تلاش سه دهه تلویزیون برای ساخت سریال های مناسبتی ماه رمضان

در طول این سه دهه در سریال های مناسبتی تلویزیون فراز و نشیب نیز دیده می شود، از "پایتخت 4"، "میوه ممنوعه"، "صاحبدلان" و "او یک فرشته بود" که مخاطبان زیادی را میخکوب کردند گرفته تا سریال "فاخته" که از مخاطب کمتری برخوردار بود. قصد داریم در این گزارش به بررسی عملکرد تلویزیون در سال های اخیر و پیش بینی عملکردش در سال جاری بپردازیم.

پایتخت محبوب حتی در ماه مبارک رمضان

تلویزیون در چند سال اخیر روند پخش سریال های مناسبتی در ماه مبارک رمضان را مثل گذشته ادامه داده است و از هنر و نبوغ فیلسمازان کشور برای جذب مخاطب استفاده کرده است.

در سال 1394 "پایتخت 4" که بیشتر در عیدنوروز برای مخاطبان روی آنتن می رفت در ماه مبارک رمضان از شبکه یک سیما پخش شد تا سریال سیروس مقدم که پیش از این قسمت‌های گذشته آن در عید نوروز روی آنتن می رفت و با استقبال و محبوبیت همراه بود در ماه مبارک رمضان تکرار شود.

در این سال سریال "گاهی به پشت سر نگاه کن" از مازیار میری و "دردسرهای عظیم 2" از شبکه دو و سه روی آنتن رفتند. گاهی به "پشت سر نگاه کن" با وجود موضوع خوب آن اما در درجه کمتری از استقبال مخاطب نسبت به دو سریال دیگر برخوردار بود. "دردسرهای عظیم 2" نیز به جهت پیشنیه مخاطبان از قسمت یک آن با استقبال مخاطب روبه رو شد اما در میان سه سریالی که در ماه مبارک رمضان سال 1394 روی آنتن رفت پایتخت 4 همچون گذشته توانست با استقبال روبه رو شده و در صدر آرای مخاطبان قرار گیرد. این سریال علاوه برکسب تندیس بهترین سریال سال 94 از نظر مخاطبان در برنامه "سه ستاره" ، تندیس بهترین مجموعه تلویزیونی را از چهارمین جشنواره جام جم نیز دریافت کرد.

رمضان 95، شبکه 3 بدون سریال مناسبتی

در ماه مبارک رمضان سال 1395 تنها شبکه یک و دو اقدام به پخش سریال کردند و "چرخ فلک" که به عنوان سریان رمضانی شبکه 3 مطرح بود کنار گذاشته شد. "پادری" در شبکه یک و "برادر" در شبکه دو روی آنتن رفتند و با استقبال مخاطبان روبه رو شدند به شکلی که تقریبا با هم در یک رده قرار گرفتند.

 سریال "پادری"  ادامه مجموعه "دودکش" بود که  به کارگردانی محمدحسین لطیفی تولید خود را در سال ۹۴ آغاز کرد. این اثر به تهیه کنندگی سید محمود رضوی تا آخرین روزهای اسفند ۹۴ در حال تولید بود.

تصویربرداری این سریال که با حضور بازیگران متعددی از جمله جمشید مشایخی، هومن برق نورد، بهنام تشکر، سیما تیرانداز، نگار عابدی، امیرحسین رستمی، مجید یاسر، ابراهیم آبادی، کریم قربانی، شهین تسلیمی، محمدرضا شیرخانلو، یاس نوروزی و زینب فلاحت همراه بود نیمه دوم اردیبهشت ماه به پایان رسید.

این مجموعه که همچون "دودکش ۱" از طنازی‌ها و شیرینی‌هایی هم برخوردار بود در ۲۱ قسمت هر شب به غیر از جمعه‌ها و شب‌های قدر از شبکه اول سیما پخش شد.

داستان "پادری"  از آنجا آغاز می شود که قالیشویی مشتاق تعطیل شده است و فیروز مشتاق در ایام نزدیک به نوروز به خاطر از دست نرفتن اعتبار قالیشویی و حفظ مشتریان سابق، سعی می کند با اجاره یک قالیشویی دیگر، کارش را پی بگیرد. او با انبوهی از فرش‌های نشسته روبه رو است، دردسرهای جدیدی برایش رخ می دهد و وارد باند کلاهبرداری می شود که اتفاقات جدیدی را در زندگی‌اش رقم می زند.

"دودکش ۱" در ماه مبارک رمضان سال ۹۲ روی آنتن رفت و در قسمت دوم مخاطبان یک بار دیگر شاهد بازی‌های زوج تلویزیونی بهنام تشکر و هومن برق نورد بودند. همچنین تیتراژ پایانی این سریال را علی زندوکیلی خواند.

سریال "برادر" نیز از اسفندماه سال 1394 کلید خورد و از همان ابتدا بدون حواشی کار خود را آغاز کرد. جواد افشار پیش از این، اولین سریال ۱۱۰ قسمتی سیما را به خود اختصاص داد و بعد از آن با مدتی توقف و استراحت برای شروع پیش تولید "برادر" اقدام کرد؛ سریالی که ابتدا با نام "خوشه‌های رنج" مطرح  شد.

"برادر" توسط آرش قادری نوشته شده است و بازیگرانی از جمله حسین یاری، حسن پورشیرازی، پوریا پورسرخ، گلاره عباسی، سهیلا رضوی، سوگل طهماسبی، بیوک میرزایی، رضا توکلی، کاوه خداشناس، آشا محرابی، سید مهرداد ضیایی، پورانداخت مهیمن، مهرداد ضیایی و... در این مجموعه رمضانی حضور دارند.

"برادر" داستان حاج کاظم پهلوان مردی خیّر و از تجار سرشناس برنج ایران است که با تأکید بر حمایت از تولید ملی، فقط در زمینه تجارت برنج ایرانی فعالیت می‌کند. او به همراه پسرش مسعود و دخترش مریم که یک روزنامه نگار پر جنب و جوش است بر ضد واردات قاچاق برنج‌های تاریخ گذشته و مسموم به ایران مبارزه می‌کند. این اقدام باعث دشمنی دلالان و قاچاقچیان این تجارت با وی شده است. دشمنان با اغفال ناصر پسر دیگر او، وارد تجارت سالم حاج کاظم شده و همین امر به وقوع ماجراهایی منجر می‌شود که مسیر قصه سریال را با فراز و نشیب‌هایی روبه رو می کند.

این سریال در ۳۰ قسمت ساخته شد و در ایام ماه مبارک رمضان هر شب روی آنتن شبکه دو سیما رفت. تیتراژ این سریال با صدای محمد علیزاده از تیتراژهای محبوب و برتر سیما محسوب می شود.

رمضان 96،تفاوت در پخش سریال‌ها

سال 1396 نیز روند سریال‌های مناسبتی تلویزیون ادامه پیدا کرد اما مخاطبان این بار در شبکه‌های دو و پنج سیما با سریال‌های خارجی روبه رو شدند. در این سال شبکه دو سیما با پخش سریال "رستاخیز تفنگ‌ها" محصول  تلویزیون المنار لبنان و با موضوع مقاومت مردم سوریه و لبنان علیه استعمار فرانسه در خلال دهه 1920 روی آنتن رفت و شبکه پنج سیما نیز سریال کره ای "افسانه سامبونگ" را که از مجموعه‌های پرطرفدار تلویزیون KBS  کره جنوبی بود برای مخاطبان پخش کرد. این سریال محصول سال 2014  کره جنوبی به کارگردانی کانگ بیونگ تایک بود که زهره شکوفنده مدیر دوبلاژ آن را بر عهده داشت.

در این سال اما شبکه یک با سریال "زیر پای مادر" به کارگردانی بهرنگ توفیقی و شبکه سه با سریال "نفس" به کارگردانی جلیل سامان روی آنتن رفتند. زیر پای مادر که نویسندگی آن را سعید نعمت الله برعهده داشت مانند کارهای دیگر او با همان جنس دیالوگها که در دیگر آثار او وجود دارد برای مخاطبان شناخته شده بود و توانست ارتباط خوبی با مخاطبان برقرار کند . 

سریال دیگر این سال، "نفس" نسبت به آثار دیگر کارگردان این اثر جلیل سامان، از جمله "ارمغان تاریکی" و "پروانه" که به موضوع گروهک تروریستی منافقین می پرداخت ضعیفتر بود که سامان دلیل آن را دو قسمتی بودن نفس اعلام کرد و پایان آن نیز بر این اساس به مخاطب نمایش داده شد.

سالی پرتلاش تا آخرین ثانیه‌ها 

اما برای ماه مبارک رمضان سال 1397 گزینه‌های متعددی برای پخش از شبکه‌های سیما مطرح بود که حتی در دقیقه 90 نیز انتخاب‌ها دچار تغییر شد.

سریال‌های "سر دلبران" از محمد حسین لطیفی، "پدر" از بهرنگ توفیقی، "رهایم نکن" از محمد مهدی عسگر پور، "بچه مهندس" از علی غفاری و "شب عیدی" از سعید آقاخانی برای ماه مبارک رمضان امسال در رسانه‌ها مطرح بود و در مقاطع مختلف این گزینه‌ها با تایید و یا تکذیب برای پخش در این ماه روبه رو می شد. این تکاپو به نحوی بود که حتی شبکه 5 سیما نیز پس از مدتها اقدام به پخش سریال ایرانی مناسبتی کرد و سریال "بچه مهندس" در کنداکتور ماه مبارک رمضان این شبکه مطرح بود.

23 اردیبشهت ماه امسال سریالهای مناسبتی ماه رمضان در رسانه‌ها منشتر شد و مقرر شد "سر دلبران" به کارگردانی محمد حسین لطیفی، "پدر" به کارگردانی بهرنگ توفیقی و "رهایم نکن" به کارگردانی محمد مهدی عسگر پور به ترتیب در شبکه یک، دو و سه برای مخاطبان روی آنتن روند و شبکه پنج و "بچه مهندس" از رقابت رمضانی خارج شدند. این برنامه‌ریزی قطعی بود تا این که روز گذشته خبری در رسانه‌های مختلف منتشر و اعلام شد که "بچه مهندس" جایگزین "پدر" در شبکه دو شده است.

به این ترتیب سریال‌های رمضانی سال 1397 پس از مدتها فراز و نشیب اعلام شد تا تلویزیون در این سال با سه سریال از شبکه‌های یک، دو و سه مهمان خانه‌های مردم باشد.

رسانه ملی و کاری مضاعف در شب‌های قدر

با یک نگاه به فعالیت تلویزیون در سال‌های اخیر مشخص می شود که رسانه ملی همواره برای رضایت مخاطب و فضایی در خور ماه مبارک رمضان تلاش کرده است به نحوی که حتی در انتخاب یک سریال برای پخش در این ماه جلسات متعدد برگزار و رایزنی‌های بیشمار انجام شده است. در کنار این تلاش مستمر درباره سریال‌های ثابت تلویزیون در ماه مبارک رمضان نباید از تلاش رسانه ملی در پخش سریالی جدا در کنار سریال های ثابت، در شب‌های قدر چشم پوشی کرد که به واقع سختی های خود را دارد.

با بررسی روند تلویزیون در سال های گذشته باید دید در ماه مبارک رمضان سال جاری آیا رسانه ملی و شبکه‌های یک، دو و سه سیما می توانند همچنان همچون گذشته در جذب مخاطب موفق عمل کنند.