با ترس و استرس در کودکان چه کنیم؟
سلامت رکنا : در مورد کودکان ترس و اضطراب با هم مطرح است و به‌طور کلی دو ویژگی در آنها دیده می‌شود. یکی نگرانی و دیگری ترس.
ترس، استرس و اضطراب اجزای جدانشدنی زندگی ماشینی و مدرن این روزها هستند و همان‌قدر که برای آگاه‌سازی از خطرات ضروری هستند، گاهی هم توان ما را برای مقابله با مشکلات به حداقل می‌رسانند.
به گزارش رکنا ، در این میان، کودکان و نوجوانان هم با توجه به نوع برخورد ما با مشکلات، رفتاری مانند ما پیشه خواهند کرد. در واقع با توجه به اینکه رفتار والدین همیشه الگویی برای کودکان است باید نسبت به چگونگی رفتار خود بسیار دقت داشته باشند تا بتوانند کمک بیشتری در این خصوص به آنها بدهند. به عنوان مثال نخست باید بتوانند راهکارها و روش‌های مناسبی برای مواجهه درست با ترس‌ها و استرس‌های دنیای پر هیاهوی این روزها بیابند.
حال این سوال مطرح است که چگونه می‌توانیم در این روزهای سخت که با ترس‌های زیادی از جمله شیوع بیماری کرونا هم روبرو هستیم، ترس، استرس و اضطراب‌هایمان را کنترل و مهار کنیم؟ درمورد این موضوع با دکتر حسین ابراهیمی‌مقدم، روان‌شناس و مشاور خانواده گفت‌وگو کرده‌ایم.
آقای دکتر! ریشه ترس‌های کودکان معمولا از چیست؟
روان‌شناسان در زمینه موضوع ترس و اضطراب در بچه‌ها عقاید خاصی دارند. البته ترس و اضطراب با هم تفاوت دارند؛ یعنی منبع ترس معمولا مشخص است، مانند زمانی که حیوانی به ما حمله می‌کند و ما را می‌ترساند. در صورتی که اضطراب، احساسات روانی ناخوشایندی است؛ یعنی ترسی وجود دارد که منبع آن مشخص نیست.
در مورد کودکان ترس و اضطراب با هم مطرح است و به‌طور کلی دو ویژگی در آنها دیده می‌شود. یکی نگرانی و دیگری ترس که در درجه نخست به عنوان عکس‌العمل فیزیولوژیکی و رفتاری مطرح می‌شود، مثلا هنگام ترس از امتحان یا شرایط مشابه دیگر، نبض‌شان تند می‌زند، سرخ می‌شوند و آب دهان‌شان خشک می‌شود که در واقع به عنوان پاسخ شناختی مطرح می‌شود.
: ترس‌های کودکان هنگام بحران‌های اجتماعی مانند کرونا چطور خود را نشان می‌دهند؟
کودکان در چنین شرایطی اغلب با پرسش‌هایی در زمینه‌های مختلف مواجه می‌شوند، مثلا اینکه اگر والدین‌شان بیمار شوند چه کار باید بکنند؟ خیلی از آنها چنین هیجاناتی را تجربه کرده و دچار نوعی ترس، خشم، اندوه و درماندگی شده‌اند. البته کودکان نمی‌توانند چنین حالاتی را بیان کنند و ویژگی‌هایی از خود نشان می‌دهند که باعث گوشه‌گیری و انزوای آنها می‌شود و معمولا درون‌گرا می‌شوند که در اصطلاح روان‌شناسی می‌گویند کودک «درونی‌سازی» کرده است.
توجه داشته باشیم امکان دارد این‌گونه رفتارها مقدمه اختلالات روانی در نوجوانی و ورود به بزرگسالی باشد. همه این عوامل باعث می‌شوند تشخیص و شناسایی اضطراب بچه‌ها مشکل شود.
بچه‌ها در چنین شرایطی معمولا به والدین‌شان وابستگی خیلی زیادی پیدا می‌کنند و مدام دنبال توجه گرفتن بیشتر هستند که ریشه این رفتارها، ترس‌هایی است که در شرایط سخت اجتماعی تجربه می‌کنند. در واقع کودکان می‌ترسند نکند والدین‌شان بیمار شده یا به نوعی از آنها دور شوند و بازتاب این حالات را با انزواطلبی نشان می‌دهند. در عین حال دوست دارند بتوانند به نوعی توجه والدین را به خود جلب کنند. این بچه‌ها معمولا از مشکلات جسمانی مانند سردرد یا معده‌درد هم رنج می‌برند.
: علت بروز این ترس‌ها چیست؟
علت اضطراب و نگرانی در کودکان که با شیوع بیماری کرونا بیشتر شده ترکیبی از عوامل ارثی و تجربه‌های دوران کودکی است؛ یعنی نوع تربیت و محیطی که کودک در آن رشد می‌کند موضوع بسیار مهمی است. ضمن اینکه بچه‌ها هنگام بحران‌های اجتماعی به‌طور غیرمستقیم در برابر یادگیری ترس و اضطراب نیز آسیب‌پذیرتر می‌شوند. نحوه انتقال اطلاعات به بچه‌ها از منابع و روش‌های مختلف مانند تلویزیون، مطبوعات، مدرسه یا والدین هم بسیار مهم است بنابراین نباید فراموش کنیم رویدادهایی که شاید از نظر بزرگسالان چندان اهمیتی ندارد ممکن است برای بچه‌ها خیلی استرس‌زا باشد.
بدرفتاری با کودکان، مورد غفلت قرار گرفتن یا محیط‌های پراسترس و خانه‌هایی که والدین در آنجا ارتباط خوبی با هم ندارند همه از عوامل استرس‌زا برای کودکان هستند. نحوه مقابله والدین با ترس از ابتلا به بیماری کرونا نیز تاثیر مستقیمی بر کودکان دارد؛ یعنی برخورداری والدین از تسلط و احاطه بر محیط در برخورداری فرزندان‌شان از آرامش موثر خواهد بود. به این ترتیب شیوه‌های غلط تربیتی و فرزندپروری و تنبیه‌های نابجا می‌تواند باعث شود بچه‌ها به شدت دچار حالت‌های اضطرابی و استرسی شوند.
مادر و پدرهای بیش از حد سهل‌گیر، سخت‌گیر، کمال‌گرا و کنترل‌گر هم شرایط استرس‌زای بیشتری برای فرزندان‌شان به وجود می‌آورند و بچه‌ها نمی‌دانند در شرایط سخت و پراسترس چگونه می‌توانند بر ترس‌های خود غلبه کنند. والدینی هم که بیش از حد برای رعایت موارد پیشگیری از بیماری به فرزندان‌شان امر و نهی می‌کنند باعث استرس و اضطراب بیشتری در آنها می‌شوند.
پدر و مادرهایی که کمال‌گرا هستند و انتظارات بیجا از فرزندان خود دارند، والدینی که بیش از حد آسان می‌گیرند، زن و شوهرهایی که با همدیگر خوب صحبت نمی‌کنند یا یکدیگر را تحقیر می‌کنند و به‌طور کلی نمی‌توانند امنیت لازم را برای فرزندان‌شان تامین کنند هم در دوران سخت بیشتر باعث بروز ترس و اضطراب فرزندان‌شان می‌شوند. ضمن اینکه در چنین محیطی عزت‌نفس کودکان هم نمی‌تواند به خوبی رشد پیدا کند.
: والدین چگونه باید با ترس‌های کودکان در دوران سخت اجتماعی مواجه شوند؟
پدر و مادرها در این خصوص باید به چند مورد توجه داشته باشند؛ نخست باید شدت ترس و مزمن بودن ترس را تشخیص دهند و بدانند این ترس‌ها چه اختلالاتی را با خود به همراه می‌آورد. توجه داشته باشیم ترس و اضطراب کودکان در دوران همه‌گیری کروناویروس اگر بیش از اندازه نباشد کاملا طبیعی است ولی اگر در حدی باشد که انجام کارها و فعالیت‌های کودک را تحت‌الشعاع قرار دهد و باعث اخلال در رفتار و همچنین انجام فعالیت‌هایش شود باید مورد برسی قرار گیرد.
برای مقابله با ترس‌های کودکان در دوران کرونا باید با آگاه کردن و دادن اطلاعات متناسب با سن و سال‌شان، امنیت لازم را برای آنها فراهم آورد. گفتن داستان‌هایی که به نوعی می‌توانند موضوع را بهتر برای بچه‌ها مشخص کنند نیز کمک موثری در این زمینه خواهد بود. البته آموزش به بچه‌ها حتما باید از طریق بازی، نقاشی یا خواندن کتاب انجام شود.
عادی‌سازی فضا برای کودکان، موضوع مهم دیگری است که مادر و پدرها باید به آن توجه داشته باشند. بودن بچه‌ها در فضاهایی که با اخبار ناگوار و در پی آن ترس و اضطراب بزرگ ترها احاطه شده باشد باعث افزایش ترس و اضطراب بچه‌ها خواهد شد.
دادن احساس خوب کنار گفتن آن بخش از واقعیت که برای کودک قابل فهم و درک است، موضوع مهم دیگری است که باید حتما مورد توجه پدر و مادرها قرار بگیرد. محدود کردن بیش از حد کودکان به گونه‌ای که مانع فعالیت و تحرک لازم برای آنها شود موضوع مهم دیگری است که والدین باید آن را مد نظر قرار دهند.
فراموش نکنیم نهادینه شدن این ترس‌ها در وجود کودکان می‌تواند در آینده آنها تاثیرگذار باشد. به همین دلیل باید حتما از راه‌های درست مواجهه با ترس، استرس و اضطراب کودکان آگاه باشیم.
مشکلات و ترس‌های شایع کودکان در دوران کرونا چیست؟
یکی از اضطراب‌هایی که در دوران کرونا در بچه‌ها خیلی بیشتر به چشم می‌خورد اضطراب جدایی است. ترس شدید جدا شدن از والدین در این دوران بیش از زمان‌های دیگر خود را نشان می‌دهد. البته این گونه ترس‌ها همیشه در کودکان دیده می‌شود که به مرور از بین می‌رود اما در حال حاضر در کودکانی که مشکل کرونا را درونی کرده‌اند دیرتر از بین می‌رود و گاهی تا سنین بلوغ نیز ادامه پیدا می‌کند. اوج بروز این‌گونه ترس‌ها حدود ۳تا ۴سالگی دیده می‌شود که امکان دارد تا ۱۰سالگی هم ادامه پیدا کند.
علت نگرانی و ترس بچه‌ها هم این است که نکند والدین‌شان بیمار شوند یا به نوعی از آنها دور بمانند. به همین دلیل بیشتر به آنها وابسته می‌شوند و اغلب نگران از دست دادن اطرافیان هستند. بروز وسواس هم در این زمان بیشتر از دوران دیگر است و بچه‌ها به دلیل ترس از ابتلا به کرونا به‌طور وسواس‌گونه‌ای نظم و ترتیب و نظافت را هم بیشتر رعایت می‌کنند.
در دوران کرونا وسواس‌های اعتقادی و مذهبی نوجوانان هم بیشتر شده که این حالات گاهی با احساس گناه همراه می‌شود. ضمن اینکه نوجوانان نیاز دارند دیگران، والدین و اطرافیان به نوعی به آنها قوت قلب بدهند. گاهی نیز به نظر می‌رسد منتظر بروز اتفاق بدی هستند که البته بروز چنین رفتاری اغلب در کودکان ۴ تا ۷سال دیده می‌شود. ترس‌های مرضی مانند ترس از غریبه‌ها، ارتفاع، آسانسور، حیوانات و... هم در این دوران بیشتر است.آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.
ارسال نظر