ردپای تاریخ در خرم‌آباد؛ کشف زندگی انسان‌ها از 80 هزار سال پیش

به گزارش رکنا، اخیراً در جریان پروژه‌های باستان شناسی در غار قمری واقع در خرم‌آباد، شواهد قابل توجهی از حضور انسان در بازه زمانی ۸۰ هزار سال پیش تا دوره‌های پیش از تاریخ و بعد از آن کشف شد.

دکتر فریدون بیگلری که از مدیران اصلی و رئیس بخش پارینه‌سنگی موزه ملی ایران است، اطلاعات زیادی درباره این کاوش‌ها ارائه داد. این باستان‌شناس برجسته که تحقیقاتش عمدتاً به مطالعات دوره پارینه‌سنگی در ایران و غرب آسیا اختصاص دارد، به کشف بقایای سکونت انسان در دوره مس‌سنگی در این منطقه اشاره کرد.

آغاز کاوش‌ها در غار قمری

دکتر بیگلری درباره دلیل انتخاب غار قمری برای پژوهش توضیح داد که این غار به همراه چند مکان دیگر در دره خرم‌آباد جزو مناطق نامزد برای ثبت در میراث جهانی یونسکو هستند. بنا به توصیه سازمان ایکوموس جهانی، برخی از سایت‌های این مجموعه به دلیل کمبود اطلاعات فرهنگی نیازمند تحقیقات بیشتر بودند که باعث شد غار قمری برای بررسی انتخاب شود.

مرحله اول کاوش‌ها از اواخر بهمن‌ماه سال گذشته تا فروردین امسال به طول انجامید. این مطالعات با مجوز رسمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و با همکاری دکتر سونیا شیدرنگ از دانشگاه شهید بهشتی انجام شد. تیم تحقیقات شامل متخصصانی چون دکتر حسین داوودی (متخصص باستان‌جانورشناسی)، علی ساکی، مسعود اکبری و عاطفه یونسی (باستان‌شناس) بود.

نتایج شگفت‌انگیز کشف‌شده

دکتر بیگلری درباره یافته‌های مهم در غار قمری گفت: یکی از برجسته‌ترین دستاوردها، کشف لایه‌های دوره پارینه‌سنگی میانه بود که در آن بقایای زندگی انسان، مانند ابزارهای سنگی، استخوان‌ها و زغال‌های باقی‌مانده، شناسایی شدند.

این شواهد بسیار ارزشمند محسوب می‌شوند چراکه تصویری از شیوه زندگی انسان‌های نئاندرتال را در این منطقه به نمایش می‌گذارند. مطالعه بقایای استخوان‌ها نشان داد که بز کوهی و گوزن از جمله شکارهای آن دوره بودند. همچنین ابزارهای سنگی از منابع سنگ چخماق منطقه تولید شده‌اند که یکی از نشانه‌های توانایی انسان‌های آن زمان در بهره‌گیری از محیط اطرافشان است.

زندگی انسان دوره مس‌سنگی

یافته دیگر، بقایای انسان‌های دوره مس‌سنگی بود. این یافته‌ها شامل اجاق‌های سنگ‌چین شده، سفال‌های منقوش و ساده، و بقایای دام‌های اهلی مانند بز و گوسفند بود. مطالعات اولیه روی سفال‌ها، شباهت زیادی به سنت‌های سفالگری خوزستان در آن دوره را نشان داد.

وی همچنین توضیح داد که جوامع این دوره در منطقه زاگرس به دامداری و کشاورزی محدود می‌شدند. گله‌های گوسفند، بز و حتی گاوها بخش مهمی از اقتصاد آن‌ها را تشکیل می‌دادند و محصولات دامی از جمله گوشت، شیر و پشم استفاده می‌شد. غارها و پناهگاه‌های طبیعی نیز در زندگی این جوامع به‌عنوان محل سکونت یا آغل دام به‌کار گرفته می‌شدند.

قدیمی‌ترین سکونتگاه بشر در ایران

دکتر بیگلری تأکید کرد که سکونت انسان اولیه در ایران شاید به ۷۰۰ هزار تا یک میلیون سال پیش برگردد. قدیمی‌ترین شواهد در اطراف کشف‌رود خراسان و دیگر مناطق ایران نشان‌دهنده حضور انسان در این نواحی است. ابزارهای سنگی، بقایایی در غارهای دربند رشی و قلعه‌کرد نیز بخشی از این یافته‌ها هستند.

چالش‌های موجود در تحقیقات باستان‌شناسی ایران

وی در بخشی دیگر از صحبت‌های خود به موانعی که تحقیقات باستان‌شناسی در ایران با آن روبرو است اشاره کرد. به گفته او کمبود متخصصان میان‌رشته‌ای مانند باستان‌زمین‌شناسی یا آزمایشگاه‌های تخصصی برای سال‌یابی از جمله مشکلات موجود است.

با توجه به محدودیت‌های موجود برای ارسال نمونه‌ها به خارج از کشور، ایجاد آزمایشگاه‌هایی مانند آزمایشگاه سال‌یابی کربن ۱۴ بسیار ضروری است. این تأسیسات امکان بررسی نمونه‌های با قدمت چند هزارساله را فراهم می‌کند.