برای خداحافظی با مخدرها از کجا شروع کنیم؟
رکنا : اعتیاد به مواد مخدر از مهم‌ترین مشکلات اجتماعی و بهداشتی است.
عوارض ناشی از اعتیاد تهدیدی جدی برای افراد یک جامعه به‌ویژه نسل جوان است. چراکه قدرت اندیشه، نوآوری و پشتکار را از فرد گرفته و او را در دام خود اسیر می‌کند.
به گزارش رکنا ، روز جهانی مبارزه با موادمخدر، مناسبتی بین‌المللی برای مبارزه علیه سوءمصرف مواد و قاچاق آن است که از سال ۱۹۸۹ تاکنون هر سال در تاریخ ۲۶ ژوئن مصادف با پنجم تیرماه برگزار می‌شود و هدف آن آگاه‌سازی افراد نسبت به این مشکل دامن‌گیر و راه‌های مواجهه با آن است.
اگرچه این روز را پشت سر گذاشته‌ایم اما می‌دانیم که برای صحبت کردن درباره اعتیاد و راه‌های درمان آن هیچ‌وقت دیر نیست. به همین مناسبت با دکتر طلیعه کیمیاگر، درمان‌گر اعتیاد که سال‌هاست در این زمینه فعالیت دارد به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا بیشتر درباره فرایند درمان معتادان در کلینیک‌های ترک اعتیاد، عوامل گرایش افراد به بعضی موادمخدر خاص و بسیاری موارد دیگر مرتبط با این موضوع بدانیم.
نزدیک به سه دهه پیش اعتیاد در ایران به‌عنوان یک بیماری پذیرفته شد. به‌عنوان یک پزشک که سابقه مواجهه با معتادان را دارید، چقدر دلالت‌های پزشکی در اعتیاد اولویت دارد؟
موادمخدر و محرک در ابتدای کشف به‌عنوان دارو برای بیماران به کار برده می‌شدند و کم‌کم سوءمصرف آن‌ها به معضل اعتیاد تبدیل شد. هنگام ترک، موادمخدر و روان‌گردان باید با ماده مناسبی جایگزین شوند تا فعل و انفعالات شیمیایی در مغز بیمار دچار به‌هم‌ریختگی نشود. این افراد در زمان ترک نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارند، به همین دلیل در همه مراکز ترک اعتیاد فرم فعالیت‌های پزشکی وجود دارد و علاوه بر پزشک، یک روان‌شناس نیز بیمار را ویزیت می‌کند.
اگر اعتیاد یک بیماری است، نشانه‌های پزشکی دارد و درمان‌پذیر است، قاعدتا باید در یک فرایند پزشکی درمان شود. قبول دارید که اعتیاد فراتر از یک بیماری است؟
اعتیاد مثل بیماری سرماخوردگی نیست که بتوان با چند روز استراحت و ایزوله کردن فرد، فرایند درمان را انجام داد. حتی مثل بیماری‌های دیگر هم نیست که برای بعضی از آن‌ها واکسن کشف شده باشد. بعضی متخصصان معتقدند که اگر اعتیاد را بیماری فرض کنیم، برای آن راه‌حل و درمان قطعی وجود ندارد. بعضی نیز معتقدند که خواست فرد معتاد برای کنار گذاشتن موادمخدر، شروعی برای درمان است و اگر فرد مبتلا پشتکار داشته باشد حتما قابل درمان است.
آیا به صرف سم‌زدایی از بدن معتاد، بیماری اعتیاد حل می‌شود یا به دلالت‌های بیرونی اجتماعی هم نیاز است؟
بعضی از کارشناسان با این استدلال که در اعتیاد گیرنده‌های نورونی و سیناپس‌های عصبی تا مدت‌های طولانی با موادمخدر آشنا می‌مانند، معتقدند که اعتیاد درمان‌ناپذیر است اما به نظر دیگر کارشناسان اگر جنبه رفتاری فرد معتاد درمان شود، او دیگر به موادمخدر روی نخواهد آورد. به هر حال اعتیاد بیماری آسان‌درمانی نیست.
در این بیماری نیز مانند بعضی بیماری‌های دیگر درمان فوری و صددرصد حاصل نمی‌شود. درواقع اعتیاد قابل درمان است اما از آن‌جا که این بیماری متشکل از جنبه‌های زیستی، روانی و اجتماعی است، میزان پاسخ به درمان آن متفاوت است. همچنین لازمه به سرانجام رسیدن این امر این است که درمان آن باید جامع باشد و علاوه بر سم‌زدایی، حمایت خانوادگی، اجتماعی و روان‌شناختی نیز نیاز است.
چقدر درمان‌های اعتیاد در ایران موثر است و چقدر با شیوه‌های درمانی در دنیا مطابقت دارد؟
روش‌های درمانی که در کشور استفاده می‌شود نظیر آخرین متدهایی است که در کشورهای اروپایی و آمریکای لاتین به کار گرفته می‌شود. تاکنون تحقیقات زیادی در زمینه اثرگذاری روش‌های درمانی مختلف انجام شده است. در یکی از آخرین تحقیقات از معتادان بهبودیافته خواسته شد که ۱۰ حیطه را که پس از ترک اعتیاد در آن با پیشرفت مواجه شده‌اند، نام ببرند.
موارد ذکر شده از سوی آن‌ها شامل رفع تعارض با قانون، آشنایی با مراکز مشاوره مانند کانون وکلا، سلامت جسمی، بهبود روحیه و روابط اجتماعی و خانوادگی بود اما تقریبا همه آن‌ها معتقدند که در زمینه غذای سالم و خوب، جای خواب و کسب درآمد وضعیت‌شان بهبود نیافته است. بدون شک فرد معتادی که شغل مناسبی نداشته باشد، تا یک جایی مقاومت کرده و پس از آن با گرفتن پول‌های ناچیز اقدام به جابه‌جایی و فروش مواد مخدر می‌کند.
آگهی‌های ترک اعتیاد یک هفته‌ای یا یک ماهه بی‌بازگشت چقدر با واقعیت درمان پزشکی مطابقت دارد؟
روش‌های نامتعارف و عجیب مدت‌هاست که در کمپ‌های ترک اعتیاد غیرقانونی به کار برده می‌شوند. اعضای خانواده، عاصی و عاجز از دست عضو معتاد، او را با هزار کلک به این کمپ‌ها می‌سپارند. درحالی‌که این روش‌ها اگر در حالت خوشبینانه منجر به مرگ فرد معتاد نشوند، بدون شک باعث روی آوردن دوباره او به موادمخدر پس از ترک این کمپ‌ها خواهند شد. این روش‌ها علمی نیستند و نمی‌توان به کسی تجویز کرد.
فرایند درمان اعتیاد متاسفانه در برهه‌هایی در کشور ما مورد سوءاستفاده قرار گرفت و مثلا شاهد فروش متادون از سوی مراکز بازپروری بودیم. دلیل این موضوع چیست؟
متادون یک داروی رسمی برای درمان اعتیاد است. قرص متادون قدمتی بیش از 70 سال دارد. مراکز درمانی معتبر متادون لازم برای هر بیمار را طبق دستور پزشک در اختیار او قرار می‌دهند. افزایش تعداد مراکز درمانی، عامل اصلی توزیع و فروش متادون به صورت آزاد است.
افرادی در کشور هستند که پنج تا شش مرکز درمانی را اداره می‌کنند که عموما فاقد روان‌شناس، مددکار، پزشک یا پرستار هستند. از سال گذشته سامانه آیداتیس به قصد کاهش حجم متادون در گردش راه‌اندازی شد که تا حدودی راه را بر نشت غیرقانونی متادون به بازار سیاه از طریق مراکز ترک اعتیاد می‌بندد.
افرادی که برای ترک اعتیاد به کلینیک‌ها مراجعه می‌کنند معمولا از چه قشر و چه محدوده سنی هستند؟ آیا بیشتر به اجبار اطرافیان این کار را می‌کنند یا خود نیز تمایل دارند؟
در بررسی‌های انجام‌شده مشخص شده که بیشترین گروه معتادان را کارگران و افراد بیکار تشکیل می‌دهند و بیشتر مراجعان مراکز درمانی از نظر سطح تحصیلات در گروه سیکل، راهنمایی و دبستان جای می‌گیرند.
محدوده سنی مراجعان بیشتر ۳۰ تا ۵۰ سال است که بیشتر آن‌ها به اصرار اطرافیان به کلینیک‌ها مراجعه می‌کنند اما خود بیمار هم تمایل به ترک دارد. چون در کلینیک‌ها هیچ‌گونه اجباری روی بیمار نیست، تمایل و اراده او یکی از شروط اصلی درمان است.
چطور می‌توان به فردی که باور ندارد معتاد است کمک کرد؟
در بیماری‌هایی که با روان سروکار دارند، یکی از فاکتورهای مهم «بینش» فرد است که به معنی آگاهی بیمار از وجود مشکل است. بیماری که اعتیادش را نپذیرفته باید به روان‌پزشک ارجاع شود تا ابتدا به مشکل خود آگاه شود.
علل بازگشت افراد معتاد به موادمخدر چیست؟
در بین افرادی که پس از ترک مواد، مجددا به سمت آن گرایش یافته‌اند، اصطلاحی به نام لغزش وجود دارد. لغزش جزئی از طبیعت بیماری اعتیاد است و آمارها نشان می‌دهند که حدود ۵۰ درصد از معتادان در سال اول بهبودی دوباره به مصرف روی می‌آورند.
از دلایل مهم برای بازگشت به مصرف موادمخدر می‌توان از حضور مخدرهای صنعتی در دنیای اعتیاد نام برد. زیرا این نوع از مخدرها نوع خاصی از وابستگی ایجاد می‌کنند که ترک آن برای فرد مبتلا بسیار دشوار می‌شود.
همچنین با رشد قارچ‌گونه کمپ‌های غیرمجاز به دلیل این‌که متولیان کمپ از روش‌های غیرعلمی استفاده می‌کنند، حتی اگر فرد معتاد موفق به ترک شود، امکان بازگشت او به چرخه اعتیاد وجود دارد.
مورد سوم خانواده و جامعه هستند. به این معنی که رفتارهای بیرونی در کاهش موفقیت فرد معتاد اثر زیادی دارد. اختلافات خانوادگی و مسائل جنسی، بیکاری و وسوسه فردی از علل اصلی بازگشت به اعتیاد از سوی بیماران است.
برای ترک اعتیاد باید از کجا شروع کرد؟
۱.گام نخست تصمیم‌گیری فرد معتاد برای تغییر است. زیرا هنگامی که به ماده مخدر یا محرکی اعتیاد دارید با وجود این‌که می‌دانید ماده‌ای که گرفتارش هستید، زندگی‌تان را از هر نظر با مشکل مواجه کرده، به‌طور طبیعی برای ترک آن با کشمکش درونی مواجه می‌شوید.
۲.تمام چیزهایی را که یادآور اعتیاد در شما هستند از خانه، محل کار و مکان‌های دیگر که روزانه با آن در ارتباط هستید دور کنید و با انسان‌های سالم روابط اجتماعی برقرار کنید.
۳.به خانواده و دوستان‌تان اعلام کنید که قصد ترک اعتیاد دارید و از آن‌ها تقاضای کمک کنید. سعی نکنید به‌تنهایی از پس این مشکل بربیایید، زیرا ترک اعتیاد به خودی خود فرایندی دشوار است و حمایت خانواده و دوستان نزدیک سرمایه باارزشی در فرایند بهبود تلقی می‌شود.
۴.آشنایی با گزینه‌های درمانی. شانس موفقیت شما در ترک اعتیاد با درمان یکپارچه بیشتر خواهد شد. فرد معتاد باید از یک تیم یا مرکز درمانی، خدمات ترک اعتیاد و سلامت روان را توأم دریافت کند. آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.
ارسال نظر