امید پناهجویان پشت دروازه بهشت اروپا یخ زد

به گزارش رکنا از قم، طی هفته‌های گذشته، بحران پناهجویان در مرز بلاروس و لهستان به سوژه داغ محافل خبری دنیا تبدیل شده است. هزاران پناهجو با رویای رسیدن به اروپا از کشور‌های عراق، سوریه و افغانستان گریخته اند و اکنون در زمین بازی‌های سیاسی بلاروس، لهستان و اتحادیه اروپا به دام افتاده اند. تصاویر مرزها، زنان، مردان و کودکانی را نشان می‌دهد که سعی می‌کنند بدون سرپناه مناسب خود را گرم نگه دارند و قادر به درخواست پناهندگی در کشور‌های همسایه یا بازگشت به خانه نیستند. دست کم ۱۳ نفر از جمله یک نوزاد یک ساله سوری به دلیل دمای زیر صفر جان خود را از دست دادند.

طبق اعلام منابع آگاه، بختیار، جوان 25 ساله‌ای از اهالی استان کرمانشاه و ‌زاده «ثلاث باباجانی» بود که از استان سلیمانیه واقع در اقلیم کردستان، به قصد رسیدن به اروپا، خود را به مرز بلاروس و لهستان رسانده بود و همچون سایر پناهجویانی که هفته‌هاست در منطقه مرزی بین دو کشور، در سرمای شدید هوا، بدون کمترین امکانات اولیه، محروم از دسترسی به آب و غذا و سرپناه، صبح را به شب می‌رسانند، چشم امید به کمک‌های بین‌المللی برای گذر از مرز داشت اما سرمای نفسگیر این منطقه مرزی، جان او را گرفت و بختیار، به دردناک‌ترین شکل و بر اثر یخ زدن از شدت سرما جان خود را از دست داد.

به تازگی نیز پناهجوی ایرانی بر اثر یخ زدگی در مرز لهستان جان خود را از دست داد.

بختیار، اولین پناهجوی جانباخته طی هفته‌های اخیر نبود و آخرین هم نیست. طی یک ماه گذشته و به دنبال عزیمت صدها انسان از کشورهای حوزه خاورمیانه، غرب آسیا، آفریقا و آسیای جنوب شرقی به مرز بلاروس و لهستان با امید ورود تحت پوشش « پناهنده » به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، در‌حالی‌که دولت لهستان از ورود پناهجویان به کشور خود جلوگیری و آنها را تهدید به مرگ کرده است، اخبار و گزارش‌های منتشرشده در خبرگزاری‌ها و شبکه‌های تلویزیونی داخلی و برون‌مرزی، زیست دشوار حدود 4 هزار پناهجو در منطقه مرزی و در محاصره درختان جنگل و سیم‌خاردارهای نوار مرزی لهستان را به تصویر کشیده است.

این تصاویر، چیزی نیست جز صحنه‌های واقعی از مرگ تدریجی انسان‌های مستاصل؛ انسان‌هایی که به امید رسیدن به شرایط بهتر، از وطن و خانه و خانواده خود دست کشیده‌اند اما حالا پشت ردیف‌های درهم فشرده سیم‌خاردارها، روی خاک سرد و غریب، در دمای 20 درجه زیر صفر در منطقه مرزی، در حالی که آب و غذایی در اختیار ندارند و برای گرم نگهداشتن خود، ناچار از بریدن شاخه‌های درختان برای شعله‌های آتشی مقاوم در مقابل سرمای هوا هستند و اندک اندوخته امیدشان هم با گذر هر روز و هر شب رو به پایان است، منتظر معجزه‌ای هستند؛ معجزه‌ای که چیزی نیست جز یک تونل یکسره و بی‌مزاحمت به سمت یکی از کشورهای اروپایی.

درحالی‌که طبق تایید شبکه‌های خبری بین‌المللی، تعداد پناهجویان پشت مرز لهستان، تا امروز و طی یک ماه گذشته به بیش از 3 هزار نفر رسیده، در این روزها تنها اقدام دولت لهستان این بوده که ردیف سیم‌خاردارهای مقاوم در مقابل ورود غیرقانونی پناهجویان را فشرده‌تر کرده است.

درحالی‌که طی روزهای گذشته اخباری هم از ضرب و شتم تعداد زیادی از پناهجویان معترض توسط پلیس مرزی لهستان منتشر شده، برخی از پناهجویان ترجیح داده‌اند که با کمک نیروهای سازمان ملل متحد به کشور خود بازگردند یا اینکه از مسیرهای میانبر، راه فراری به سمت سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا پیدا کنند. از جمله حدود 400 پناهجوی عراقی طی روزهای گذشته داوطلبانه به اقلیم کردستان بازگشته‌اند اما در همین مدت، حدود 10 پناهجوی ایرانی هم موفق شدند خود را کشور آلمان برسانند.

با این حال، طی هفته‌های اخیر، سازمان‌های بین‌المللی فعال در حوزه حقوق بشر و از جمله کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل هشدار داده‌اند که با سردتر شدن هوا در مرز لهستان و بلاروس، مرگ، سرنوشت محتوم تعداد بیشتری از پناهجویان گرفتار در این منطقه مرزی خواهد بود. دید‌بان حقوق بشر ‌هم دیروز کشورهای بلاروس و لهستان را به نقض جدی حقوق بشر علیه پناهجویان در مرزها متهم و اعلام کرد که بلاروس و لهستان مرتکب نقض خطرناک حقوق بشر علیه مهاجران و پناهجویان در مرز بین دو کشور شده‌اند.

در سال 2007، برای دومین سال پیاپی، تعداد پناهندگان و مردمی که در اثر درگیری و بحران مجبور به مهاجرت شده بودند، به 37. 4 میلیون نفر رسید. از این تعداد 11. 4 میلیون نفر به کشورهای دیگر رفته بودند و 26 میلیون نفر در داخل کشور خود مجبور به ترک زادگاه خود شده بودند. و نشانه هایی حاکی از آن است که این جابه جایی ها احتمالا در آینده افزایش خواهد یافت.. نظام حقوقی بین المللی، روش های معینی برای برخورد با قربانیان در شرایط خاص به وجود آورده است. کمیته بین المللی صلیب سرخ مسئوول اجرای کنوانسیون های چهارگانه ژنو و پروتکل های الحاقی آن. کمیساریای عالی حقوق بشر مسؤول رسیدگی به قربانیان نقض حقوق بشر و کمیساریای عالی پناهندگان مسؤول رسیدگی به فرار اجباری میباشند. حقوق بشر و حقوق بشردوستانه به عنوان دو شاخه از حقوق بین الملل مکمل یکدیگر هستند و به دلیل مبانی انسانی، فلسفی، تاریخی و هدف مشترک آنها که حمایت از حقوق انسان ها است در عمل به سمت نزدیکتر شدن حرکت کرده اند، ولی به دلیل تفاوت تکنیک هایی که در تفسیر و اجرای هرکدام از این دو دسته قواعد حقوقی وجود دارد، این تفاوت ها حفظ شده است. تعامل و تأثیر متقابل این دو، حمایت از انسان و حقوق انسان ها را مضاعف کرده است.

سازمان پزشکان بدون مرز انتقاد شدیدی به سکوت اتحادیه اروپا در قبال شرایط اسفبار پناهندگان در مرزهای شرقی این اتحادیه وارد کرده و خواستار توقف خشونت‌ها علیه پناهجویان در مرزها شد.

هفته نامه "اشپیگل" در گزارشی نوشت: هزاران پناهنده در مرزهای بین لهستان و بلاروس در دمای زیر صفر درجه گرفتار شده‌اند. بر اساس آمارهایی که رسما اعلام شده تا به حال حداقل 10 نفر در این منطقه جان خود را از دست داده‌اند.

"کایل مک نالی"، مشاور مسائل بشر دوستانه در سازمان امدادی پزشکان بدون مرز در گفتگویی با هفته نامه اشپیگل اظهار داشت: پناهندگان ناامید و مستاصل هستند و وضعیت آن ها روز به روز بدتر می‌شود.

وی هشدار داد که اگر سران کشورهای عضو اتحادیه روپا و رهبری بلاروس به همین روند ادامه دهند انسان‌های بیشتری در مرزها خواهند مُرد.

به گفته وی، درجه حرارت در این منطقه شب‌ها زیر صفر است و حدود 4 هزار نفر در مجاورت جاده اصلی و صدها پناهنده دیگر در جنگل ها گیر افتاده‌اند.

این مقام سازمان پزشکان بدون مرز در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: تا به حال تیم همکاران او هیچ گونه دسترسی به منطقه مرزی بین لهستان و بلاروس پیا نکرده‌اند تا بتوانند به پناهندگان در تامین نیازهای آن ها کمک کنند.

این نماینده سازمان پزشکان بدون مرز همچنین این انتقاد را به اتحادیه اروپا وارد کرد که با استانداردهای دوگانه‌ای رفتار می‌کنند. وی افزود: سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا همواره خواستار دسترسی بی‌قید و شرط و بدون مانع برای کمک‌های بشر دوستانه درباره کشورهای دور دست و دور از اروپا هستند، در حالی که وقتی انسان‌ها در مرزهای اتحادیه اروپا رنج می‌کشند و می‌میرند، سکوت می کنند.

مک نالی با اشاره به ملاقات با پناهندگانی که در مرزها مجروح شده بودند، گفت: من پناهندگانی با جراحات ناشی از ضربات قنداق تفنگ، لگد به دنده‌ها ، آثار شوک‌های برقی را دیده‌ام و آن ها به گفته خودشان توسط نیروهای مرزی لهستانی و لیتوانیایی به این روز افتاده بودند. وی تاکید کرد که این افراد به مراقبت‌های پزشکی فوری نیاز درند. خشونت در مرزها کاملا غیر قابل قبول است و باید متوقف شود.

فیلیپو گراندی"، کمیسر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان هم اخیرا انتقاد شدیدی به رفتارهای اتحادیه اروپا با پناهندگان وارد کرده و تاکید کرد که همواره و بارها و بارها شاهد اخراج‌های خشونت آمیز و حقه‌های قانونی پناهندگی هستیم. یک اتحادیه اروپا که مبتنی بر حاکمیت قانون است باید بهتر عمل کند.

وی اتحادیه اروپا را به نقض قانون در برخورد با پناهندگان متهم کرده و تاکید کرد: ما در برخی مناطق شاهد به عقب بازگرداندن های خشونت آمیز علیه پناهندگان همراه با ضرب و شتم آن ها هستیم.

در پی افزایش ورود پناهجویان از بلاروس، دو کشور لهستان و لیتوانی در مرزهای خود با آن کشور وضعیت فوق‌العاده اعلام کرده‌اند.

لهستان مرتبا اقدامات و سیاست های خود در مرزها علیه مهاجران را تشدید می کند. ورشو از دوم سپتامبر یک وضعیت استثنایی را در مناطق مرزی کشورش با بلاروس ایجاد کرده که بر اساس آن اجازه ورود به این منطقه به سازمان‌های حقوق بشری و خبرنگاران داده نمی‌شود.

پارلمان لهستان هم اخیرا چراغ سبز برای ساخت یک حصار مرزی دائمی در مرزها با بلاروس را نشان داده و مجوز نهایی برای آن را صادر کرد.

ورشو در هفته‌های اخیر هزاران سرباز را در این مرزها مستقر کرده و یک حصار موقت در امتداد این مرزها کشیده و کنترل‌ها را به شدت تشدید کرده است. حالا در این شرایط و با وجود اختلافات زیادی که درباره چگونگی رفتار با مهاجران در اتحادیه اروپا شکل گرفته است چارلز میشل، رئیس شورای اروپایی به نمایندگی از 27 عضو این اتحادیه همبستگی کامل خود در این مناقشات با لهستان را نشان داده است.

وی اخیرا از کمک‌های مالی به لهستان برای ساخت حصارهای مرزی برای مقابله با هجوم پناهندگان دفاع کرده است.آمریکا، انگلیس و کشورهای عضو اتحادیه اروپا معتقدند که بحران کنونی پناهجویان در مرزهای لهستان، بطور تصنعی و از سوی دولت بلاروس بوجود آمده است. این مسئله در بیانیه مشترک آنها، بعد از نشست شب گذشته شورای امنیت سازمان ملل که در پشت درب‌های بسته برگزار شد، اعلام شده است.

این در حالی است که "دیمیتری پولیانسکی" معاون نماینده دائم روسیه در سازمان ملل نیز شب گذشته بعد از نشست شورای امنیت اعلام کرد، به عقیده مقامات مسکو، اقدامات لهستان و استونی در مرزهای این کشورها با بلاروس که پناهجویان را به زور و با ضرب و شتم به داخل خاک بلاروس بر می‌گردانند، نقض آشکار ضوابط بین المللی و کنوانسیون حقوق بشر است.

مداح نظری / قم