصد از میانگین بلندمدت کمتر بود، اما بارش باران های گسترده سبب شد اکنون میزان عقب ماندگی ایران از متوسط بلندمدت به حدود 24 درصد کاهش یابد. در این میان سوال مهم این است که آیا بارندگی های شدید یک ماه گذشته، منجر به بهبود وضعیت منابع آبی ایران شده است؟

مطابق آماری که شرکت مدیریت منابع آب ایران در اختیار رکنا قرار داده است، از 13 تیر تا 9 مرداد امسال مجموعا 260 میلیون متر مکعب به ذخایر آب سدهای ایران اضافه شده، اما با توجه به این که بخش گسترده ای از سیل های های اخیر در حوضه های آبریزی رخ داده که مشرف به سدها نبوده است، عمده حجم سیلاب های اخیر به صورت روان آب جاری شده و وارد آبخوان ها شده است.

در این میان اما به نظر می رسد متاسفانه بخش زیادی از حجم آبی که وارد آبخوان ها شده یا در اثر گرمای شدید هوا تبخیر شده یا همراه با جریان آب وارد دریای عمان، خلیج فارس و دریای خزر شده است؛ زیرا مطابق آمارهای سازمان هواشناسی از 13 تیر تا 11 مرداد 1401 در سطح کشور مجموعا شاهد 12.8 میلیمتر بارندگی بوده ایم. حال اگر این میزان بارندگی را در مساحت یک میلیون و 648 هزار کیلومتر مربع کشور ضرب کنیم، خواهیم دید که در این مدت، مجموعا حدود 21 میلیارد متر مکعب آب به صورت باران در کشورمان باریده است.

این در حالی است که مطابق اظهارات فیروز قاسم زاده، سخنگوی صنعت آب کشور در گفت و گو با رکنا، برآورد می شود که بارندگی های شدید و سیل های یک ماه گذشته (از 13 تیر تا 9 مرداد 1401) مجموعا 7 میلیارد متر مکعب آب به آبخوان های کشور اضافه کرده است. این حجم آب نیز یا وارد سفره های زیرزمینی شده یا به تالاب های ایران ریخته است.

با مقایسه حجم آب ورودی بارندگی یک ماه گذشته و میزان آبی که پشت سدها، داخل تالاب ها یا داخل سفره های زیرزمینی ذخیره شده است نیز می توان گفت عملا یک سوم آب باران های موسمی در ایران ذخیره شده و حدود دو سوم آن به هدر رفته است.

در این میان به نظر می رسد عدم توسعه کافی آبخیزداری و آبخوان داری به عنوان مهمترین راهکار مقابله با خسارات سیل و هدایت جریان سیلاب جهت استفاده بهینه از آن، مهمترین علت هدررفت آب باران در ایران محسوب می شود، زیرا آن طور که پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری سازمان منابع طبیعی کشور به رکنا گفته است، با وجود این که کشورمان به انجام 125 میلیون هکتار پروژه آبخیزداری نیاز دارد، تا کنون فقط به اندازه 33 میلیون هکتار طرح آبخیزداری در کشورمان اجرایی شده است.