آخرین گفتگو قبل از اسارت فرمانده زن افغان / سرنوشت سلیمه مزاری در دست طالبان + فیلم و عکس

سلیمه مزاری زنی 40 ساله است که هم اکنون در خط مقدم مبارزه با طالبان قرار دارد. سلیمه مزاری زاده ایران است و از سی سالگی به افغانستان بازگشته است. سلیمه مزاری به دلیل قابلیت هایی که از خود نشان داده، سه سالی است که توانسته به عنوان فرماندار شهرستان چهارکنت در ولایت بلخ افغانستان منصوب شود. سلیمه مزاری به عنوان فرماندار شهرستان چارکنت، از معدود فرمانداران زن افغانستان است که اکنون به دلیل شرایط جنگی این کشور ناچار شده نیروهای تحت امر خود را برای مبارزه با طالبان بسیج کند. چند ماهی است که اوج گیری فعالیت های نظامی طالبان در افغانستان هم زمان با خروج نیروهای آمریکایی از این کشور، همسایه شرقی ایران را مجددا در شرایط بحرانی قرار داده است.

سلیمه مزاری ؛ فرمانده جنگ با طالبان

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، زنی 40 ساله، زاده ایران، ساکن افغانستان، ولسوال (فرماندار) شهرستان کوهستانی چارکنت در ولایت بلخ، زنی که هم اکنون در سه تا چهار کیلومتری پایگاه های طالبان در خط مقدم مبارزه با این گروه قرار دارد؛ او سلیمه مزاری است، یک مادر، همسر و فرمانده جنگ.

سلیمه مزاری اصالتا افغانستانی است و در محله کن تهران متولد شده؛ جایی که خودش می گوید خاطره های خوشی از آن برایش به یادگار مانده است. فارغ التحصیل جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی (تربیت معلم سابق) است و بعد از تمام فراز و فرودهایی که به دلیل زندگی در غربت تجربه کرد، در 30 سالگی به این نتیجه رسید که بهتر است برای خدمت به وطنش به افغانستان بازگردد.

از سال 97 به عنوان ولسوال یا همان فرماندار ولسوالی یا همان شهرستان چارکنت در ولایت یا همان استان بلخ در شمال افغانستان منصوب شده است. چارکنت یک شهر کوهستانی صعب العبور است که در حوالی شهر معروف مزارشریف قرار دارد؛ شهری که طالبان در دور جدید حملات خود به پشت دروازه های آن رسیده است.

البته خود چارکنت نیز هم اکنون از چهار سمت تحت محاصره طالبان قرار دارد و سلیمه مزاری نیز وقتی با رکنا مصاحبه کرد که دو روز از یک نبرد سنگین هفت روزه گذشته بود، نبردی که به گفته او، چهار نفر از نیروهای تحت فرمانش و البته بیش از 50 نفر از نیروهای طالبان در آن کشته شدند.

اما آن طور که سلیمه مزاری گفت، فعلا جنگ در حوالی چارکنت خوابیده، اما هر لحظه ممکن است آتش جنگ در این منطقه شعله ور شود، آتشی که اگر نهادهای بین المللی فکری برای خاموش شدن آن نکنند، به زودی سراسر افغانستان و حتی کشورهای همسایه آن را فرا خواهد گرفت.

سلیمه مزاری ؛ زاده منطقه کن تهران

جنگ، واژه ای است که به نوعی سراسر زندگی سلیمه مزاری را در بر گرفته است، او که هم اکنون در خط مقدم نبرد با طالبان قرار دارد، در میانه جنگ ایران و عراق در سال 1360 در کشور همسایه متولد شد و خانواده اش نیز از سال 1358 و بعد از شروع جنگ شوروی و افغانستان به ایران مهاجرت کردند و بعد از مدتی سکونت در شهر مشهد، ساکن منطقه کن در غرب تهران شدند.

سلیمه مزاری البته از سال 1390 به کشورش بازگشته است. او در گفت و گو با رکنا تاکید کرد که چون احساس کرد که هیچ گاه افغانستانی ها نمی توانند در ایران هویت شهروندی پیدا کنند، تصمیم به بازگشت گرفت. او در توضیح بیشتر گفت: از یک روز به بعد احساس کردم که ما هیچ گاه نمی توانیم در ایران یک شخصیت حقوقی پیدا کنیم، چون نه تنها نمی توانیم برای خودمان یک خانه بخریم، بلکه حتی نمی توانیم یک ماشین یا سیم کارت داشته باشیم.  

سلیمه مزاری: در ایران آینده ای نداشتم

این زن فرمانده جنگ این را هم گفت زمانی که فشارها بر طبقه مهاجر در ایران زیاد شد، او از ماندن در ایران دلسرد شد، چون احساس کرد اگر صد سال دیگر هم در ایران زندگی کند، هیچ وقت یک شهروند محسوب نمی شود و نگاه تبعیض آمیزی که علیه مهاجران وجود دارد، هیچ زمانی از بین نمی رود.

وی با انتقاد از وجود این نگاه و برخی مقررات تبعیض آمیز ایران علیه مهاجران افغانستانی عنوان کرد: با وجود این که خانواده من از سال 57 به ایران مهاجرت کرده بودند، بازهم وجود قوانین تبعیض آمیز باعث شد که هیچ گاه این احساس به ما دست ندهد که ایران می تواند جای خوبی برای زندگی باشد و انسان در آن آینده ای داشته باشد. حتی به این نتیجه رسیدم که فرزندان من هم در ایران هیچ آینده ای ندارند و قرار است ما مثل یک مرده متحرک زندگی کنیم. به همین دلیل به همراه خانواده ام به افغانستان برگشتم.

مهاجران افغانستانی در ایران تحت تبعیض هستند

سلیمه مزاری در ادامه به مشکلات آموزشی موجود برای مهاجران افغانستانی در ایران اشاره کرد و گفت: با وجود این که آموزش، ابتدایی ترین حق انسان است، ولی بسیاری از افغانستانی ها در ایران از این حق محروم هستند. البته ما چون از سال ها پیش به ایران آمده بودیم، کارت های مهاجرت داشتیم و به واسطه داشتن همین کارت ها نیز توانستیم در مدرسه ثبت نام کنیم.

فرماندار چارکنت البته شرایط اجتماعی ایران در دهه 60 را فاقد تبعیض برای مهاجران افغانستانی توصیف کرد و ادامه داد: زمانی که در ایران درس خواندم، چون مصادف با ایام جنگ بود، مردم با یکدیگر نزدیک بودند و تبعیض زیادی بین ایرانی ها و افغانی ها وجود نداشت. ولی بعد از این که جنگ تمام شد، کم کم بین ایرانی ها و افغانی ها فاصله افتاد و حتی احترام به شیعه بودن ما کنار گذاشته شد.

زندگی در محله کن، بهترین دوران زندگی من بود

سلیمه مزاری البته از این که بیشتر دوران تحصیلش در مدرسه، در ایام جنگ و سال های نخست پس از پایان جنگ تحمیلی سپری شده بود، ابراز خوشحالی کرد و تاکید داشت که در آن ایام هنوز تبعیض میان ایرانیان و مهاجران افغانستانی ایجاد نشده بود و به همین دلیل او توانست در آن فضای نسبتا مناسب تحصیل کند.

این زن فرماندار از رفتار مردم ایران با مهاجران افغانستانی نیز ابراز رضایت کرد و گفت: مردم ایران در کل مردم خوبی هستند و در تمام سال هایی که در مکتب درس خواندم، نه معلم ها و نه شاگردها هیچ تفاوتی بین ایرانی ها و افغانستانی ها قائل نبودند و هیچ وقت من حرف تبعیض آمیز یا توهینی نشنیدم، البته منطقه ای هم که ما ساکن آن بودیم، یعنی منطقه کن، مردم با فرهنگ و اصیلی داشت و ساکنان آن انسان هایی بسیار غنی بودند.

وی زندگی در محله کن را یکی از بزرگترین موهبت های الهی توصیف کرد و اظهار داشت: کن یکی از قدیمی ترین مناطق تهران است که مردم بسیار با فرهنگی دارد. من هم در همین محله درس خواندم و بزرگ شدم و مردم روابط بسیار خوبی با ما داشتند و استادان و دبیران ما بسیار خوب بودند و این باعث شد که یک دوران تحصیل بسیار آرام و بدون فشار روحی را پشت سربگذارم و شاید بهترین دوران زندگی من همان دوران بود.

دوست داشتم به وطن خودم خدمت کنم

با وجود جنگی که در چهل و چند سال گذشته در افغانستان بر پا بوده، می توان گفت ایران در مجموع نسبت به افغانستان امن تر است و سلیمه مزاری نیز ده سال قبل دقیقا با علم به همین مساله، حاضر شد که زندگی در ایران را با وجود سختی هایش کنار بگذارد و به افغانستانی برود که هیچ گاه از شر ناامنی خلاص نشده است.

ولسوال چارکنت اما گفت که وقتی دید نمی تواند در ایران شغل مناسبی بیابد و حتی نمی تواند فرزندانش را در مدارس مناسبی ثبت نام کند، به این نتیجه رسید که او و بچه هایش در ایران آینده ای ندارند و به همین دلیل با وجود تمام ناامنی ها و مشکلات افغانستان، در سال 90 راه بازگشت به دیار خود را در پیش گرفت.

او البته این را هم گفت که از همان کودکی و ایام تحصیل، این هدف را داشته است که به وطن خود برگردد و به کشورش خدمت کند و این هدف، او را در تصمیم برای بازگشت به افغانستان مصرتر کرد.

تلاش های جامعه جهانی باعث مدیر شدن زنان در افغانستان شد

زنان افغانستان نیز مانند بانوان ایرانی دچار محدودیت های اجتماعی و سیاسی هستند و همین حالا در هر دو کشور بسیاری از فعالان حقوق زنان تلاش می کنند که بانوان بیشتری به رده های بالای مدیریتی در ایران و افغانستان برسند. بنابراین شکی نیست که قرار گرفتن یک زن در جایگاه فرمانداری یک شهرستان چه در جامعه مردسالار افغانستان و چه در جامعه مردسالار ایران، موفقیتی مهم برای بانویی همچون سلیمه مزاری محسوب می شود.

فرماندار چهارکنت البته بخشی از این موفقیت خود را به شرایط نسبتا مناسب تحصیلش در ایران ربط داد و گفت: من توانستم در ایران تحصیلات مناسبی داشته باشم، اما بسیاری از کسانی که در افغانستان می مانند، نمی توانند شرایط تحصیلی مناسبی داشته باشند.

وی افزود: به همین دلیل، من از نظر تحصیلی از بسیاری از زنان و حتی مردان شهرستان خودمان جلوتر بودم و به خاطر این که علم مدیریت منابع و مدیریت منابع انسانی را به خوبی آموزش دیده بودم، توانستم جایگاه خوبی در بین مردم پیدا کنم و آنها هم من را باور کردند.

سلیمه مزاری فشار جامعه جهانی روی دولت افغانستان برای استفاده از زنان در جایگاه های مدیریتی را نیز به عنوان یکی دیگر از دلایل انتصابش به عنوان ولسوال یک شهرستان افغانستان توصیف کرد و اظهار داشت: دولت ما از نظر اقتصادی به جامعه جهانی وابستگی زیادی دارد و ما هم توانستیم با استفاده از فشارهای جامعه جهانی، حقی را که زن ها در دولت داشتند، به دست بیاوریم. یعنی اگر فشارهای جامعه جهانی نبود، قطعا من هم نمی توانستم به عنوان یک فرماندار انتخاب شوم و ما این مساله را مرهون تلاش های جامعه جهانی می دانیم.

حضور طالبان در افغانستان ناشی از دسیسه های بین المللی است

چند ماهی است که طالبان با شروع دور جدیدی از عملیات نظامی در افغانستان مشغول تصرف شهرهای بیشتری در این کشور هستند. سلیمه مزاری و نیروهای تحت امر او نیز هم اکنون با این گروه مبارزه می کنند و پایگاه های طالبان در سه تا چهار کیلومتری آنها قرار گرفته است.

در این میان البته سلیمه مزاری نگاه خاصی به طالبان دارد و تمام فعالیت های این گروه را ناشی از دسیسه های بین المللی می داند. او تاکید دارد که نفوذ طالبان در افغانستان به دلیل امکاناتی است که برخی گروه های جهانی در اختیار طالبان گذاشته اند و افغانستان را به پایگاهی برای یک جنگ بین المللی تبدیل کرده اند.

فرماندار چارکنت معتقد است که براساس همین سیاست های جهانی، هم ولایتی های او نیز به ناچار درگیر جنگ شده اند و اکنون آتش جنگل در ولایت بلخ به حدی بالا کشیده شده است که فقط سه شهرستان این ولایت تحت سیطره طالبان نیست.

از چهار طرف تحت محاصره طالبان هستیم

سلیمه مزاری در توضیح بیشتر شرایط فعلی جنگ در ولایت بلخ گفت: ما از چهار طرف محاصره هستیم. اکنون هم بسیاری از ولسوالی های ولایات شمال بلخ سقوط کرده اند و طالبان بخش های زیادی از شمال افغانستان را اشغال کرده است؛ ولی در سه شهرستان باقی مانده در بلخ، هنوز مدیریت منطقه در اختیار دولت است و ما هم به عنوان کارمندان دولت همچنان در فرمانداری هستیم و هنوز هم مقاومت می کنیم و با تشکیل بسیج مردمی علیه طالبان تلاش می کنیم حملات آنها را پاسخ دهیم و خودمان را حفظ کنیم.

فرماندار چارکنت با بیان این که در هفته گذشته نبردهای بسیارسنگینی در حوالی این شهرستان بین نیروهای تحت مدیریت او و طالبان شکل گرفته بود، عنوان کرد: حدود دو روز است که از شدت نبرد کم شده و جنگ به صورت پراکنده ادامه دارد و می توان گفت اوضاع فعلا کمی آرام شده است. در این مدت هم فقط چهار نفر از نیروهای ما کشته شدند، اما از طرف مقابل بیشتر از 50 نفر کشته و شاید بیشتر از صد نفر هم زخمی شدند.

باور داشتن نظامیان مرد مرد به سلیمه مزاری

سلیمه مزاری در حالی به عنوان یک زن مدیریت جنگ در ولسوالی چارکنت را به عهده گرفته است که بسیاری از نیروهای تحت مدیریت او، مرد هستند و سوال مهم اینجاست که مردان زیردست او چطور در نبرد میان دولت افغانستان و طالبان، از فرامین فرماندار زن خود اطاعت می کنند؟

فرماندار چارکنت در پاسخ به این سوال گفت: نیروهای مرد به این دلیل به صحبت های من گوش می کنند که به من باور دارند. این باور هم در یک فرآیند طولانی و در طی سه سال شکل گرفته است. البته به این مساله هم باید توجه داشت که بخش های مختلف افغانستان دچار فساد اداری است و مبارزه من با فساد اداری باعث شد که مردم از حضور من در فرمانداری استقبال کنند و چون حمایت مردم پشتوانه کاری من بود، دیگران هم مجبور شدند که به این موضوع تن بدهند.

وی با تاکید بر این که سرپرستی بخش امنیتی یکی از وظایف فرمانداران در افغانستان است، اظهار داشت: مدیریت تمام بخش های امنیتی مثل ارتش و پلیس براساس فرمان رئیس جمهور زیر نظر فرماندار یا همان ولسوال صورت می گیرد و طبق قانون هم مسئولان این بخش ها وظیفه دارند که از دستورات ولسوال پیروی کنند، چه این ولسوال زن باشد و چه مرد.

اعتقاد راسخ سلیمه مزاری ؛ حاصل جنگ جز کشتار نیست

این زن فرمانده جنگ در ادامه تاکید کرد تا زمانی که تصمیمی در سطح جهانی برای مقابله با طالبان و پایان دادن به جنگ در افغانستان گرفته نشود، مبارزه میان آنها و طالبان ادامه خواهد داشت. او این را هم گفت که ریشه مشکل جنگ از خود افغانستان نیست و جامعه جهانی باید به این نکته توجه داشته باشد وقتی در یک منطقه سیل خروشان جنگ می آید، چند تکه سنگ توانایی مقابله با آن را ندارند و اکنون تمام دنیا باید منتظر رها شدن سیلاب جنگ از افغانستان باشند و سلیمه مزاری و سایر نیروهای دولتی افغانستان نیز صرفا تا زمانی که توانایی داشته باشند، خود را در مقابل این سیلاب نگه می دارند.

فرماندار چارکنت همچنین معقتد است که هیچ جنگی نتایج خوبی ندارد و هر نتیجه ای که در یک جنگ به دست آید، چه شکست و چه پیروزی، حاصل جنگ چیزی جز کشتار نیست. سلیمه مزاری که خود یک مادر است، می گوید اکنون فرزندانش در کنار او حضور دارند و البته این زن فرمانده جنگ، به تمام فرزندان شهرستان چارکنت همان احساس مادرانه ای را دارد که نسبت به فرزندان خود دارد.

شاید فردا شما در خط اول نبرد با طالبان باشید

سلیمه مزاری در بخش دیگری از صحبت هایش خطاب به تمام تصمیم سازان عرصه بین المللی گفت: پیام من به جامعه جهانی این است که ما اکنون در حال مبارزه با افراطی گری هستیم و کسی نمی تواند ادعا کند که می تواند افراطی گری را مدیریت کند.

وی در پایان تصریح کرد: اگر همین نوع برخورد جامعه جهانی ادامه پیدا کند، قول می دهم که در آینده ای نزدیک، آسیای میانه و حتی کشور ایران در مقابل این موج قرار می گیرند و شاید در برابر آن بسوزند. بنابراین شاید ما امروز در خط اول نبرد باشیم، ولی فردا شما در خط اول نبرد خواهید بود.

آزاده مختاری