گواهان چگونه به دادسرا فراخوانده می‌شوند؟

گستردگی مباحث حقوقی و پیچیدگی‌های موضوعات متنوع آن ضرورت آموزش هر چه بیشتر آن را روشن می‎سازد. ضروریاتی مانند آشنا شدن شهروندان با ضوابط حقوقی و قانونی حاکم بر روابط اجتماعی و آگاهی بخشی جامعه نسبت به مسائل حقوقی یکی از مهمترین راهکارها در کاهش مراجعات مردم به دادگستری است به همین منظور معاونت منابع انسانی قوه قضائیه اقدام به آموزش حقوق به زبان ساده کرده است که در این قسمت به نحوه احضار گواهان اشاره شده است که در ادامه می‏‌خوانید.
آیا می دانید تحقیق و بازجویی از شهود و مطلعان قبل از رسیدگی در دادگاه غیرعلنی است؟ آیا می دانید اگر شهود برای بار دوم بدون عذر موجه در دادسرا حاضر نشوند جلب می‌شوند؟ آیا می دانید تفهیم اتهام متهم به شاهد یا مطلع ممنوع است؟ آیا می دانید به چه کسانی «چشم و گوش دادگستری» گفته می شود؟
در هنگام محاکمه است که قاضی دادگاه با آن چکش چوبی اش روی میز می کوبد و دیگری می گوید: «شاهد در جایگاه قرار گیرد». اهمیت شهادت شاهد آنجایی است که تمام سرنوشت یک پرونده نه اصلا چرا پرونده سرنوشت یک زندگی می افتد دست یک شخص درقامت شاهد! شاهدان می توانند با حضور یا عدم حضور خود در روشن شدن واقعی بسیار موثر باشند. اگر می خواهید با جزییات احضار و نحوه تحقیق از شاهدا بیشتر آشنا شوید ادامه مطلب را بخوانید.

گواهان چشم و گوش دادگستری
به کسی که وقوع جرمی رامشاهده کرده یا شنیده باشد و بخواهد درباره آن به مقامات صالح قضایی خبر بدهد "گواه" یا "شاهد" گفته می شود شهادت هم یعنی خبر و اطلاع دادن شخصی که طرف دعوا نباشد اما از وقع جرم یا اتفاقی مطلع است و خودش سهمی درآن دعوا ندارد.
یکی از مهمترین ادله اثبات دعوا "شهادت" است. دربسیاری ازموارد کشف جرم و اثبات آن بدون شهادت شاهد امکان پذیر نیست. به هم ین دلیل شاهدان به چشمها و گوش های دادگستری معروف شده اند.

شهود چه زمانی احضار می شوند؟
احضار شاهدان به دادسرا یا دادگاه به شکل هایگوناگونی صورت می گیرد؛ ممکن است متهم تقاضای احضار شاهد را کرده باشد یا اینکه شاکی گفته باشد که برای اثبات جرم شاهدانی دارد؛ گذشته ازمتهم وشاکی بازپرس و قاضی هم اگر تشخیص دهند که شخصی هست که تحقیق و بازجویی از وی به روشن شدن ماجرا کمک می کند طبق مقررات مربوط به احضار شاهد یا شاهدان او را احضار می‌کند.

اگر حاضر نشوید جلب می‌شوید
در صورتی که شاهد یا مطلع برای عدم حضور خود عذر موجهی نداشته باشد جلب می شود اما اگر عذر موجهی داشته باشد و بازپرس آن عذر را بپذیرد مجددا احضار می شود و اگر برای با دوم حاضر نشود جلب خواهد شد. نکته مهم اینجاست که شاهد را فقط می توان ملزم به حضور دردادسرا کرد اما نمی توان وی را ملزم به ادای شهادت کرد.
ناگفته نماند درصورتی که شاهد یا مطلع به عللی از قبیل بیماری یا کهولت سن نتواند حاضر شود یا تعداد شهود یا مطلعان زیاد و در کی یا چند محل باشند همچنین اگراهمیت وفوریت امر اقتضا کند بازپرس در محلی که شاهد حضور دارد حاضر می شود وبه تحقیق می پردازد.

نحوه بازجویی از شهود
بد نیست این را نیز بدانید که تحقیق و بازجویی از شهود و مطلعان قبل از رسیدگی در دادگاه یعنی زمانی که پرونده در مرحله دادسرا قرار دارد غیرعلنی است. همچنین در این مرحله بازپرس از هر یک از شهود و مطلعان به صورت جداگانه و بدون حضور متهم تحقیق می کند.
بازپرس وظیفه دارد که قبل از شروع تحقیق از شاهد مجازات شهادت دروغ و کتمان شهادت را به شاهد تفهیم کند تا مبادا خیال فرافکنی و دروغ بافی به سرش بزند.
همچنین نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، مذهب، محل اقامت، شماره تلفن ثابت و همراه، سابقه محکومیت کیفری و درجه قرابت سببی یا نسبی و نیز رابطه خادم و مخدومی شاهد یا مطلع با طرفین پرونده را سوال می‌کند اگر ضروری باشد بازپرس می‌تواند دوباره از شهود و مطلعان تحقیق و بازجویی کند ویا آنها را مواجهه دهد؛‌ البته بایددلیل ضرورت حتما بیان و درصورت مجلس پرونده قید شود.

چه کسانی می توانند شهادت دهند؟
هر کسی نمی تواند شاهد باشد و کسی که می خواهد در دادگاه شهادت بدهد باید شرایط خاصی داشته باشد از جمله اینکه فرد دارای بلوغ، عقل، ایمان، عدالت و طهارت بوده و نباید ذی نفع درموضوع باشد. همچنین نداشتن خصومت با طرفین دعوی یا یکی از آنها و اشتغال نداشتن به تکدی گری و ولگردی ازدیگر شرایط اصلی برای شاهد است. در صورت وجود شرایط شهادت، شاهد و مطلع پیش از اظهار اطلاعات خود به این شرح سوگند یادمی کند: « به خداوند متعال سوگند یاد می کنم که جز به راستی چیزی نگویم و تمام واقعیت را بیان کنم.»

پشت اظهارات دروغ سنگر نگیرید
بعضی‌ها هنگام ادای شهادت، انصاف و وجدانشان را پشت در جا می گذارند و پشت سر هم دروغ می بافند! وقتی شخصی شهادتی برخلاف واقعیت و حقیقت و به عبارت دیگر خلاف آنچه دیده یا به اطلاعش رسیده است نزد دادگاه و مقامات دادسرا اعلام کند شهادتش کذب محسوب و از درجه اعتبار ساقط می‌شود. در ضمن برابر ماده 650 قانون مجازات اسلامی هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا پرداخت جزای نقدی محکوم می شود. مهمتر از همه یادتان باشد که مجازات شهادت دروغ مطلق است و به محض اینکه اثبات شود کسی به دروغ در دادگاه شهادت داده است از سوی قاضی مجازات می شود؛ چه این عمل منجر به ضرر کسی بشود یا نشود. اگر شهادت دروغ مبنای صدور حکم قرار گیرد و بعدا معلوم شود که شهادت دروغ بوده از جمله موارد اعاده دادرسی است؛ یعنی دادگاه مجددا تشکیل و رسیدگی به پرونده دوباره آغاز می‌شود.

تفهیم اتهام متهم به شاهد ممنوع
تفهیم اتهام به کسی که به عنوان متهم احضار نشده باشد( مانند شاهد یا مطلع) ممنوع است و چنانچه این شخص پس ازتحقیق در مظان اتهام قرار گیرد باید طبق مقررات و به عنوان متهم برای وقت دیگر احضار شود.
از تهدیدات نترسید بازپرس حمایت‌تان می‌کند
برای ادای شهادت و تحقیق احضار شده اید و مورد تهدیدهایی قرار گرفته اید که اگر شهادت دهید بلایی سرتان می آورند؟ هیچ نگران نباشید زیرا چتر حمایتی بازپرس بالای سرتان است.
طبق قانون هر گاه ترس و بیم از خطر جانی و حیثیتی یا ضرر مالی برای شاهد یا مطلع یا خانواده آنان وجود داشته اما شنیدن اظهارات آنها ضروری باشد بازپرس برای حمایت از شاهدیا مطلع و با ذکر علت در پرونده اقدامات زیر را انجام می‌دهد:
الف - نمی‌گذارد شاهد یا مطلع یا شاکی یا متهم مواجهه حضوری داشته باشند.
ب - اطلاعات مربوط به هویت، مشخصات خانوادگی و محل سکونت یا فعالیت شاهد یا مطلع را افشا نمی‌کند.
پ - اظهارات شاهد یا مطلع را خارج از دادسرا یا با وسایل ارتباط از راه دور می‌شنود.
نکته: درصورت شناسایی شاهد یا مطلع توسط متهم یا متهمان یا شاکی و یا وجود قرائن یا شواهد مبنی بر احتمال شناسایی و وجود احتمال خطر برای شاهد یا مطلع بازپرس به درخواست آنان، تدابیر لازم را از قبیل آموزش برای حفاظت از سلامت جسمی و روحی یا تغییر مکانشان اتخاذ می‌کنند.

هزینه ایاب و ذهاب شاهد برعهده کیست؟
هزینه ایاب و ذهاب شاهد و مطلع برعهده کسی است که متقاضی احضار آنها بوده است. در صورتی که شاهد یا مطلع برای حضور خود درخواسته هزینه ایاب و ذهاب کند یا مدعی ضرر و زیانی از حیث ترک شغل خود شود هزینه ایاب و ذهاب را طبق تعرفه ایکه قوه قضاییه اعلام می‌کند با استفاده از نظر کارشناس تعیین و شاکی را مکلف به پرداخت آن می کنند. هر گاه شاکی به تشخیص بازپرس توانایی پرداخت هزینه را نداشته یا احضار از طرف بازپرس باشد این هزینه ها از محل اعتبارات مصوب قوه قضاییه پرداخت می‌شود.
هرگاه در جرایم قابل گذشته شاکی با وجود توانایی مالی از پرداخت هزینه های ایاب و ذهاب خودداری کند شهادت یا گواهی مطلعان معرفی شده از جانب وی شنیده نمی‌شود. اما درجرایم غیر قابل گذشت این هزینه ها به دستور بازپرس از محل اعتبارات مصوب قوه قضاییه پرداخت می شود. البته اگر متهم متقاضی احضار شاهد یا مطلع باشد این هزینه ها از محل اعتبارات مصوب قوه قضاییه پرداخت خواهد شد.
برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.