یک پای واردات خودرو می لنگد! / از قیمت های غیراقتصادی تا ابهام در خدمات پس از فروش

به گزارش رکنا، بالاخره قفل واردات خودرو پس از گذشت 5 سال شکسته شد و بعد از 8 ماه از دستور رئیس جمهور مبنی بر ورود خودروهای خارجی به منظور ساماندهی و تنظیم بازار و همچنین بعد از 4 ماه از ابلاغ آیین‌ نامه واردات خودرو، اولین شنبه دی ماه 1401، نخستین محموله خودروهای وارداتی وارد بندر لنگه شد.

در حالی مرتضی سالاری، مدیر بنادر و دریانوردی بندر لنگه از محموله نخست خودروهای وارداتی که حاوی تنها 22 دستگاه خودرو از محصولات کیا (سراتو، ریو، پیکانتو، پگاس، سونت و اسپورتیج) خبر داد که سخنگوی وزارت صمت وعده ورود 90 هزار خودروی خارجی تا پایان سال و 200 هزار خودروی دیگر را تا خرداد ماه سال آینده داده است. این در حالی است که کل واردات خودرو در سال های 90 تا 97 که واردات آزاد بود و شرایط ارزی کشور باثبات بود به 100 هزار خودرو نرسید.

بر این اساس در ادامه به سوالات و انتقاداتی خواهیم پرداخت که اغلب نه نقد به واردکننده ها که به سیاست گذارانی است که با مهندسی واردات از اهداف اصلی که حمایت و رفع موانع تولید، شکوفایی صنعت خودرو و تنظیم بازار است دور شده اند و موجبات انحصار و رانت های جدید را پایه ریزی کرده اند.

1. آیا خودروهای وارداتی به طور مستقیم از شرکت های اصلی خریداری شده است و می شود؟ در شرایطی که شرکت های اصلی خودروساز در جهان اعلام کرده اند که هیچ نمایندگی در ایران ندارند، چگونه برخی شرکت ها خود را نمایندگی معتبر و رسمی این شرکت ها معرفی می کنند؟ در شرایط تحریم و عدم تصویب لوایح سی اف تی، پالرمو و اف ای تی اف از سوی ایران و مشکل تبادلات بانکی و مالی با دنیا چگونه می خواهیم واردات داشته باشیم؟

این نوع واردات، واردات تمیزی نیست

مرتضی مصطفوی، کارشناس صنعت و بازار خودرو در این خصوص به خبرنگار رکنا گفت: این نوع واردات در شرایط تحریم و اینکه قادر به مبادله بانکی نیستیم، واردات تمیزی نیست و مثل این است که برای خرید کالایی به خیابان مراجعه و از دست خرید می کنیم. هیچ ضمانتی وجود ندارد.

وی تاکید کرد: وقتی از شرکت های خودروسازان داخلی خودرو می خریم می دانیم اگر مساله ای پیش آمد از چه کسی شکایت و به کجا مراجعه کنیم. ساختمان و سازمان مشخصی وجود دارد، اما گویی در این واردات از کف خیابان های خارج از ایران خودرو خریداری می کنیم. لذا هیچ تضمینی وجود ندارد و ریسک آن بالا است. این واردات فقط پول و رانت در جیب عده ای خاص خواهد کرد هیچ اتفاقی برای مردم نخواهد افتاد.

مصطفوی تاکید کرد: تنها کافی است یک ایمیل به سایت های رسمی خودروسازانی که می خواهند از آنها خودرو وارد کنند بزنید و بپرسید که در ایران نمایندگی دارند یا خیر؟ این کشورها از آمریکا واهمه دارند. مسائلی که درخصوص خدمات پس از فروش مطرح می شود نمایش است. این خودروها واردات کوچه بازاری است. 

به گزارش رکنا، در حالی این کارشناس خودرو از ریسک پذیری بالا و عدم ضمانت های اجرایی لازم واردات خودرو سخن می گوید و اینکه شرکت های فروشنده هیچ نمایندگی رسمی و معتبری در ایران ندارند، وقتی وارد سایت برخی شرکت های واردکننده می شویم خود را نماینده اصلی این شرکت ها عنوان کرده اند. 

یک جای کار می لنگد!

در این خصوص برخی شرکت های واردکننده مانند شرکت کرمان موتور و کوشا معتقدند که در شرایط تحریم، شرکت های خارجی به هیچ عنوان به طور رسمی اعلام نمی کنند که با ایرانی ها همکاری می کنند و در ایران نمایندگی دارند. این در حالی است که گفته می شود؛ شرط نمایندگی مستقیم از تولیدکننده در آیین نامه واردات قید شده است و بازار خودرو وقتی به سامان می شود که خریداران با اطمینان و بدون دغدغه به درب نمایندگی های رسمی مراجعه و ضمن تست رانندگی بدون نگرانی از گارانتی و خدمات پس از فروش اقدام به خرید کنند. علاوه بر آن بدانند که قیمت خودرویی که خریداری می کنند نزدیک به قیمت های جهانی باشد، اما به نظر می رسد واردات خودرو در شرایطی غیرشفاف انجام می گیرد و یک جای کار می لنگد!

خودروهای وارداتی را از واسطه می خریم / واردات خودرو از کشورهای ثالث

شرکت کوشا که پیش از این نیز واردکننده خودرو بوده است در این خصوص به خبرنگار رکنا گفت: اینکه چه شرکتی نمایندگی رسمی و معتبر شرکت کیا در ایران است را باید وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کند. ما در شرایط تحریم به طور مستقیم از شرکت های خارجی خودرو خریداری نمی کنیم و از واسطه می خریم. 

در این خصوص رامین نعمتی، کارشناس خودرو در یکی از نمایندگی های فروش خودرو تهران با بیان اینکه خبرهای خودرو وارداتی تنها خبردرمانی است، تاکید کرد: در حال حاضر به دلیل تحریم ها هیچ نمایندگی رسمی در ایران وجود ندارد. حتی خودروی چانگان یونی تی که قرار بود در ایران مونتاژ شود و به دلیل اینکه چانگان شرکای اروپایی دارد حاضر نشدند با ایران کار کنند. وارداتی که در حال حاضر انجام می شود از کشورهای ثالث انجام می گیرد و خودروها به امارات می آیند و ما از امارات وارد می کنیم. تا به امروز 22 دستگاه وارد کشور شده است و هیچ اتفاقی در حوزه واردات انجام نگرفته است.

خودروهای وارداتی در دسته خودروهای لوکس یا خودروهای اقتصادی؟

2. نحوه فروش و خدمات پس از فروش چگونه است؟ میزان سود، تعرفه گمرکی، ... چقدر است؟ به نظر می رسد باتوجه به این هزینه ها اغلب خودروها بالای 800 میلیون تومان تمام شود. با این حساب کدام یک از این خودروها اقتصادی است؟

در حالی وزارت صمت و برخی واردکننده ها به شکستن قیمت ها در بازار با ورود خودروهای خارجی تاکید می کنند که به نظر نمی رسد که خودروهای وارداتی رقیبی برای سایپا، ایران خودرو و حتی مونتاژکارهای چینی باشد. زیرا به طور کاملا خوش بینانه خودروهای وارداتی کمتر از 600 میلیون تومان نیست و دهک های یک تا 9 جامعه توانایی خرید آن را ندارند. مردمی که حتی توان خرید خودروهای بی کیفیت داخل و مونتاژی داخل هم ندارند و اغلب نرخ تورم خودرو از نرخ تورم کشور و قیمت دلار بیشتر بوده است. در شرایطی که تولید داخل و حتی چینی ها از وضعیت خوبی برخوردار نیست و اغلب با مشکل تامین قطعات مواجه اند، چگونه می توان به واردات خودرو نگاهی مثبت داشت؟

مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در همین خصوص درباره شرایط قیمت احتمالی خودروهای وارداتی می‌ گوید: شرایط قیمت خودروهای وارداتی براساس آنچه که ما می‌ دانیم، قیمت خودرو به علاوه هزینه‌ های حمل و قیمت اظهار شده به گمرک به علاوه 15 درصد سود واردکننده، قیمت پایه بورس می‌شود و مابقی وجوهات هم به حساب خزانه واریز می‌ شود. یعنی به غیر از 15درصد، هر عددی کسب شود، برای دولت است. این خودروها حداکثر 20 هزار دلار قیمت دارند و ممکن است 10هزار یورو یا 15 هزار یورو هم باشد. 

شرکت کوشا درخصوص نحوه فروش و خدمات پس از فروش به خبرنگار رکنا گفت: 3 میلیون دلار سرمایه گذاری در بخش خرید قطعات یدکی انجام شده است و قرار است تا قبل از سال 1402 حداقل 20 نمایندگی خدمات پس از فروش کیا در سراسر کشور افتتاح شود.در حال گسترش شبکه خدمات پس از فروش در کل کشور هستیم و هم اکنون 7 نمایندگی در حال استاندارد سازی است و با 15 نمایندگی تفاهمنامه امضا کردیم. این خودروها دارای خدمات پس از فروش 10 ساله و گارانتی 3 ساله با 60 هزار کیلومتر است.

شرکت کوشا درخصوص نحوه قیمت گذاری خودروهای وارداتی، گفت: قیمت گذاری باتوجه به استانداردها و مصوبات دولت و مجلس و تعرفه گمرکی مشخص می شود. تعرفه گمرکی برای خودروهای زیر 10 هزار دلار، 10 درصد، برای خودروهای 10 هزار تا 15 هزار دلار، 55 درصد و برای خودروهای 15 هزار تا 20 هزار دلار 75 درصد است. قیمت نهایی پیش از عرضه در بورس کالا، براساس قیمت خودرو، حمل و نقل، تعرفه گمرکی، عوارض و سود واردکننده، مورد تایید سازمان حمایت و واردکننده قرار می گیرد و سپس در بورس عرضه می شود.

این در حالی است که برخی از تحلیلگران عنوان می‌کنند نباید منتظر ارزانی خودرو باشیم؛ چراکه این خودروها با قیمت پایه وارد بورس کالا می‌شوند و به یک‌باره دو برابر قیمت پایه از بورس بیرون خواهند آمد و از سوی دیگر پیش تر قیمت بازار این خودروها را افزایش داده اند. اتفاقی که درباره دیگنیتی و لاماری افتاد و یک و نیم میلیاردی شدند.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو که معتقد است به احتمال غریب به یقین این اتفاق می‌افتد.می گوید: دیگر ما امکان واردات خودروی اقتصادی را نداریم. نه تنها در حوزه واردات، امکان تولید خودروی اقتصادی هم نداریم. خودروی اقتصادی یعنی چه؟ یعنی این‌که خودرویی با درآمد متوسط یک ساله بتوانید خرید کنید. شما حساب کنید به طور متوسط در ماه 10 میلیون تومان و سالی 120 میلیون تومان درآمد داشته باشید. با این رقم چه خودرویی را 120 میلیون تومان می‌دهند.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در ادامه با بیان این‌که ما خودروی داخلی را مهندسی شده به بورس بردیم، می‌گوید: من قبلا هم گفته بودم که این کار مهندسی شده است و می‌خواهند خودروها را به بورس ببرند تا از شمول قیمت‌گذاری خارج شود و قیمت‌ها را بالا ببرند. این اتفاق هم افتاد و این کار را هم کردند.خب اگر می‌خواهید این کار را کنید، واردات را آزاد کنید؛ تعرفه واردات را هم آزاد کنید که بازار رقابتی شود. اما این کار را نکردند. معلوم است دیگر؛ در این شرایط هر خودروسازی باشد، خودروی خود را به چند برابر قیمت می‌فروشد.

نمایندگان مجلسی که حمایت ناصحیح از تولید خودرو داشتند و مخالف صددرصد واردات بودند باعث و بانی شرایط امروز بازار هستند

وی تاکید می‌کند: ما از ابتدا گفتیم که این بلا را سر بازار نیاورید. در این‌جا بگویم که اتفاقا نمایندگان مجلسی که حمایت ناصحیح از تولید خودرو داشتند و مخالف صددرصد واردات بودند، آنها باعث و بانی شرایط امروز بازار هستند. این گروه از نمایندگان نگذاشتند قیمت‌ها کنترل شود و زمینه‌سازی کردند که این حادثه‌ها رخ دهد. مسوول این شرایط آن‌ها هستند، اما الان سکوت کرده‌اند و قایم شده‌اند. ما گفتیم واردات خودرو را آزاد کنید و از آن طرف، قیمت خودروهای داخلی را آزاد کنید، اما گفتند واردات خودرو اصلا و ابدا و فقط تولید. بر این اساس، امروز تولیدکننده به هر شکلی که می‌خواهد، می‌فروشد. خودروهای وارداتی روی کاهش قیمت‌ها اثری نخواهد گذاشت، اما اگر این واردات تداوم پیدا کند و از نظر تعدادی هم افزایش داشته باشد و تعرفه هم نگیرند، احتمالا کاهش قیمت با افزایش فشار عرضه وجود دارد. در غیر این صورت نباید منتظر کاهش قیمت‌ها در بازار باشیم.

رامین نعمتی، کارشناس خودرو در یکی از نمایندگی های تهران در پاسخ به قیمت خودروهای وارداتی و اینکه آیا این خودروها اقتصادی است، گفت: خودروهای وارداتی به هیچ عنوان اقتصادی نیست و قیمت ها به قدری بالا می رود که بتوانند خودروهای مونتاژ چینی را بفروشند. وقتی خودروی چینی در بازار 2 میلیارد قیمت دارد قاعدتا نمی شود یک خودروی درجه یک کره ای را به قیمت 2 میلیارد قیمت گذاری کنند. بنابراین بالاتر به فروش می رسد و در دسته خودروهای لوکس قرار می گیرند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا واردکنندگان حرفه ای و باتجربه تر از لیست واردات غایب اند و طبق گفته یکی از نمایندگی های اطلس خودرو، تعدادی از نمایندگی های این شرکت به شرکت کوشا سپرده شده است، گفت: اگر دیده می شود واردکنندگان حرفه ای و باتجربه حضور ندارند بحث ارتباطات بزرگ است. چند شرکت فقط بر روی کاغذ مجوز واردات گرفته اند. زیرا مساله اصلی خروج دلار است و صادراتی که باید انجام گیرد. با این شرایط نمی توانیم واردات خودرو انجام دهیم.

شرکت کوشا درخصوص خودروهای اقتصادی به خبرنگار رکنا گفت: قرار بر این است 10 مدل خودرو وارد  کنیم. از پیکانتو 1200 سی سی تا اسپورتیج 2000 سی سی که همه مدل های 2022 و 2023 است. زیرا اجازه واردات خودروی زیر 2021 و حتی دست دوم را نداریم. اگر بتوانیم خودروی پیکانتو زیر 1000 سی سی وارد کنیم می توانیم در بورس کالا زیر 700 میلیون تومان عرضه کنیم که بسیار پایین تر از قیمت های بازار خودروی ایران است و مطمئنا قیمت ها شکسته خواهد شد.

مرتضی مصطفوی، کارشناس بازار و صنعت خودرو درخصوص عرضه خودرو در بورس کالا با بیان اینکه در هیچ کجا از دنیا خودرو در بورس عرضه نمی شود، گفت: عرضه خودرو در بورس اثر مثبتی در قیمت ها ندارد. مگر در این مدت قیمت ها کاهش یافت؟ این اتفاق باعث می شود خودروسازان از زیر قیمت گذاری دستوری فرار کنند و بتوانند خودروهای خود را با قیمت گران تر بفروشند و هیچ اثری دیگری ندارد.

اقتصاد ایران دلاری است

3. اگر قرار است این خودروها با نرخ ارز نیما وارد کشور شود، چرا به قیمت دلار آزاد به دست مردم می رسد؟  اساسا واردات خودرو با آیین نامه ای که مشخص نیست به دست چه کسانی تنظیم شده است، برای چه قشر و گروهی است و سود و رانت آن به جیب چه کسانی می رود؟ و آیا این قیمت ها می تواند به تنظیم بازار و صنعت بحران زده خودرو کمک کند و از افزایش عجیب و غریب خودروها در بازار بکاهد؟ 

در حالی شرکت های واردکننده خودرو اذعان داشتند که واردات خودرو با تخصیص نرخ دلار نیما صورت می گیرد که سخنگوی وزارت صمت در تاریخ 11 آبان در گفتگویی به خبرنگار رکنا درباره قیمت تمام شده خودروهای وارداتی باتوجه به عدم ثبات قیمت دلار گفت: پرسش شما درخصوص متغیری است که از عهده واردکننده و وزارت صمت خارج است. وزارت صمت نیز این نگرانی را درخصوص افزایش نرخ ارز نه تنها در حوزه خودرو، بلکه در مورد کل محصولات تولیدی صنعت و معدن دارد. زیرا افزایش نرخ ارز هزینه های تولید را افزایش می دهد و برنامه ریزی تولید را نیز به همان میزان به هم می زند. افزایش قیمت دلار طبیعی است، اما به طور کلی بانک مرکزی ثبات نرخ ارز را به عهده دارد و با عملکردی که تا به امروز داشته است بعید می دانم در آینده جهش نرخ ارز را شاهد باشیم. بنابراین واردات خودرو براساس نرخی است که امروز در بازار معامله می شود.

وزیر صمت از موضع خودرو کاملا محل چالش و سوال است

در این خصوص مرتضی مصطفوی، کارشناس بازار و صنعت خودرو با بیان اینکه وزیر صمت از موضع خودرو کاملا محل چالش است و باید مورد سوال قرار گیرد، گفت: علیرغم اینکه واردات خودرو آغاز شده است اما نه تنها قیمت ها کاهش نیافت، بلکه افزایشی شد. زیرا نه تنها صنعت و بازار خودرو، بلکه اقتصاد ایران دلاری است.

وی افزود: علیرغم اینکه وزیر و مسئولین ادعا می کنند که تولید بیشتر شده و واردات آغاز شده است اما قیمت خودرو 30 تا 40 درصد در هفته های اخیر افزایش یافته است و آن هم تنها به دلیل قیمت دلار است. وقتی اقتصاد ایران دلاری است، بازار خودرو و بازارهای غیرمولد دیگر باتوجه به قیمت دلار اثر می پذیرند و ارتباطی به تولید و عرضه ندارد.اگر قیمت دلار پایین آید و انگیزه سوداگرانه در بازار نباشد همین خودروها بر روی دست خودروسازان خواهد ماند و خریدار ندارد.

واردات خودرو توزیع رانت است و باعث بهتر شدن اوضاع نخواهد شد

مصطفوی با بیان عوامل پنجگانه که صنعت و بازار خودرو را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: در شرایطی که در کشور ثبات اقتصاد کلان وجود ندارد، تنش های سیاسی به نقطه آرام نرسیده است، بازارهای غیرمولد از جمله خودرو دلاری است و با قیمت دلار بالا و پایین می شود، فساد در خودروسازی بیداد می کند و دولت همچنان در خودروسازی بنگاه داری می کند، تا زمانیکه این 5 عامل وجود دارد واردات خودرو، اعطای مجوزهای جدید و افزایش تولید باعث کاهش قیمت ها و رقابتی شدن صنعت خودرو و بهتر شدن اوضاع نخواهد شد.

وی تاکید کرد: اقتصاد، صنعت و صنعت خودروی ایران رانتی، بی ثبات و غیرشفاف و بعضاً توام با فساد است و رقابتی نیست. در این شرایط هیچ سیاستی باعث بهبود اوضاع نخواهد شد و حتی باعث توزیع رانت بین عده ای خاص می شود.

مصطفوی در آخر گفت: گفتند واردات می کنیم. اگر تا چند سال دیگر شاهد باز شدن پرونده های واردات خودرو نبودیم. نه تغییری در بهبود کیفیت شده است نه تغییری در قیمت شده زیرا موضوع و مساله چیز دیگری است و راه حل هم چیز دیگری است. این اتفاقات به جریان اصلی کمکی نمی کند. در ماه های اخیر پرونده های فساد خودروسازی بیشتر شده است. هنوز 6 ماه از آمدنشان نیامده است که پرونده دار می شوند.

به گزارش رکنا ؛ در آخر باید منتظر بمانیم و ببینیم که وعده های سیاستگذاران درخصوص وردات خودرو چه میزان محقق می شود. آن هم در شرایط سخت تحریم که امکان انتقال ارز به روش‌ های معمول بانکی همچون سوئیفت وجود ندارد و آن هم با کشورهایی همچون کره جنوبی که واردات لوازم خانگی از آن ممنوع است و ما را در بدترین شرایط تحریمی تنها گذاشتند و به قول آرش محبی نژاد، دبیر انجمن همگن صنایع قطعه سازی، این وضعیت هدیه ای را دو دستی در سینی طلا تقدیم به واردکنندگان خودرو می‌کند.

باید منتظر بمانیم و ببینیم که واردات خودرو می تواند بازار و صنعت خودرو را به سامان کند یا خیر. صنعتی که تولید خودرو را همزمان با کشورهای ژاپن و کره آغاز کرد و امروز با اینکه 10 برابر فرانسوی ها و چند برابر کره ای ها و ژاپنی ها کمپانی خودروساز دارد، اما اصلا قابل قیاس با آنها نیست. کشورهایی که هم اکنون از ساخت خودروهای هیبریدی گذشته اند و با سرعت به سمت خودروهای تمام اتومات برقی در حال حرکت هستند و ما همچنان درگیر خودروهای دست سوم مونتاژی چینی و ماشین های بی کیفیت داخل!