دلایل افزایش جرایم و قتل های مسلحانه در ایران ! / از ضعف در صدور احکام تا خرید آسان اسلحه / بازپرس شفیعی موشکافی کرد !

به گزارش خبرنگار جنایی رکنا، افزایش نگران‌کننده آمار قتل‌های با سلاح گرم در جامعه ما، زنگ خطری جدی را به صدا درآورده است. این پدیده پیچیده اجتماعی، ریشه در عوامل متعدد و در هم تنیده دارد. از بیکاری و فقر گرفته تا مشکلات روانی و در دسترس بودن آسان سلاح گرم، همگی می‌توانند در بروز این خشونت‌ها نقش داشته باشند.

برای بررسی دقیق‌تر دلایل این پدیده و یافتن راهکارهای موثر برای مقابله با آن، به سراغ آقای محمد جواد شفیعی، بازپرس شعبه پنجم دادسرای امور جنایی رفته‌ایم، ایشان با سال‌ها تجربه در رسیدگی به پرونده‌های قتل، دیدگاه‌های ارزشمندی در این زمینه دارند در ادامه گفتگو با ایشان را می خوانیم.

گفت‌وگویی با بازپرس ویژه قتل: چالش‌های کشف پیچیده‌ترین قتل‌ها در تهران

به نظر شما چه عواملی اصلی در افزایش آمار قتل با سلاح گرم در جامعه ما نقش دارند؟

افزایش نگران‌کننده آمار قتل‌های با سلاح گرم در جامعه، زنگ خطری جدی برای تمامی نهادهای مسئول به صدا درآورده است. عواملی مانند بیکاری، فقر، ضعف در صدور احکام، در دسترس بودن و آسانی تهیه سلاح گرم، مشکلات اقتصادی و ...

در خصوص این موارد توضیحاتی را می فرمایید؟

افزایش نگران‌کننده آمار قتل با سلاح گرم در جامعه، مسئله‌ای است که نیازمند بررسی دقیق و همه جانبه است. عوامل متعددی در بروز این پدیده شوم نقش دارند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عوامل اجتماعی و اقتصادی

• بیکاری و مشکلات اقتصادی : نبود شغل و مشکلات معیشتی، افراد را به سمت فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق سلاح سوق می‌دهد. این امر به ویژه در مناطقی با نرخ بیکاری بالا، مانند سیستان و بلوچستان و کردستان، پررنگ‌تر است.
• فقر و نابرابری:  افزایش شکاف طبقاتی و احساس محرومیت، می‌تواند منجر به بروز خشونت و استفاده از سلاح به عنوان ابزاری برای حل مشکلات شود.

عوامل فردی و روانی

• ضعف جسمانی و روانی: افرادی که از لحاظ جسمانی ضعیف‌تر هستند یا دارای مشکلات روانی هستند، ممکن است برای جبران کمبودهای خود و یا دفاع از خود به سلاح متوسل شوند.
• فرهنگ خشونت: در برخی جوامع، به دلیل وجود فرهنگ قبیله‌ای و ارزش‌هایی مانند انتقام‌جویی، استفاده از سلاح به عنوان راهی برای حل اختلافات پذیرفته شده است.

عوامل مرتبط با سلاح

• در دسترس بودن آسان سلاح: گسترش قاچاق سلاح و تبلیغات فروش سلاح در فضای مجازی، دسترسی افراد به سلاح را آسان‌تر کرده است.
• عدم تناسب مجازات: مجازات‌های موجود برای حمل غیرمجاز سلاح، بازدارندگی کافی نداشته و افراد را به ارتکاب جرم تشویق می‌کند.
• عدم قطعیت اجرای مجازات: امکان عفو و بخشش مجرمان، باعث کاهش ترس از مجازات و تکرار جرم می‌شود.

عوامل مرتبط با روش ارتکاب جرم

• سهولت ارتکاب جرم: سلاح گرم به دلیل قدرت تخریب بالا، امکان ارتکاب قتل را به صورت سریع و بدون نیاز به درگیری مستقیم فراهم می‌کند.
• کاهش ریسک شناسایی: با استفاده از سلاح گرم، قاتل می‌تواند از فاصله دور و به صورت ناشناس به هدف خود شلیک کند.

راهکارهای مقابله با این معضل

• تقویت اقتصاد: ایجاد اشتغال و بهبود وضعیت اقتصادی، می‌تواند به کاهش انگیزه افراد برای ارتکاب جرم کمک کند.
• مبارزه با قاچاق سلاح: تشدید برخورد با قاچاقچیان سلاح و تقویت کنترل مرزها، می‌تواند در کاهش دسترسی افراد به سلاح موثر باشد.
• اصلاح قوانین: افزایش مجازات حمل غیرمجاز سلاح و کاهش امکان عفو و بخشش مجرمان، می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده عمل کند.
• توسعه آموزش‌های اجتماعی: آموزش مهارت‌های زندگی، حل مسئله و کنترل خشم می‌تواند به کاهش خشونت در جامعه کمک کند.
• توجه به مسائل فرهنگی: تغییر نگرش‌ها و ارزش‌ها در جوامعی که دارای فرهنگ خشونت هستند، نیازمند زمان و تلاش مستمر است.

آیا در سال‌های اخیر الگوی خاصی در نوع قتل‌های با سلاح گرم مشاهده کرده‌اید ؟ برای مثال: افزایش قتل‌های هدفمند، خانوادگی، یا مرتبط با جرایم سازمان‌یافته؟

در سال‌های اخیر، الگوی استفاده از سلاح گرم در کشور از تنوع قابل توجهی برخوردار بوده است. با این حال، در استان‌های سیستان و بلوچستان و کردستان، شاهد الگوی مشخص‌تری در استفاده از سلاح هستیم که اغلب در جهت ارتکاب جرایم هدفمند مانند ترور نیروهای امنیتی صورت می‌گیرد.

این امر نشان می‌دهد که در این دو استان، دلایل و انگیزه‌های استفاده از سلاح گرم ممکن است با سایر نقاط کشور متفاوت باشد.

لذا برای تحلیل دقیق‌تر این پدیده، ضروری است که به صورت مجزا به بررسی وضعیت این دو استان و سایر مناطق کشور پرداخته شود.

به نظر شما چه عوامل اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی در افزایش خشونت و استفاده از سلاح گرم نقش دارند؟

افزایش نگران‌کننده جرایم مرتبط با سلاح گرم در برخی مناطق کشور، به ویژه در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان و کردستان، مسئله‌ای پیچیده و چند وجهی است. عوامل متعددی در بروز این پدیده دخیل هستند که در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

عوامل اجتماعی و اقتصادی:

بیکاری و مشکلات اقتصادی: نبود فرصت‌های شغلی مناسب و مشکلات اقتصادی، افراد را به سمت فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق سلاح سوق می‌دهد. در مناطقی با نرخ بالای بیکاری، این گرایش پررنگ‌تر است.

فقر و نابرابری: افزایش شکاف طبقاتی و احساس محرومیت، می‌تواند منجر به بروز خشونت و استفاده از سلاح به عنوان ابزاری برای حل مشکلات شود.

عوامل فرهنگی و اجتماعی:

حاکمیت فرهنگ قبیله‌ای: در برخی مناطق، به ویژه در استان‌های ذکر شده، وجود فرهنگ قبیله‌ای و ارزش‌هایی مانند انتقام‌جویی، باعث شده تا حمل سلاح به عنوان نشانه‌ای از قدرت و آمادگی برای دفاع از طایفه تلقی شود.

ضعف ساختارهای اجتماعی: نبود نهادهای مدنی قوی و عدم اعتماد به دستگاه‌های قضایی، می‌تواند افراد را به حل مشکلات خود به شیوه‌های خشونت‌آمیز ترغیب کند.

چه اقدامات پیشگیرانه‌ای می‌توان برای کاهش آمار قتل با سلاح گرم انجام داد؟

١-افزایش مجازات حمل و نگهداری، خرید و فروش و به طور کلی، قاچاق سلاح گرم.

٢-عدم برخورداری از عفو و سایر ارفاقهای قانونی برای مرتکبین این جرایم.

٣-کنترل مرزها جهت محدود کردن ورود سلاح گرم به کشور.

۴-رصد و پایش فضای مجازی جهت کنترل و برخورد با اشخاصی که اقدام به تبلیغ خرید و فروش سلاح گرم می نمایند.

رسانه ها و فضای مجازی می توانند در ترویج خشونت و استفاده از سلاح گرم، نقش ایفا کنند، به دلیل اینکه امروزه با گسترش تکنولوژی، دسترسی مردم به این رسانه ها و فناوریها بیشتر شده و با تبلیغات این رسانه ها، دسترسی مردم به سلاح گرم آسانتر شده و نتیجتا نرخ ارتکاب جرم با استفاده از این سلام ها، بیشتر شده است.

با توجه به افزایش نگران‌کننده جرایم مرتبط با سلاح گرم، پیشنهاداتی جهت مقابله با این معضل ارائه می‌گردد:

تشدید مجازات‌ها: افزایش قابل‌توجه مجازات برای جرایمی همچون حمل، نگهداری، خرید و فروش و قاچاق سلاح گرم، می‌تواند بازدارندگی لازم را ایجاد کرده و از تکرار این جرایم جلوگیری نماید.

محدودیت در برخورداری از تخفیف‌ها: محرومیت مرتکبین این جرایم از هرگونه عفو و تخفیف قانونی، نشان‌دهنده اهمیت بالای این موضوع و عزم جدی دستگاه قضایی در برخورد با آن خواهد بود.

کنترل مرزی: تقویت نظارت بر مرزها و اعمال محدودیت‌های جدی بر ورود غیرقانونی سلاح گرم به کشور، می‌تواند منبع اصلی تأمین سلاح برای مجرمان را خشک کند.

نظارت بر فضای مجازی: رصد مستمر و هوشمندانه فضای مجازی و برخورد قاطع با افرادی که اقدام به تبلیغ و فروش غیرقانونی سلاح گرم می‌نمایند، از گسترش این پدیده شوم جلوگیری خواهد کرد.

تأثیر رسانه‌ها و فضای مجازی:

امروزه، با گسترش فناوری و دسترسی آسان مردم به رسانه‌ها و فضای مجازی، این بسترها می‌توانند نقش مؤثری در ترویج خشونت و تشویق به استفاده از سلاح گرم ایفا کنند. تبلیغات گسترده و دسترسی آسان به منابع غیرقانونی سلاح، موجب افزایش نرخ جرایم مرتبط با سلاح شده است. لذا، علاوه بر اقدامات قانونی، ضرورت دارد تا با افزایش آگاهی عمومی و تقویت فرهنگ صلح و مدارا، از تأثیر مخرب این رسانه‌ها کاسته شود.

برای کاهش این تأثیر گذاری، می توان اقدامات ذیل را انجام داد:

١-رصد و پایش فضای مجازی به منظور نظارت و کنترل اشخاصی که اقدام به تبلیغ خرید و فروش سلاح گرم می نمایند.

٢-نظارت بر مطبوعات و وسایل ارتباط جمعی و تهیه و نشر اخباری به منظور مذمت استفاده از این سلاح ها

٣-فرهنگ سازی عمومی جهت استفاده از این سلاح و به حداقل رساندن امکان استفاده از سلاح گرم