hba1c چیست؟ / جدول تفسیر نتایج آزمایش HbA1c

به گزارش رکنا، HbA1c (هموگلوبین A1c) یک آزمایش خون است که برای ارزیابی کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت به‌کار می‌رود. این آزمایش میزان گلیکوزیله شدن هموگلوبین را اندازه‌گیری می‌کند. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز خون وجود دارد و مسئول حمل اکسیژن به بافت‌های بدن است.

توضیح بیشتر

هموگلوبین می‌تواند با گلوکز ( قند خون ) ترکیب شود و به شکل گلیکوزیله درآید. میزان گلیکوزیله شدن هموگلوبین به مدت زمان افزایش قند خون در یک دوره زمانی خاص بستگی دارد. این ترکیب به نام HbA1c شناخته می‌شود و سطح آن نشان‌دهنده میانگین قند خون فرد در ۲ تا ۳ ماه گذشته است.

آزمایش HbA1c

چرا آزمایش HbA1c مهم است؟

آزمایش HbA1c به پزشکان کمک می‌کند تا:

    کنترل بلندمدت قند خون فرد مبتلا به دیابت را ارزیابی کنند.

    میزان خطر ابتلا به عوارض دیابت (مثل مشکلات قلبی، عصبی، چشمی و کلیوی) را پیش‌بینی کنند.

مقادیر نرمال HbA1c

    برای افراد غیر دیابتی: معمولاً کمتر از 5.7٪ است.

    برای افراد با پیش‌دیابت: معمولاً بین 5.7٪ تا 6.4٪ است.

    برای افراد مبتلا به دیابت: هدف معمولی HbA1c معمولاً کمتر از 7٪ است، اما این هدف می‌تواند بسته به شرایط فرد و توصیه پزشک متفاوت باشد.

نحوه تفسیر نتایج

    کمتر از 5.7%: قند خون نرمال.

    5.7% - 6.4%: پیش دیابت (قند خون بالا، اما نه دیابتی).

    6.5% یا بیشتر: دیابت.

مزایای آزمایش HbA1c

    این آزمایش نیازی به ناشتا بودن ندارد.

    نتیجه آن نمای کلی از وضعیت قند خون فرد در ماه‌های اخیر را نشان می‌دهد.

نکاتی که باید در نظر داشت

    برخی شرایط مانند کم خونی یا اختلالات هموگلوبینی می‌توانند نتایج آزمایش HbA1c را تحت تأثیر قرار دهند.

    در صورت بارداری یا شرایط خاص پزشکی، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری برای ارزیابی دقیق‌تر قند خون تجویز کند.

آزمایش HbA1c

جدول تفسیر نتایج آزمایش HbA1c:

جدول HbA1c معمولاً برای تفسیر نتایج آزمایش HbA1c و ارتباط آن با وضعیت کنترل قند خون و تشخیص دیابت استفاده می‌شود. این جدول به پزشکان و افراد کمک می‌کند تا بفهمند سطح HbA1c نشان‌دهنده وضعیت قند خون طی چند ماه گذشته چیست و آیا فرد در خطر ابتلا به دیابت یا عوارض مرتبط با دیابت قرار دارد یا خیر.

در این جدول، درصد HbA1c به سطح میانگین قند خون در طول دو تا سه ماه گذشته تبدیل می‌شود. هر درصد HbA1c به میزان متوسط گلوکز خون (mg/dL یا mmol/L) در این بازه زمانی اشاره دارد.

سطح HbA1c (%) تفسیر مقدار میانگین قند خون (mg/dL) مقدار میانگین قند خون (mmol/L)
کمتر از 5.7% قند خون طبیعی 70 - 99 mg/dL 3.9 - 5.5 mmol/L
5.7% - 6.4% پیش‌دیابت (Prediabetes) 100 - 125 mg/dL 5.6 - 6.9 mmol/L
6.5% یا بیشتر دیابت 126 mg/dL یا بیشتر 7 mmol/L یا بیشتر

تفسیر بیشتر جدول

    کمتر از 5.7%:

        این مقدار HbA1c نشان‌دهنده سطح قند خون طبیعی است و فرد در معرض دیابت نیست.

        میانگین قند خون در این سطح حدود 70 تا 99 mg/dL (3.9 تا 5.5 mmol/L) است.

    5.7% - 6.4%:

        این سطح نشان‌دهنده پیش‌دیابت است که به آن مقاومت به انسولین یا اختلال گلوکز ناشتا نیز گفته می‌شود.

        افراد در این رنج باید مراقب وضعیت سلامتی خود باشند زیرا ممکن است در آینده مبتلا به دیابت نوع 2 شوند.

        میانگین قند خون در این محدوده حدود 100 تا 125 mg/dL (5.6 تا 6.9 mmol/L) است.

    6.5% یا بیشتر:

        این سطح از HbA1c نشان‌دهنده دیابت است.

        در این مرحله، فرد باید درمان پزشکی برای مدیریت قند خون خود آغاز کند.

        میانگین قند خون در این سطح معمولاً 126 mg/dL یا بیشتر (7 mmol/L یا بیشتر) است.

آزمایش هموگلوبین

تبدیل درصد HbA1c به میانگین قند خون

یکی از روش‌های تبدیل مقدار HbA1c به میانگین قند خون، استفاده از معادله‌ای است که می‌تواند مقدار گلوکز خون را بر اساس درصد HbA1c تخمین بزند. این معادله به شرح زیر است:

میانگین قند خون (mg/dL)=(35.6×HbA1c)−77.3

میانگین قند خون (mg/dL)=(35.6×HbA1c)−77.3

این معادله به شما کمک می‌کند که میانگین قند خون خود را بر اساس مقدار درصد HbA1c به دست آورید.

هدف‌های HbA1c در افراد مبتلا به دیابت

هدف کنترل HbA1c در افراد مبتلا به دیابت معمولاً زیر 7% است، هرچند که این هدف بسته به شرایط فردی و توصیه‌های پزشک ممکن است متفاوت باشد. در برخی موارد، برای افراد مسن‌تر یا کسانی که شرایط خاصی دارند، ممکن است هدف بالاتر در نظر گرفته شود.

نکات مهم

    این آزمایش معمولاً هر سه ماه یکبار انجام می‌شود تا پزشک بتواند کنترل بلندمدت قند خون را ارزیابی کند.

    آزمایش HbA1c نمی‌تواند نوسانات قند خون (مثلاً تغییرات روزانه قند خون) را مشخص کند، بلکه بیشتر نمای کلی از میانگین قند خون در 2 تا 3 ماه گذشته را ارائه می‌دهد.

    برخی شرایط پزشکی مثل کم خونی یا اختلالات هموگلوبینی می‌توانند بر نتایج HbA1c تأثیر بگذارند.

آزمایش HbA1c یک ابزار ارزشمند برای ارزیابی کنترل قند خون است. این آزمایش می‌تواند در شناسایی پیش‌دیابت و دیابت کمک کرده و به افراد و پزشکان در اتخاذ تصمیمات درمانی مناسب برای جلوگیری از عوارض دیابت کمک کند.

نحوه انجام آزمایش HbA1c

آزمایش HBA1c در نوزادان

آزمایش HbA1c در نوزادان به طور معمول برای تشخیص دیابت یا ارزیابی کنترل قند خون انجام نمی‌شود، زیرا دیابت نوع 1 یا 2 در نوزادان نادر است. با این حال، در برخی موارد خاص که پزشک مشکوک به اختلالات متابولیکی، پیش‌دیابت، یا دیابت در نوزاد باشد، ممکن است آزمایش HbA1c برای ارزیابی سطح گلوکز در خون کودک تجویز شود.

1. دلایل انجام آزمایش HbA1c در نوزادان:

    تشخیص دیابت نوع 1: دیابت نوع 1 می‌تواند در کودکان و نوزادان رخ دهد، به خصوص اگر کودک علائم غیرمعمولی مثل افزایش عطش، کاهش وزن ناگهانی، یا تکرر ادرار داشته باشد. در این موارد، آزمایش HbA1c ممکن است برای ارزیابی سطح کنترل قند خون تجویز شود.

    مشکلات متابولیکی: در برخی نوزادان که به دلیل مشکلات متابولیکی یا ژنتیکی ممکن است در معرض اختلالات قند خون باشند، آزمایش HbA1c انجام می‌شود.

2. نحوه انجام آزمایش HbA1c در نوزادان:

آزمایش HbA1c برای نوزادان به همان روش بزرگسالان انجام می‌شود و معمولاً شامل مراحل زیر است:

    نمونه‌گیری خون:

        آزمایش HbA1c به طور معمول از طریق یک نمونه خون انجام می‌شود. این نمونه ممکن است از طریق سیاهرگ (در بازو یا دست) یا پانکچر نوک انگشت (که در نوزادان کم‌تر رایج است) گرفته شود.

        در نوزادان، به دلیل اندازه کوچک رگ‌ها، نمونه‌گیری خون معمولاً از رگ‌های پشت دست یا پاشنه پا انجام می‌شود.

    آزمایش در آزمایشگاه:

        پس از نمونه‌گیری، خون در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا میزان گلیکوزیله شدن هموگلوبین اندازه‌گیری شود.

        این آزمایش به‌طور معمول نیاز به ناشتا بودن ندارد، اما در برخی موارد ممکن است برای بررسی دقیق‌تر قند خون، آزمایش‌های دیگری مثل گلوکز ناشتا یا تست تحمل گلوکز نیز تجویز شود.

آزمایش خون برای دیابت

3. نتایج آزمایش HbA1c در نوزادان:

    محدوده طبیعی HbA1c در نوزادان معمولاً مشابه بزرگسالان است، اما برخی مطالعات نشان داده‌اند که نوزادان ممکن است به طور طبیعی سطح کمی بالاتر از بزرگسالان داشته باشند.

    سطح طبیعی HbA1c در نوزادان به‌طور معمول باید کمتر از 5.7% باشد.

4. چالش‌های آزمایش HbA1c در نوزادان:

    نوزادان و کودکان زیر 3 سال ممکن است به دلیل وجود تغییرات در متابولیسم و گلبول‌های قرمز خود، نتایج متفاوتی در آزمایش HbA1c داشته باشند. بنابراین، پزشکان ممکن است از آزمایش‌های دیگری برای ارزیابی قند خون نوزاد استفاده کنند.

    تأثیرات هموگلوبین‌های غیرطبیعی: نوزادانی که هموگلوبین‌های غیرطبیعی (مثل هموگلوبین F در نوزادان) دارند، ممکن است نتایج نادرستی در آزمایش HbA1c دریافت کنند.

5. روش‌های جایگزین برای ارزیابی قند خون نوزادان:

اگر پزشک مشکوک به دیابت یا اختلالات قند خون در نوزاد باشد، آزمایش‌های دیگری مثل:

    آزمایش گلوکز ناشتا.

    تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT).

    اندازه‌گیری قند خون تصادفی. می‌تواند به منظور ارزیابی وضعیت قند خون نوزاد تجویز شود.

اگرچه آزمایش HbA1c در نوزادان معمولاً برای تشخیص دیابت یا ارزیابی کنترل قند خون به کار نمی‌رود، در برخی موارد خاص، مانند مشکوک بودن به دیابت نوع 1 یا اختلالات متابولیکی، ممکن است برای بررسی سطح گلوکز خون تجویز شود. به هر حال، تفسیر نتایج HbA1c در نوزادان ممکن است نیاز به دقت بیشتری داشته باشد و بهتر است تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.

آزمایش HBA1c در زنان باردار

آزمایش HbA1c در زنان باردار به طور معمول برای تشخیص دیابت بارداری یا دیابت نوع 1 و نوع 2 انجام نمی‌شود، زیرا در دوران بارداری، هورمون‌ها و تغییرات متابولیک می‌توانند تأثیراتی بر سطح گلوکز و هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) داشته باشند که باعث ایجاد نتایج غیرعادی شود. به همین دلیل، روش‌های دیگری برای تشخیص دیابت بارداری و ارزیابی کنترل قند خون در این دوران استفاده می‌شود.

تحلیل آزمایش HbA1c

چرا آزمایش HbA1c در بارداری معمولاً انجام نمی‌شود؟

در دوران بارداری، به دلیل تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی، نتیجه آزمایش HbA1c می‌تواند دقیق نباشد. چند دلیل اصلی وجود دارد که باعث می‌شود آزمایش HbA1c معمولاً به عنوان ابزار اصلی تشخیص دیابت بارداری استفاده نشود:

    تغییرات فیزیولوژیکی در دوران بارداری:

        در بارداری، حجم خون افزایش می‌یابد و تعداد گلبول‌های قرمز ممکن است تغییر کند. این تغییرات می‌توانند سطح HbA1c را تحت تأثیر قرار دهند.

        به‌ویژه، در سه‌ماهه اول بارداری، ممکن است سطح HbA1c طبیعی باشد، حتی اگر سطح گلوکز خون بالا باشد.

    افزایش هموگلوبین F (فetal hemoglobin):

        در بارداری، هموگلوبین جنینی (HbF) ممکن است در خون مادر افزایش یابد. این هموگلوبین می‌تواند با آزمایش HbA1c تداخل کند و باعث نتایج نادرست شود.

آزمایش HbA1c

    دیابت بارداری :

        دیابت بارداری معمولاً در نیمه دوم بارداری (معمولاً از هفته 24 تا 28 بارداری) شایع است. آزمایش HbA1c قادر به تشخیص دیابت بارداری در مراحل اولیه نیست، زیرا در این نوع دیابت، میزان گلوکز خون ممکن است بالا نباشد یا به صورت گذرا باشد و آزمایش HbA1c نمی‌تواند به خوبی آن را تشخیص دهد.

روش‌های متداول برای تشخیص دیابت بارداری:

برای تشخیص دیابت بارداری، آزمایش‌های زیر معمولاً استفاده می‌شود:

    آزمایش گلوکز خون ناشتا:

        این آزمایش به منظور اندازه‌گیری سطح گلوکز خون در حالت ناشتا انجام می‌شود. در صورتی که سطح گلوکز بالاتر از حد طبیعی باشد، ممکن است به آزمایش‌های بعدی نیاز باشد.

    تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT):

        این آزمایش معمولاً بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری انجام می‌شود.

        در این آزمایش، ابتدا گلوکز در حالت ناشتا اندازه‌گیری می‌شود، سپس به زن باردار محلول گلوکز داده می‌شود و قند خون او در چند زمان بعدی (پس از 1 ساعت، 2 ساعت) اندازه‌گیری می‌شود.

        اگر سطح گلوکز خون از حد مشخصی فراتر رود، دیابت بارداری تشخیص داده می‌شود.

    آزمایش گلوکز تصادفی:

        این آزمایش می‌تواند در هر زمانی از روز انجام شود و به منظور ارزیابی میزان گلوکز خون در یک زمان تصادفی است.

چه زمانی ممکن است آزمایش HbA1c در بارداری انجام شود؟

با وجود اینکه آزمایش HbA1c به طور معمول برای تشخیص دیابت بارداری استفاده نمی‌شود، در شرایط خاص ممکن است پزشک آن را برای ارزیابی کنترل قند خون در زنانی که پیش از بارداری مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 بوده‌اند، توصیه کند.

    در چنین مواردی، هدف از انجام آزمایش HbA1c، بررسی کنترل بلندمدت قند خون است و معمولاً سطح HbA1c باید زیر 6.5% باشد تا خطرات مرتبط با قند خون بالا برای مادر و نوزاد کاهش یابد.

آزمایش HbA1c برای تشخیص دیابت بارداری به طور معمول استفاده نمی‌شود، زیرا در دوران بارداری تغییرات فیزیولوژیک ممکن است نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهند. برای تشخیص دیابت بارداری، آزمایش‌های دیگر مانند تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) ترجیح داده می‌شود. با این حال، در زنانی که پیش از بارداری به دیابت مبتلا بوده‌اند، آزمایش HbA1c ممکن است برای ارزیابی کنترل قند خون استفاده شود، اما تفسیر نتایج باید با احتیاط و تحت نظر پزشک متخصص باشد.

برای آزمایش hba1c چقدر باید ناشتا باشیم؟

برای آزمایش HbA1c نیازی به ناشتا بودن نیست. این آزمایش به‌طور کلی غیرناشتی انجام می‌شود و می‌توان آن را در هر زمانی از روز انجام داد، بدون اینکه به وضعیت غذای قبلی شما وابسته باشد.

تفسیر آزمایش HbA1c

چرا نیاز به ناشتا بودن نیست؟

    آزمایش HbA1c میزان گلیکوزیله شدن هموگلوبین در خون را اندازه‌گیری می‌کند، که نتیجه تجمع گلوکز در خون طی ۲ تا ۳ ماه گذشته را نشان می‌دهد.

    از آنجایی که این آزمایش به میانگین قند خون در طول مدت زمان طولانی اشاره دارد، تحت تأثیر مصرف غذا یا نوشیدنی‌های اخیر قرار نمی‌گیرد، بنابراین ناشتا بودن قبل از آزمایش لازم نیست.

    شما می‌توانید آزمایش HbA1c را در هر زمانی از روز انجام دهید، بدون نیاز به ناشتا بودن.

تفاوت‌های HbA1c در دیابت نوع 1 و نوع 2

آزمایش HbA1c برای هر دو نوع دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 انجام می‌شود، اما نحوه تفسیر نتایج و اهداف درمانی برای هر کدام ممکن است مقداری متفاوت باشد. به طور کلی، این آزمایش برای هر دو نوع دیابت به منظور ارزیابی کنترل بلندمدت قند خون و پیشگیری از عوارض مرتبط با دیابت استفاده می‌شود.

آزمایش HbA1c

    دیابت نوع 1:

        در دیابت نوع 1، به دلیل نقص در تولید انسولین (که معمولاً ناشی از تخریب سلول‌های پانکراس است)، کنترل قند خون بیشتر به انسولین درمانی وابسته است.

        هدف HbA1c برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 به طور معمول زیر 7% است، اما برای برخی افراد ممکن است این هدف با توجه به وضعیت شخصی و عوارض موجود تغییر کند.

        افراد مبتلا به دیابت نوع 1 ممکن است در معرض نوسانات شدیدتری در سطح قند خون (بالا و پایین رفتن قند خون) باشند. بنابراین، کنترل دقیق و مرتب قند خون در این افراد ضروری است تا از عوارض جلوگیری شود.

آزمایش خون

    دیابت نوع 2:

        در دیابت نوع 2 ، مقاومت به انسولین یا تولید ناکافی انسولین باعث افزایش قند خون می‌شود. این نوع دیابت بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود و ممکن است به مرور زمان پیشرفت کند.

        هدف HbA1c برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز به طور کلی زیر 7% است، اما در افراد مسن‌تر یا کسانی که شرایط خاص دارند، هدف ممکن است کمی بالاتر تنظیم شود.

        دیابت نوع 2 معمولاً به‌وسیله تغییرات در سبک زندگی (مثل تغذیه و ورزش) و داروها کنترل می‌شود. در این نوع دیابت، میزان کنترل قند خون ممکن است به راحتی مانند دیابت نوع 1 تغییر نکند.

چرا تفاوت‌ها وجود دارد؟

    نوسانات قند خون: در دیابت نوع 1، به دلیل نیاز به تزریق انسولین و کنترل دقیق قند خون، نوسانات قند خون ممکن است بیشتر باشد، که این موضوع می‌تواند باعث تغییرات بیشتر در سطح HbA1c شود.

    پیشرفت و کنترل دیابت: در دیابت نوع 2، ممکن است فرد بتواند از طریق تغذیه، ورزش، و داروها به طور مؤثرتر قند خون خود را کنترل کند. در حالی که در دیابت نوع 1، کنترل قند خون بیشتر به انسولین بستگی دارد.

هدف HbA1c برای هر نوع دیابت

    دیابت نوع 1 و نوع 2:

        هدف معمولاً زیر 7% است، اما برای افرادی که سن بالا دارند، عوارض پیشرفته دارند، یا مشکلات پزشکی دیگری دارند، هدف ممکن است کمی بالاتر تعیین شود (مثلاً زیر 8%).

        در افرادی که قند خون بسیار نوسانی دارند یا به درمان‌های شدیدتری نیاز دارند، ممکن است لازم باشد که پزشک هدف بالاتری برای HbA1c در نظر بگیرد.

آزمایش HbA1c شاخص کنترل دیابت

نکات مهم:

    نوسانات قند خون در دیابت نوع 1 ممکن است باعث افزایش یا کاهش سریع HbA1c شود، بنابراین افراد مبتلا به دیابت نوع 1 نیاز به پیگیری دقیق‌تری دارند.

    درمان و مدیریت دیابت در نوع 2 بیشتر شامل تغییرات در سبک زندگی و داروها است و افراد ممکن است کنترل قند خون خود را بدون نیاز به انسولین انجام دهند.

    در هر دو نوع دیابت، کنترل دقیق و پایدار قند خون از طریق تنظیم درست رژیم غذایی، ورزش، و داروها برای جلوگیری از عوارض بلندمدت دیابت (مثل مشکلات قلبی، کلیوی، عصبی و چشمی) ضروری است.

نتیجه‌گیری

آزمایش HbA1c برای هر دو نوع دیابت مفید است و به‌طور کلی هدف برای هر دو نوع دیابت زیر 7% است، اما ممکن است در برخی موارد خاص و بسته به وضعیت فرد، هدف کمی متفاوت باشد. مهم است که افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و نوع 2 به‌طور منظم این آزمایش را انجام دهند تا از کنترل قند خون خود مطمئن شوند و از عوارض دیابت جلوگیری کنند.

وبگردی