نسل عروس پرندگان در حال انقراض است!

نسل میش مرغ، عروس پرندگان بوکان به علت مشکلات ژنتیکی در جوجه آوری، کاهش مقاومت بدنی و دستکاری زیستگاه این گونه پرنده نادر در معرض خطر انقراض است و بنا به نظر کارشناسان، ایجاد امنیت، تعدیل زیستگاه و رفع مشکلات ژنتیکی زمینه بقای این گونه ارزشمند را فراهم می کند.

 زیستگاه میش مرغ دشت های بوکان و بیشتر دشت سوتاو حمامیان است که با توجه به مشکلات انسانی ایجاد شده، این زیستگاه ظرفیت افزایش این گونه نادر را ندارد.

دستکاری در این زیستگاه و تبدیل کردن بخشی از آن به زمین های کشاورزی و ارتباط نداشتن گله های موجود در این مکان با گله های دیگر به لحاظ ژنتیکی نیز از جمله مهمترین عوامل خطر برای تداوم نسل میش مرغ در این منطقه است.

رئیس اداره محیط زیست بوکان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص وضعیت میش مرغ های این شهرستان بیان کرد: دشت سوتاو حمامیان که پناهگاه حیات وحش و منطقه شکار ممنوع است، در حدود پنج هزار هکتار مساحت دارد و مهمترین زیستگاه میش مُرغ در ایران محسوب می شود.

محمد احمدی افزود: با وجود حمایت جدی از این گونه جانوری در بوکان و بازدید از محل زیست آن توسط کارشناسان محیط زیست به دلیل اینکه شهرستان بوکان ظرفیت افزایش جمعیت میش مرغ را ندارد، این موضوع موجب شده که آمار این پرنده افزایش پیدا نکند.

وی با اشاره به اینکه در آخرین سرشماری انجام شده در پاییز سال گذشته تعداد پرندگان مشاهده شده 32 قطعه گزارش شده است، افزود: این پرنده نادر در سال 2 تخم می گذارد و همین امر یکی از مهمترین عوامل تداوم حیات آن به شمار می رود.

وی اضافه کرد: علاوه بر منطقه دشت سوتاو حمامیان، این پرنده در چندین زیستگاه دیگر در منطقه 'سه کانیان' این شهرستان و مناطقی در استان کردستان نیز مشاهده شده است.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست بوکان ادامه داد: میش مرغ ها مانند سایر پرندگان دارای زیستگاه هستند و در صورت افزایش جمعیت در یک منطقه، تعدادی از آنها به مناطق دیگر کوچ می کنند.

کارشناس اداره حفاظت محیط زیست نیز به خبرنگار ایرنا گفت: به علت از بین رفتن زیستگاه طبیعی یا کشتزارها و تبدیل آن به زمین های کشاورزی و تعارض آن، آمار میش مرغ در چند دهه اخیر کاهش پیدا کرده است.

رحیم عبدالکریمی به علت و مشکلات اصلی افزایش نیافتن جمعیت میش مرغ در زیستگاه های بوکان اشاره کرد و افزود: میش مرغ به علت بسته بودن گله جمعیت در زیستگاه های بوکان دچار نوعی مشکل ژنتیکی یا هم خونی شده است.

وی اضافه کرد: چالش ژنتیکی موجب به وجود آمدن کاهش مقاومت طبیعی پرندگان و در نتیجه تلفات به شیوه های متفاوت می شود.

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: شکار و تعرض به زیستگاه میش مرغ دور از چشم محیط بانان می تواند از دیگر عامل کاهش جمعیت میش مرغ باشد.

وی گفت: برای جوجه آوری و حفاظت از میش مرغ ها باید امنیت زیستگاه را تامین کرده و بستر زندگی آنها را به روز کنیم.

معاون اداره حفاظت محیط زیست بوکان با بیان اینکه زیستگاه میش مرغ در گذشته کشت زارهای طبیعی بود، افزود: دستکاری محیط زندگی میش مرغ و ایجاد زمین های کشاورزی موجب تغییرات اساسی در بستر زندگی آنها شده است.

عبدالکریمی اضافه کرد: برای حفظ این گونه جانوری و افزایش جمعیت میش مرغ باید کشاورزی در منطقه تعدیل و در زیستگاه های مطرح این گونه باید جلو مکانیزاسیون کشاورزی گرفته شود.

وی اظهار کرد: برای افزایش جمعیت میش مرغ باید زیستگاه میش مرغ توسط اداره حفاظت محیط زیست تملک شود یا به صورت اجاره ای در اختیار اداره محیط زیست قرار گیرد.

این کارشناس محیط زیست گفت: به علت تعارض ژنتیکی که در میان جمعیت میش مرغ این منطقه به وجود آمده، باید جمعیت آنها را از چالش ژنتیکی نجات دهیم این کار از طریق وارد کردن تعداد دیگر از این گونه پرنده به جمعیت گله میش مرغ امکان پذیر است.

وی ادامه داد: تکثیر مصنوعی این گونه جانوری دیگر راه نجات بسته بودن گله میش مرغ است؛ تکثیر میش مرغ در دیگر کشورهای اروپایی از جمله انگلیس و آلمان با این روش با موفقیت انجام شده است.

وی بیان کرد: تکثیر میش مرغ نیز زمانی موفقیت آمیز خواهد بود که زیستگاه این گونه جانوری را بهینه سازی کنیم.

 میش‌مرغ پرنده‌ای از خانواده هوبره‌ایان است که در دشت‌های وسیع بی‌درخت، زمین‌های استپی و کشت زارهای پهناور و علف زارهای بوکان زندگی می‌کند؛ این گونه نادر به عنوان یکی از بزرگترین پرندگان ایران، پرنده ای زیبا، کمیاب و در خطر انقراض است که با طول بدن یک متر و وزن بیش از 15 کیلوگرم از نظر شکل و جثه شباهت زیادی به بوقلمون دارد.

تغذیه این پرنده بسیار متفاوت و شامل مواد گیاهی و حیوانی مختلف از جمله حشرات، قورباغه و مارمولک است و در بهار که زمان جوجه آوری آن به شمار می رود، آشیانه خود را در قسمت های انبوه مزارع می سازد اما در پاییز و زمستان نیز می توان آنها را در مزارع درو شده مشاهده کرد.

پرهای میش‌مرغ در قسمت پشت نخودی سیر با راه‌های عرضی سیاه و در قسمت شکمی، کاملاً سفید رنگ است.

میش مرغ پاهای قوی و بلندی دارد که به سه انگشت ختم می‌شود و این پاهای قوی، برای میش‌مرغ که کمتر پرواز می‌کند، اهمیت زیادی دارد.

این پرنده بسیار زودرَم و محتاط است و با اینکه پروازش قوی است، بیشتر در مقابل خطر می‌دود یا مخفی می‌شود؛ نر و ماده این پرنده شبیه به هم هستند ولی نرها جثه بزرگتری دارند.

در چند سال گذشته پرنده نادر و در خطر انقراض میش مرغ در مراتع و مزارع روستای 'کانی سپی' مهاباد نیز مشاهده شد، این پرنده 15 سال قبل از این زمان در منطقه مشاهده نشده بود.

علاوه بر این در سال های اخیر در مناطقی از استان کردستان بخصوص دشت اوباتو دیده شده است.

هر چه از شمال غربی ایران به سمت جنوب حرکت کنیم، از تعداد این پرنده نادر کاسته می شود به طوری که دشت های آذربایجان بیش از دشت های کردستان، کرمانشاه و همدان، میش مُرغ ها را در خود جای داده است.

بوکان در جنوب آذربایجان غربی واقع است.