سندروم روده تحریک پذیر چیست؟

به گزارش رکنا، سندروم روده تحریک پذیر (IBS) یک اختلال شایع گوارشی است که باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد روده بزرگ می‌شود. این سندروم با علائمی مانند درد یا ناراحتی در ناحیه شکم، تغییرات در عادات روده‌ای (اسهال، یبوست یا هر دو)، نفخ و احساس پری شکم همراه است. این بیماری مزمن است و ممکن است دوره‌های بهبود و بدتر شدن علائم را داشته باشد.

علت دقیق IBS هنوز مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در بروز آن دخیل باشند، از جمله:

• اختلالات حرکتی روده : برخی افراد مبتلا به IBS حرکات روده‌ای غیرطبیعی دارند.

• حساسیت به غذا یا استرس : برخی غذاها یا استرس‌های روحی ممکن است علائم را تشدید کنند.

• اختلالات میکروبی : تغییرات در ترکیب میکروب‌های روده نیز ممکن است نقش داشته باشد.

• سابقه خانوادگی : افراد مبتلا به IBS معمولاً دارای سابقه خانوادگی این بیماری هستند.

علائم IBS می‌تواند متغیر باشد و بسته به فرد متفاوت باشد. درمان این بیماری معمولاً شامل تغییرات در رژیم غذایی، مدیریت استرس، و گاهی اوقات مصرف داروهای خاص برای کنترل علائم است.

سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) یکی از اختلالات گوارشی شایع است که به علت اختلال در عملکرد روده‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً موجب تغییرات در عملکرد روده، به‌ویژه در روده بزرگ، می‌شود. علائم این بیماری معمولاً مزمن بوده و می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد. IBS ممکن است در هر سنی بروز کند، اما بیشتر در افراد جوان‌تر و معمولاً در سنین ۲۰ تا ۴۰ سال دیده می‌شود. همچنین، زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند.

علائم اصلی IBS

علائم IBS ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما عمده‌ترین علائم آن عبارتند از:

1. درد و ناراحتی شکمی :

   • درد شکم به‌طور معمول در ناحیه پایین شکم یا اطراف ناف احساس می‌شود.

   • درد معمولاً با تغییر در عادات روده‌ای (اسهال یا یبوست) مرتبط است.

   • احساس بهبود در درد پس از تخلیه روده معمول است.

2. تغییرات در عادات روده‌ای :

   • اسهال : برخی افراد مبتلا به IBS بیشتر دچار اسهال می‌شوند (IBS-D).

   • یبوست : در بعضی دیگر از بیماران، یبوست شایع‌تر است (IBS-C).

   • ترکیب اسهال و یبوست : برخی از بیماران ترکیبی از هر دو نوع اسهال و یبوست را تجربه می‌کنند (IBS-M).

3. نفخ و گاز :

   • بسیاری از مبتلایان به IBS از احساس نفخ در شکم و تولید گاز زیاد شکایت دارند.

4. احساس پری شکم :

   • احساس عدم تخلیه کامل روده و یا سنگینی در شکم.

5. علائم اضافی :

   • برخی بیماران همچنین علائمی مانند تهوع، خستگی، سردرد، و مشکلات خواب را تجربه می‌کنند.

علل احتمالی IBS

در حالی که علت دقیق IBS هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، تعدادی از عوامل مختلف می‌توانند در بروز آن دخیل باشند:

1. اختلالات حرکتی روده : در افراد مبتلا به IBS، ممکن است حرکات روده سریع‌تر یا کندتر از حد طبیعی باشند، که باعث ایجاد علائمی چون اسهال یا یبوست می‌شود.

2. حساسیت به مواد غذایی : بسیاری از افراد مبتلا به IBS به برخی غذاها حساسیت دارند. غذاهایی مانند لبنیات، قندهای مصنوعی، کافئین و برخی سبزیجات می‌توانند علائم را تشدید کنند.

3. تنش و استرس : استرس و اضطراب می‌توانند به‌شدت علائم IBS را تشدید کنند. سیستم عصبی روده (که به نام "مغز دوم" شناخته می‌شود) به تغییرات روحی و عاطفی حساس است.

4. اختلالات میکروبی : تغییر در تعادل میکروب‌های روده (میکروبیوم) ممکن است در بروز IBS نقش داشته باشد. به‌ویژه، وجود تعداد زیادی از باکتری‌های روده یا تغییرات در انواع باکتری‌ها می‌تواند علائم را بدتر کند.

5. عوامل ژنتیکی : برخی تحقیقات نشان داده‌اند که در خانواده‌هایی که افراد مبتلا به IBS دارند، احتمال ابتلا به این بیماری در نسل‌های بعدی بیشتر است.

تشخیص IBS

تشخیص IBS معمولاً بر اساس تاریخچه پزشکی بیمار و علائم آن انجام می‌شود. پزشک ممکن است از معیارهای خاصی برای تشخیص استفاده کند، مانند معیار رومن IV که مجموعه‌ای از علائم و ویژگی‌ها را برای تشخیص IBS مطرح می‌کند. این معیار شامل درد یا ناراحتی شکمی که با تغییرات در عادات روده‌ای همراه است و علائم حداقل ۶ ماه طول کشیده باشد.

پزشکان ممکن است برای رد کردن سایر بیماری‌ها، آزمایشاتی مانند آزمایش خون، آزمایش مدفوع، کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی را درخواست کنند.

درمان IBS

درمان IBS معمولاً شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، رژیم غذایی و داروها است. از آنجا که IBS یک بیماری مزمن است، هدف درمان کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی است.

1. تغییرات در رژیم غذایی :

   • رژیم غذایی کم FODMAP : FODMAP (Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides, and Polyols) گروهی از کربوهیدرات‌ها هستند که می‌توانند در برخی افراد علائم IBS را تشدید کنند. رژیم غذایی کم FODMAP به حذف یا کاهش این مواد در رژیم غذایی کمک می‌کند.

   • کاهش مصرف چربی‌های اشباع، کافئین، قندهای مصنوعی و غذاهای فرآوری‌شده.

2. داروها :

   • آنتی‌اسپاسمودیک‌ها : برای کاهش درد و اسپاسم‌های شکمی.

   • ملین‌ها یا مسهل‌ها : برای درمان یبوست در IBS-C.

   • ضداسهال‌ها : مانند لوپرامید برای درمان اسهال در IBS-D.

   • آنتی‌افسردگی‌ها : در برخی افراد، مصرف داروهای ضدافسردگی به کنترل علائم IBS کمک می‌کند، حتی اگر فرد افسرده نباشد.

3. مدیریت استرس :

   • روش‌های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن، و تمرینات تنفسی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند.

4. پروبیوتیک‌ها :

   • استفاده از پروبیوتیک‌ها برای بهبود تعادل میکروبی روده و کاهش علائم IBS می‌تواند مفید باشد.

5. مشاوره و روان درمانی :

   • درمان‌های روانی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌توانند به مدیریت استرس و اضطراب کمک کنند که در بسیاری از مبتلایان به IBS، علائم را تشدید می‌کنند.

   • 

در زیر جدول مقایسه‌ای برای داروهای مختلفی که برای درمان سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) استفاده می‌شوند، آورده شده است. این داروها به‌طور کلی بر اساس نوع IBS (IBS-دیاریه، IBS-یبوست، یا IBS ترکیبی) و علائم خاص بیمار تجویز می‌شوند.

نکات کلیدی:

1. توجه به نوع IBS : داروها بر اساس نوع IBS (IBS-دیاریه، IBS-یبوست، یا ترکیبی) انتخاب می‌شوند.

2. تأثیرات جانبی : بیشتر داروها ممکن است باعث عوارض جانبی شوند، بنابراین انتخاب درمان باید با مشورت پزشک انجام شود.

3. ترکیب درمان‌ها : در برخی موارد، درمان‌های ترکیبی (مانند داروهای ضداسپاسمودیک با ضداسهال) ممکن است برای بهبود علائم مؤثرتر باشد.

این داروها معمولاً برای کنترل علائم استفاده می‌شوند و درمان قطعی برای IBS وجود ندارد. به همین دلیل، تغییرات در سبک زندگی، رژیم غذایی و مدیریت استرس نیز بخش مهمی از درمان این بیماری به‌شمار می‌آیند.

در زیر جدول تداخل دارویی مرتبط با داروهای معمول برای سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) آمده است. این تداخل ممکن است در اثر مصرف همزمان دو یا چند دارو ایجاد شوند و بر اثر بخشی یا عوارض جانبی داروها تاثیر بگذارند.

نکات مهم:

• تداخل دارویی : هنگام استفاده از چند دارو همزمان، احتمال تداخل دارویی وجود دارد که می‌تواند منجر به کاهش اثر داروها یا افزایش عوارض جانبی شود.

• مشورت با پزشک : مهم است که همیشه قبل از شروع درمان با داروهای جدید، پزشک را از داروهای فعلی که مصرف می‌کنید مطلع کنید.

• رصد منظم : برای اطمینان از عدم بروز تداخل خطرناک، بیمار باید تحت نظر پزشک باشد و از بروز عوارض جانبی احتمالی پیشگیری کند.