طرح کاشت یک میلیارد درخت به کجا رسید؟

به گزارش ایرنا، طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در اواخر سال ۱۴۰۱ با پیشنهاد سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و با هدف توسعه منابع طبیعی و جنگلی ارائه و از آذرماه سال ۱۴۰۲ اجرای آن به طور رسمی آغاز شد.

در اسناد اعلامی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور احیای جنگل‌های موجود، توسعه جنگل توسعه متوسط سالیانه حدود ۳۶۱ هزار هکتار، جنگل‌کاری و تولید حدود ۲۵۰ میلیون اصله نهال، ایجاد بوستان‌های جنگلی، توسعه زراعت چوب جهت تأمین بخشی از نیاز چوبی کشور، کاهش گازهای گلخانه‌ای از طریق ترسیب کربن به میزان هر هکتار ۳۵ تن و جذب و کنترل گردو غبار به میزان هر هکتار ۲۱ تن اعلام شده است.

همچنین افزایش سرانه جنگل از ۰.۱۷ هکتار به ۰.۱۹ هکتار، افزایش سطح پوشش درختی و جنگلی به میزان ۱.۴۴ میلیون هکتار و جلوگیری از تغییر اقلیم به عنوان دیگر اهداف و خروجی‌های مورد انتظار اجرای طرح طی بازه زمانی چهار ساله برشمرده شده است.

این اهداف در اغلب طرح‌های کلان کاشت درخت مورد توجه طراحان و مجریان قرار می‌گیرد ولی نکته‌ای که در اینجا می‌توان مورد توجه قرار داد، این است که مطابق با برخی طرح‌های کاشت در سالهای گذشته و همچنین کشورهای دیگر در کنار این اهداف، به موضوعات دیگری مانند تغذیه سفره های آب زیر زمینی بهبود معیشت جامعه محلی و تأمین امنیت غذایی پایدار نیز توجه می شود.

مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی به ارزیابی این طرح زیست محیطی پرداخته و تاکید کرده است که این طرح در پنج گام اصلی طراحی شده که شامل شناسایی و انتخاب عرصه های کشت، تهیه طرح انتخاب گونه و برنامه اجرایی، تولید نهال استاندارد در نهالستان مربوطه ، کاشت و نگهداری نهال توسط مجری یا پیمانکار و نظارت و ارزیابی است.

در جدول زمان بندی ارایه شده قرار است در یک سال نخست، نهالستانها در کل استانهای کشور فعال و تجهیز شوند تا بستر لازم برای تولید نهال اولیه فراهم شود و گام اول به انجام برسد.

درخت‌ها در چه مناطقی کاشته خواهند شد؟

در این طرح مناطق مستعد گونه‌های جنگلی اقتصادی و دارای محصولات فرعی و بازاری شناسایی و معرفی می شوند تا با مشارکت جوامع محلی جنگل کاری شوند و در ارتقای معیشت این جوامع تأثیر گذار باشد؛ همچنین عرصه‌های مربوط به کارخانجات و صنایع محدوده و حریم شهرها، فضای پادگان‌ها و عرصه های در اختیار نیروهای مسلح برای افزایش سرانه فضای سبز و مستثنیات اشخاص جهت زراعت چوب، عرصه هایی هستند که برای اجرای طرح نهال کاری مدنظر قرار خواهند گرفت.

بر اساس اسناد موجود، این طرح در مناطقی انجام خواهد شد که میزان بارندگی در آن مناطق بیش از ۳۵۰ میلی‌متر باشد که نهال‌ها بعد از کاشت مشکل کمبود آب زیادی نداشته باشند البته طرح‌های مربوط به مناطق شهری و حاشیه شهر به منظور ارتقای فضای سبز شهری در کلیه مناطق کشور اعم از خشک و مرطوب اجرا خواهد شد.

هزینه هر نهال ۷۵ هزار تومان

در ارزیابی اقتصادی اجرای این طرح، با توجه به برآوردهای انجام شده در خصوص مجموع هزینه عملیات تولید کاشت، نگهداری و مراقبت از نهال‌های کاشته شده، هزینه‌های مورد نظر به طور متوسط به ازای هر اصله نهال معادل ۷۵۰ هزار ریال است.

با در نظر گرفتن ظرفیت‌های موجود در نهالستان‌های دولتی و بهره‌گیری از مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی و گروه‌های مردمی و جهادی در طرح نهضت تولید و کاشت یک میلیارد درخت در کشور سالیانه ۲۵۰ میلیون اصله نهال و اجرای طرح در بخش دولتی به صورت امانی می‌توان هزینه های طرح را به میزان ۷۵ درصد کاهش داد، بنابراین با در نظر گرفتن موارد فوق در صورت تأمین کمک اعتباری دولت به میزان ۱۸۰ هزار ریال به ازای هر اصله نهال به صورت سالیانه و در مجموع به میزان ۴۵ هزار میلیارد ریال در هر سال برنامه قابلیت اجرایی خواهد داشت که بخشی از هزینه ها در قالب موافقت نامه های اعتباری طرحهای سازمان و بخشی دیگر با مشارکت جوامع محلی و خیرین تأمین شود.

نکته قابل توجه آن است که فارغ از دقت محاسبه اولیه صورت گرفته اینکه بتوان تا ۷۵ درصد هزینه ها را با این روش‌ها کاهش داد به ویژه اینکه تاکنون جزئیاتی از نحوه تأمین مالی از بخشهای دولتی خصوصی و عمومی اعم از جوامع محلی ،خیرین گروه های جهادی و ... منتشر نشده است، به نظر منطقی و شدنی نیست و نیازمند کار کارشناسی و مطالعات دقیق تر است.

علاوه بر این با فرض کاهش ۷۵ هزینه ها، طرح به طور سالیانه بدون محاسبه نرخ تورم و تغییرات آن حداقل نیازمند چهار هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است که ۲۸ درصد فراتر از کل بودجه سال ۱۴۰۱ سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری است.

از طرفی براساس مصاحبه رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در ۱۰ آذرماه ۱۴۰۲ در بودجه امسال ردیفی برای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در نظر گرفته شده که میزان آن ۲۳۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده (حدود پنج درصد اعتبار برآوردی طرح) بنابراین با توجه به بازه زمانی چهارساله‌ای که برای اجرای طرح ملحوظ شده، برآورد دقیق میزان منابع مالی مورد نیاز و نحوه تأمین آن از ضروریات ابتدایی طرح است.

سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری برای اجرای طرح در سطح ملی ستاد ملی طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت را ایجاد کرده است که دارای ۵ کمیته علمی و ۶ کارگروه است.

در این طرح سازمان‌های دیگری نیز به عنوان همکار شناخته شده‌اند از جمله وزارت نیرو، سازمان اوقاف و امور خیریه وزارت آموزش و پرورش نیروهای مسلح، تشکلهای مردمی شهرداری ‌ها و فرمانداری‌ها، زارعین و صاحبان اراضی بهره برداران معادن و کارخانجات صنعتی. ضمن آنکه قرار است از طریق تشکل های مردم نهاد بحث عملیات کاشت در اراضی ملی مستعد زراعت چوب نیز پیگیری شود.