نحوه نگارش قانونی وصیت نامه + جزئیات

وصیت نامه در دین اسلام به عنوان یک امر مستحب است و توصیه و سفارش های فراوانی به وصیت کردن توسط افراد شده است که این مطلب به خاطر مزایای غیر قابل انکاری است که تنظیم وصیت نامه برای بعد از فوت افراد خواهد داشت . در واقع ، تنظیم کردن یک وصیت نامه به شیوه صحیح و قانونی سبب می شود تا تکلیف بسیاری از امور مربوط به بعد از فوت شخص از جمله بدهی های وی و انجام امور مد نظر وی تعیین شده و برای ورثه نیز مشکلی ایجاد نشود .

نوشتن وصیت نامه را می توان یک فرهنگ دانست که از گذشته‌های دور وجود داشته است و نسل به نسل انتقال یافته است. شاید در نگاه اول نوشتن وصیت نامه کاری غم انگیز و ناراحت کننده باشد، اما قطعا مزایای زیادی خواهد داشت. قطعا کسی که به فکر نوشتن وصیت نامه باشد، سعی می‌کند تا آثار و خاطرات بهتری از خود به جای بگذارد و به صورت مقطعی و کوتاه به این دنیا ننگرد. نگاهی عمیق و همه جانبه به عالم هستی داشته باشد و آن را در تداومی بی‌ انتها بداند که می‌تواند در آن نقشی هرچند کوچک اما موثر داشته باشد.

توصیه به نوشتن وصیت نامه از زبان قرآن

در قرآن کریم فرمان داده شده است که “چون مرگ یکی از شما فرا رسد اگر دارای متاع دنیاست برای پدر و مادر و خویشان به چیزی شایسته عدل و قدر متعارف وصیت کند. این کار سزاوار مقام پرهیزگاران است.” تا فرصت باقی است وصی خود باشیم. این در حالی است که یکی از اشتباهات بزرگ مردم همین است که کار مربوط به خود را انجام نمی‌‌دهند و حواله به غیر می‌‌کنند. برخی افراد نه در عبادات مدنی و نه در انفاقات مالی به وظایف دینی‌شان عمل نمی‌‌کنند و تنها دلخوش این هستند که وصیت کرده‌اند پس از من نمازهای نخوانده‌ام را بخوانید، روزه‌های نگرفته‌ام را بگیرید، حج نرفته‌ام را بروید و خمس و زکات نداده‌ام را بدهید.

غافل از اینکه با این وصیت از مال دیگران استفاده می‌‌کنند نه از مال خود. زیرا پس از مرگ انسان، تمام دارایی‌اش به وارث منتقل می‌‌شود. حتی پیراهنی که موقع جان دادن بر تن داشته است. پس اگر بخواهند برای غسل دادن پیراهن را پاره کنند این کار باید با اجازه وارث باشد.بنابراین خداوند منان از باب ارفاق و لطف خاص خود اجازه داده است که انسان برای یک سوم مالش سفارش‌هایی مربوط به پس از مرگ داشته باشد.

چه زمانی برای نوشتن وصیت نامه مناسب است؟

در حقیقت هیچ کس نمی‌داند تا چه روز و ساعتی در این کره خاکی نفس می‌کشد. عدم توانایی ما در درک زمان مرگ موجب می‌شود تا همیشه در این زمینه هول و هراس داشته باشیم. به گفته پیامبر اکرم اسلام بهتر است به حسابمان رسیدگی کنیم پیش از انکه به حسابمان رسیدگی شود. برای بررسی اعمال و حساب خود باید به ابعاد مختلفی اعم از اعمال عبادی و اجتماعی خود دقت کنیم.

منظور از اعمال عبادی، حقوقی است که از خدا بر گردن فرد است. به این حقوق پس از مرگ متوفی با یک سوم از دارایی هایش رسیدگی می‌شود. فرد باید پیش از مرگ در نوشتن وصیت نامه تعداد نماز و روزه قضا و کفاره‌های پرداخت نشده اش را اعلام کند تا پس از مرگ به آنها رسیدگی شود.

نحوه نوشتن وصیت نامه

وصیت نامه سری: این نوع وصیت نامه به خط وصیت کننده و یا شخص دیگر است که در نهایت به امضای وصیت کننده رسیده است. این نوع وصیت‌ها پس از تنظیم به عنوان امانت به دفترخانه رسمی و یا اداره ثبت اسناد داده می‌شود. لازم به ذکر است فردی که سواد ندارد، نمی‌تواند وصیت سری تنظیم کند. افرادی که قدرت تکلم ندارند، باید وصیت را به خط خود بنویسند و امضا کنند و پس از تحویل به مسئول دفتر رسمی، جلوی وی بر روی پاکت نامه بنویسند که این برگ وصیت نامه به من تعلق دارد. پس از آن مسئول دفتر بر روی پاکت یادداشت می‌کند که عبارت فوق در حضور خود او بر روی پاکت نوشته شده است. ورثه می‌توانند پس از بازگشایی وصیت نامه سری، بر روی آن اعتراض کنند.

نکاتی مهم در تنظیم وصیت نامه

پیش از هرچیزی وصیت کننده باید در مورد وصی اطمینان کامل داشته باشد و بداند که آن فرد به توصیه‌‌های پس از مرگش عمل خواهد کرد.

بهتر است هرساله وصیت مکتوب مورد مطالعه و تجدیدنظر قرار بگیرد تا در صورت لزوم تغییرات برروی آن اعمال شود.

همان طور که امیر مومنان در نهج البلاغه فرموده‌اند، بهتر است که خود وصی خودمان باشیم و اموری را که میپسندیم پس از مرگ برایمان انجام دهند، خودمان در زمان حیات به آن بپردازیم.

بهتر است برای تنظیم وصیت از چند فرد مورد اطمینان به عنوان شاهد کمک بگیریم.

لازم است بدانیم که امکان تغییر نوشتن وصیت نامه تا زمان فرارسیدن مرگ وجود دارد. پس می‌توانیم تا آن لحظه وصیت خود را تغییر دهیم و به شکل دیگری وصیت کنیم.

مطلوب است برای پیشگیری از بروز وقایع احتمالی، نوشتن وصیت نامه خود را در دفاتر اسناد رسمی ثبت کنیم.

سعی کنیم تا حد مقدور از وصایایی که زحمت بازماندگان را در پی دارد، خودداری کنیم. مثل انتقال جنازه به مکانی دیگر، نحوه برگزاری مراسم و …

اگر وصیت نامه در چند نسخه وجود داشته باشد، بهتر است. زیرا در صورت گم شدن یک نسخه، بازماندگان می توانند از طریق نسخ دیگر پی به وصیت ببرند.

حتما مرجع تقلید خود را در قید کنید. زیرا مراجع تقلید در برخی موارد احکام متفاوتی دارند. قید شدن مرجع تقلید در کیفیت عمل به وصیت تاثیرگذار خواهد بود.

​

تعریف وصیت نامه از زبان حقوقی

تصرفاتی که شخص به طور مستقیم یا با واسطه برای زمان بعد از مرگ در اموال خود می‌‌کند به زبان حقوقی وصیت نامیده می‌‌شود. هر فرد آرزوهای نهفته دارد که در زمان حیات دور از دسترس می‌‌بیند و گاه نیز به دلیلی نمی‌‌خواهد که قبل از مرگ آنچه را در نهان می‌‌پرورد آشکار سازد. حقوق به این نیاز طبیعی بی‌اعتنا نیست و آخرین فرصت را به هشیاران می‌‌سپارد. اخلاق نیز به بازماندگان متوفی فرمان می‌‌دهد تا در اجرای توصیه‌های او بکوشند. با توجه به این ضرورت از دیرباز قوانین با شرایط معینی به اشخاص اجازه داده‌ اند تا در اموال خود تصرفی کنند که اثر آن برای پس از مرگ باشد.

نحوه نگارش وصیت نامه

از نظر حقوقی نوشتن وصیت‌ نامه امری اختیاری است یعنی کسی را نمی‌‌ توان به این کار وادار کرد اما وقتی به نگارش وصیت‌ نامه رو آورد باید از انواع شیوه تنظیم و آثار حقوقی وصیت نامه باخبر باشد. آثار حقوقی وصیت نامه پس از فوت شخص وصیت کننده ظاهر می‌‌شود. چرا که تا وقتی شخص زنده است خودش تصمیم‌ گیرنده است. همچنین تملیک در وصیت نامه نیز باید مجانی باشد. به طوریکه اگر با نگارش وصیت ‌نامه بخواهیم مالی را به مالکیت فرد دیگری درآوریم نمی‌‌توانیم برای آن ما به ازایی قرار دهیم. این درحالی است که هر شخص می‌‌تواند بارها وصیت کند و مفاد وصیت نامه را تغییر دهد. اما باید بداند آخرین وصیت نامه‌اش به لحاظ تاریخی ملاک عمل قرار می‌‌گیرد.

شاید مرسوم‌ترین نوع وصیت نامه آن‌هایی باشد که شخص وصیت‌ کننده حرف‌هایش خطاب به ورثه را بر ورقه کاغذ با دستخط خودش می‌‌نویسد و از چند معتمد محل می‌‌خواهد تا زیر آن را امضا کنند. البته این نوع وصیت ‌نامه از لحاظ حقوقی عادی تلقی می‌‌شود و اگر ورثه بر صحت و درستی آن اقرار نکنند به طور معمول در مراجع رسمی‌ پذیرفته نمی‌‌شود. پس برای کم شدن از مشکلات پس از مرگ وصیت‌ کننده باید وصیت ‌نامه به شکل رسمی‌، خودنوشت و مخفیانه تنظیم شود.

وصیت نامه خود نوشت

وصیت ‌نامه خود نوشت، سند عادی است وارثان موصی و سایر کسانی که در مقابل آن قرار می‌‌گیرند می‌ توانند در اصالت سند تردید کنند در این صورت کسی که برای او وصیت شده باید انتصاب نگارش وصیت‌ نامه را به شخص وصیت کننده اثبات کند.این نوع وصیت ‌نامه به خط وصیت‌ کننده نوشته می‌‌‌شود و دارای تاریخ و روز و ماه و سال به همراه امضای وصیت‌کننده است.

وصیت نامه رسمی

وصیت نامه رسمی نوعی دیگر از وصیت نامه است که از بسیاری جهات بر وصیت نامه خودنوشت برتری دارد. نخست آنکه بی‌ سوادان و کسانی هم که توانایی نوشتن ندارند می‌‌ توانند از آن استفاده کنند. دیگر اینکه، با ثبت وصیت نامه در دفتر اسناد رسمی‌، نگرانی ناشی از فقدان وصیت‌ نامه از بین می‌‌رود و اراده وصیت ‌کننده از گزند حوادث در امان می‌‌ماند.

در مقام اجرای وصیت نیز کسانی که وصیت به نفعشان شده نیازی به اثبات اصالت آن ندارند و در بسیاری از موارد رجوع به دادگاه ضرورت پیدا نمی‌‌کند و کوتاهی در ارسال وصیت نامه به دادگاه از اعتبار آن نمی‌‌کاهد. با وجود همه این مزایا تمایل وصیت‌کننده از پنهان نگه داشتن وصیت و پرهیز از دشمنی‌های خانوادگی و همچنین صرفه‌جویی در وقت و هزینه ثبت و سند، باعث می‌‌شود که رغبت عمومی‌ بر وصیت نامه خودنوشت بیشتر باشد و جز بعضی از اغنیا یا خبرگان حقوقی به آن عنایت نورزند.

وصیت نامه سری

وصیت نامه سری نوعی دیگر از وصیت نامه است که ممکن است به خط وصیت ‌کننده یا فرد دیگری باشد ولی در هر صورت امضای وصیت‌کننده باید ذیل آن باشد. چنین وصیت نامه‌ای باید در اداره ثبت محل اقامت وصیت‌ کننده و یا محل دیگری که در آیین‌ نامه وزارت دادگستری معین شده است به امانت گذاشته شود. این در حالی است که شخص بی‌سواد نمی‌‌تواند چنین وصیت‌ نامه‌ای تنظیم کند.

وصیت سری نیز در قانون امور حسبی تعریف نشده است اما از جمع مواد ۲۷۹ و ۲۸۰ می‌توان دریافت که وصیت نامه سری از سوی وصیت‌کننده امضا و لاک و مهر می‌شود و در اداره ثبت محل اقامت او یا محل دیگری که در آئین‌نامه وزارت دادگستری معین شده است به امانت گذاشته می‌شود اما در آخر نکته حائز اهمیت این است که اگر ورثه بر صحت و درستی وصیت‌ نامه عادی اقرار نکنند به طور معمول در مراجع رسمی‌ پذیرفته نمی‌‌شود پس برای کم شدن مشکلات پس ازمرگ وصیت‌ کننده، باید نگارش وصیت‌ نامه به 3 شکل رسمی‌، خودنوشت یا سری تنظیم شود.

کسی که سواد ندارد، نمی‌تواند وصیت نامه خودنوشت و سری را بنویسد، البته کسانی که قادر به صحبت نیستند، نیز از تنظیم وصیت نامه سری معذور هستند.

محرومیت از ارث ؟

گاهی وراث خودنوشت را انکار می‌کنند که برای رسیدگی به این ادعا باید به دادگاه حقوقی مراجعه کنند و رسیدگی به آن باید با تشریفات صورت گیرد. این در حالی است که اگر افراد وصیت نامه رسمی را قبول نداشته باشند باید با ادعای جعل آن به دادگاه مراجعه کنند.

در وصیت نامه موصی نمی‌تواند کسی را از ارث محروم کند اما نکته مهم این است که ابتدا باید بدهی موصی تسویه شود و مابقی اموال در بین وراث تقسیم می‌شود.

وصیت تملیکی

وصیت تملیکی و عهدی از اقسام وصیت نامه است. وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی از مال خود را برای زمان بعد از فوتش به دیگری به صورت رایگان می‌بخشد، با این نوع وصیت، شخص می‌تواند تا حدودی تکلیف اموال خود را معین کند و به عنوان مثال، در مواردی اموال خود را برای استفاده در امور خیریه، تملیک کند.

در وصیت تملیکی، پس از فوت فرد، اموال به نام دیگری تملیک می‌شود؛ بنابراین قبول آن قبل از فوت موصی موثر نیست. موصی می‌تواند از وصیت خود رجوع کند اگر فرد، موصی‌به (مال مورد وصیت) را قبض کرده باشد.

وصیت عهدی

این وصیت عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مأمور کند. به عنوان مثال شخصی را وصی می‌کند تا بعد از مرگش، بدهی‌های او را پرداخت کند.

در وصیت عهدی شخصی که به موجب وصیت، به عنوان ولی بر صغیر یا بر کارهای دیگر انتخاب شده است را وصی می‌گویند.

وصیت بر مال غیر، باطل است

آنچه وصیت می‌شود، باید ارزش مالی و منفعت قلایی داشته باشد و غیرمشروع نباشد بنابراین وصیت در خصوص مواد مخدر، مشروبات الکلی و امثال آن باطل است. وی افزود: مال مورد وصیت باید قابلیت معامله و نقل و انتقال داشته باشد، بر این اساس اموال عمومی و موقوفه نمی‌توانند مورد وصیت قرار گیرند. همچنین آنچه وصیت می‌شود باید در مالکیت وصیت‌کننده باشد، بنابراین وصیت بر مال غیر، باطل است.

آثار حقوقی وصیت نامه پس از فوت شخص ظاهر می‌شود

آثار حقوقی وصیت نامه پس از فوت شخص ظاهر می‌شود؛ یعنی تا وقتی که شخص زنده است، خود او تصمیم‌گیرنده و عامل است، به همین جهت بین عامه مردم متداول است که می‌گویند، آدم زنده وکیل و وصی نمی‌خواهد اما با فوت وصیت‌کننده همه مصمم می‌شوند که به وصیت او عمل کنند.

رجوع موصی (وصیت‌کننده) از وصیت همواره جایز است و فرد می‌تواند بارها در وصیت نامه خود تجدید نظر کند، بنابراین آخرین وصیت نامه متوفی که مطابق تشریفات قانونی تنظیم شده باشد، معتبر خواهد بود، به این ترتیب با اطلاع از تشریفات قانونی تنظیم وصیت نامه و رعایت آن، علاوه بر آنکه هدف فرد از وصیت و آخرین اراده وی درباره اموالش اجرایی می‌شود، مانع بروز اختلاف و تنش در خانواده‌ها شده و از حجم پروند‌ه‌های دادگستری و هزینه‌های افراد و دولت در این باره کاسته خواهد شد.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.