مرگ 100 هزار پرنده مهاجر در دو زمستان متوالی / فاضلاب ورودی به تالاب؛ عامل اصلی + فیلم

تالاب میانکاله یکی از تالاب های مهم کشورمان است که به عنوان ذخیره گاه زیست کره در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. تالاب میانکاله یکی از پناهگاه های حیات وحش است که محل زیست صدها هزار پرنده بومی یا پرنده مهاجر زمستان گذران تلقی می شود. بخشی از تالاب میانکاله در استان مازندران و بخشی از آن در استان گلستان واقع شده است، اما مدیریت تالاب میانکاله بر عهده اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران است. تالاب میانکاله با اتصال یا همان خلیج گرگان از طریق یک کانال به دریای خزر وصل می شود.

نقش فاضلاب در مرگ 100 هزار پرنده مهاجر

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در شرایطی که در زمستان سال های 98 و 99 شاهد بروز تلفات عظیم در میان پرندگان تالاب میانکاله بودیم، تا کنون علت دقیق مرگ این پرندگان مشخص نشده و گمانه زنی نهادهای مختلف درباره ریشه اصلی مرگ پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله متفاوت بوده است، اما آنچه پر واضح به نظر می رسد، این است که در دو سال گذشته مجموعا حدود صد هزار پرنده مهاجر در تالاب میانکاله تلف شده اند. 

سازمان دامپزشکی کشور، پدید آمدن سم بوتولیسم به دلیل شرایط بی هوازی ایجادشده در سال های اخیر در خلیج گرگان و تالاب میانکاله بر اثر لایروبی نشدن محل ارتباط خلیج گرگان با دریای خزر را به عنوان عامل اصلی تلف شدن حدود صد هزار پرنده در تالاب میانکاله در دو سال گذشته معرفی کرده است، اما موسسه رازی با انجام آزمایشات مختلف روی لاشه پرندگان مهاجر اعلام کرده است که دچار شدن این پرندگان به بیماری وبای پرندگان عامل اصلی بروز این فاجعه زیست محیطی در دو سال اخیر بوده است. 

در این میان برخی کارشناسان محیط زیست معتقدند که باکتری پاستورلا مولتوسیدا به عنوان عامل ایجاد بیماری وبای پرندگان همراه با ورود فاضلاب واحدهای صنعتی و مسکونی شهری و روستایی و البته زهاب کشاورزی به تالاب میانکاله، به این تالاب راه یافته و بر این اساس می توان گفت ورود پساب به تالاب میانکاله، عامل اصلی مرگ پرندگان مهاجر بوده است. 

همچنین به گفته برخی فعالان محیط زیست منطقه، در دو سال گذشته نه تنها تلفات عظیمی از پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله رخ داد، بلکه مرغداری های شمال کشور نیز شاهد حجم وسیعی از تلفات بوده اند و هیچ گاه به صورت شفاف اعلام نشده که کدام بیماری عامل بروز تلفات سنگین در مرغداری های شمال کشور در این دو سال بوده است. 

بنابراین به گفته فعالان محیط زیست محلی، حتی اگر بیماری وبای پرندگان عامل مرگ مشکوک حدود صد هزار پرنده مهاجر در تالاب میانکاله در دو سال گذشته نباشد، بازهم ممکن است که بیماری مرغ های صنعتی از طریق فاضلاب مرغداری ها و کشتارگاه های موجود در منطقه وارد تالاب میانکاله شده باشد و مرگ پرندگان مهاجر را به همراه داشته باشد. به همین دلیل است که به هیچ وجه نمی توان مرگ پرندگان میانکاله را با ورود پساب واحدهای صنعتی و مسکونی و البته زهاب کشاورزی به این تالاب بی ارتباط دانست. 

بوتولیسم، دروغ است

در این میان محمدعلی یکتانیک، کارشناس حیات وحش در گفت و گو با رکنا اظهار نظرها درباره مرگ پرندگان میانکاله بر اثر ایجاد سم بوتولیسم در تالاب را دروغ خواند و گفت: دروغ بوتولیسم را نمی توان باور کرد، چون این بیماری مربوط به تابستان است و اگر چنین ادعایی درست باشد، اولین بار است که این بیماری در وسط زمستان اتفاق افتاده، اثرات بالینی وبای پرندگان و نحوه مرگ آنان، الگویی دارد و بالها به شکل شیروانی به پشت پرنده جمع می شود و سر حالت فلج پیدا کرده و به اطراف حرکت می کند و تمام پرندگانی که در میانکاله در حال جان دادن هستند و مستند هم شده است، همین الگوی مرگ را دارند.

وی افزود: مشخص نیست که چرا بى وقفه صرفا بوتولیسم به عنوان عامل تلفات وسیع پرندگان مطرح میشود، البته دلیلش این است که کشتارگاهها منبع درآمد قابل توجهى هستند و به باور  بنده این ادعا که برخی مطرح می کنند داخل میانکاله سم ریخته اند، درست نیست، چون به این وسعت نمی توان سم ریخت و باید میلیون ها تومان برای خرید سم هزینه کرد.

نقش فاضلاب مرغداری ها در مرگ پرندگان میانکاله

یکتانیک با تاکید بر نقش مهم ورود فاضلاب مرغداری ها به تالاب میانکاله در مرگ پرندگان مهاجر توضیح داد: پساب کشنده مرغداری ها با ورود به تالاب، عامل بیماری کشنده پاستورلوز را وارد می کند که از ریختن سم بوتولیسم خطرناکتر است. اینکه شکارچیان برای انتقام گیری، سم بریزند در نهایت شعاع کوچک 10-15متری را مسموم کرده و از بین می برد نه یک خلیج 68 هزار هکتاری را. ما مطمئینم که بوتولیسم نیست، هم آزمایش ها به این نتیجه رسیده اند و هم اثرات بالینی و الگوی مرگ و فلج شدن پرندگان، وبا را اثبات می کند.

این کارشناس حیات وحش ادامه داد: سال قبل باتوجه به فشار رسانه ها، الگوی سم را مشخص کردند و امسال هم وضعیت به همین ترتیب است و روش کار را ارائه نکرده اند و صرفا یکسری اطلاعات ضد و نقیض را در اختیار رسانه ها قرار داده اند. در کمال تاسف برای کشتارگاهی که شاید 200 میلیارد تومان ارزش داشته باشد، در حال از دست دادن میانکاله هستیم ما در جهان از طریق یونسکو باید جوابگو این وضعیت باشیم، این تالاب عنوان جهانى ذخیره زیست کره را داراست.

پرندگان کمیاب میانکاله در آستانه انقراض

یکتانیک در بخش دیگری از صحبت هایش گفت: از این ذخیرگاه ها در سطح دنیا، تعداد محدود مشخصى وجود دارد و ثبت جهانى شده است، میانکاله عضو رامسر سایت نیز هست که قدیمی ترین و معتبرترین معاهده حفاظت در دنیاست. میانکاله جای کمی نیست. حساس ترین پرندگان به وبا، همین فلامینکو و چنگر هستند و بعد اردک سرسفید که گونه در خطر انقراض جهانی است، اما به دلیل یکسری محافظه کاری ها و مصلحت ها، شرایط میانکاله بسیار نگران کننده شده است، موضوعی به نام مصلحت نباید بر قانون، اولا باشد. همه شواهد و مدارک وبای پرندگان را اثبات می کند اما مصالح، مانع بیان حقیقت شده است و ما امسال به هر قیمتى حقیقت را روشن خواهیم کرد.

این کارشناس حیات وحش ادامه داد: وقتی مشکلی حل نمی شود، طبیعتا تکرار خواهد شد، سال 98 هم سازمان دامپزشکی تلاش کرد، موضوع را طبیعی جلوه داده و تقصیرها را به گردن تالاب و سم بوتولیسم بیندازد، البته نمونه هایی در دنیا بوده که این اتفاق افتاده و همه می دانند این نمونه ها وجود داشته و در قاره های مختلف، چنین سمی باعث تلفات پرندگان بسیاری شده است اما باکتری ای که این سم را تولید می کند، یک باکتری گرمادوست است و فعالیتش هیچ ربطی به شوک دمایی و توجیهاتی که می آورند، ندارد.

وی در ادامه تاکید کرد: اپتیموم فعالیت باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم، 24 تا 36 درجه سانتیگراد است و بدون استثناء در تمام نقاط جهان که این بیماری در تالاب ها آمده، فصل تابستان بوده است، طبق مطالعات و مقاله ای که اخیرا منتشر شده و مربوط به کره جنوبی در سال 2017 است، تایید شده این بیماری باز هم در تابستان شیوع پیدا کرده، بنابراین چنین ادعایی در مورد میانکاله باطل است.

سازمان دامپزشکی اشتباه کرد

یکتانیک با تاکید بر اشتباه بودن اعلام سم بوتولیسم به عنوان عامل مرگ پرندگان میانکاله توضیح داد: سال 98 هم سازمان دامپزشکی نوع سم را اعلام نمی کرد، درحالی که ما چهار نوع تیپ توکسین برای بوتولیسم داریم و از طرفی، هرگز روش کار را اعلام نکرده اند که ما براساس این روش ها و پایش ها و آزمایش ها به این نتیجه رسیده ایم که عامل این فاجعه فعالیت باکترى بى هوازى و سم بوتولیسم است.

وی در ادامه تاکید کرد: یکسری پارامترهایی موجود است که باید انجام شود تا بتوان علت معضل را سم بوتولیسم اعلام کرد، اما ما به درستی می دانیم که علت تلفات پاستورلوز یا وبای پرندگان است و اینکه چرا چنین موضوعی را مخفی می کنند، جای سوال دارد و ما پیگیریم که مراجع قضائی و سازمان بازرسی کل کشور ورود کنند تا جلوی این جنایت علیه میراث جهانی و میراث طبیعی را بگیرند.

میانکاله؛ تنها سنگر باقیمانده پرندگان مهاجر

یکتانیک، تالاب میانکاله را تنها سنگر باقیمانده پرندگان مهاجر توصیف کرد و گفت: میانکاله تنها سنگر باقی مانده پرندگان مهاجر در شمال و مرکز کشور ماست و پرونده پرندگان مهاجر با نابودى این منطقه بسته خواهد شد. اینکه هنوز در آسمان کشورمان، پرنده مهاجر می بینیم، به خاطر وجود میانکاله است اما میانکاله با لاپوشانی ها در حال نابود شدن است، در حاشیه خلیج میانکاله واحدهای کشتارگاهی داریم که پساب این واحدها، مستقیم وارد تالاب می شود.

این کارشناس حیات وحش ادامه داد: تالاب یا خلیج میانکاله یک محدوده بسته است و تهویه آبی ندارد، فقط از سمت شمال شرق آن که شهرستان بندر ترکمن است، خلیج میانکاله از طریق یک کانال به دریای خزر وصل می شود. مابقی آن بسته است وقتی واحدهای کشتارگاهی عظیم هستیم پساب کشتار همه نوع مرغی را می کشند و پسابش را روانه تالاب می کنند، بیمارى به پرندگان وحشى منتقل می شوند و وبا می گیرند.

وی در پایان تصریح کرد: سال گذشته در موسسه رازی مطالعه  اى روى لاشه ها صورت گرفت و در صد درصد نمونه هاى مغز پرندگان پاسترولوز یا وباى پرندگان محرز شد، اما نمی گذارند حقیقت روشن شود، سال گذشته نزدیک به 100 هزار پرنده مهاجر جان باختند که گفته شد ٥٠ هزار و دوباره این فاجعه در حال تکرار است. قطعا در نتایجه استمرار این وضعیت گونه ها به سمت انقراض پیش میروند رفته اند و این بیماری شوخی ندارد.