میراث فرهنگی: با تخریب بناهای تاریخی شیراز مخالف هستیم/ وزارت میراث مرجع تعیین ارزشمند بودن بناست

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری رکنا، طرح توسعه سه امامزاده در مرکز شهر شیراز توسط آستان مقدس این سه مجموعه زیارتی و مذهبی که منجر به تخریب بخش عمده ای از بافت تاریخی شیراز خواهد شد، از ماه های گذشته محل بحث دوستداران میراث فرهنگی و بافت تاریخی شهر شیراز بوده است این طرح ایجاد راه های ارتباطی و اتصال تمام حرم های امامزادگان و تخریب بناهای تاریخی مسیر امامزاده ابراهیم(ع) تا حرم شاهچراغ (ع) را شامل می شود و از بهمن ماه سال قبل نیز برخی از اقدامات عملی آن آغاز شده است. این عمل در حالی انجام می گیرد که هیچ تاییدیه ای از سوی شهرداری این شهر یا وزارت میراث فرهنگی مبنی بر قانونی بودن آن صادر نشده است.

اغلب کارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی و تاریخ شیراز انجام این کار را مغایر با روح معنوی و تاریخی حاکم بر فضای این اماکن مذهبی می دانند. در این باره سید احمد محیط طباطبایی، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ و رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران در گفتگو با خبرنگار رکنا در خصوص اجرای طرح حرم تا حرم در بافت تاریخی شهر شیراز، بیان داشت: از دو منظر می توان این اتفاق را مورد بررسی قرار داد. منظر نخست این است که ویژگی مذهبی شیراز یک ویژگی تاریخی است و این مذهبی بودن حفظ نمی شود مگر اینکه در درون بافت تاریخی آن جغرافیا حفظ شود.

وی با اشاره به اینکه اگر بافت تاریخی مشهد را از 100 سال گذشته تاکنون مورد بررسی قرار دهیم می بینیم که آن ارادت مردم به امام رضا (ع) در گذشته وقتی حرم در کنار بافت تاریخی قرار داشت یک حس و حالی آغشته به تاریخ، فرهنگ و سنت های جامعه ما را داشت، افزود: اکنون مشاهده می کنیم که این حس در حرم امام رضا آنچنان که باید وجود ندارد و یک احساس مدرن در فضا حس می شود.

حذف بافت سنتی شهر شیرازمخدوش کردن هویت شیعی ایران است

پژوهشگر تاریخ و فرهنگ کشور با تاکید بر اینکه نگاه مدرن به یک نشانه تاریخی مرتبت آن اثر تاریخی را در حد مرتبت بازار و اقتصاد پایین می آورد، بیان داشت: وجود بافت تاریخی دقیقا به معنای حفظ تنها بخشی از تاریخ در شهر شیراز نیست بلکه به منزله حفظ سنت، مذهب و هویت مردم آن منطقه است.

رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران اضافه کرد: ما با مداخله نابجا در بافت تاریخی شیراز در حقیقت داریم آن حس و حال را پاک می کنیم. ما در حقیقت با این کار داریم شیوه تاریخی زیارت و بخشی از هویت مذهبی و مرتبه مذهبی شهر را از بین می بریم و این هیچ دستاوردی برای تاریخ و فرهنگ ما نخواهد داشت.

وی بیان کرد: حذف بافت سنتی شهر شیراز در حقیقت مخدوش کردن و نابود کردن هویت شیعی و تاریخی ایران است و متاسفانه عده ای که به دنبال این فعل راه افتاده اند با شعار حفظ بافت دینی این شهر سعی دارند دست به این اقدام نادرست بزنند که قطعا مسیر اشتباهی است.

پژوهشگر تاریخ و فرهنگ کشور با اشاره وظیفه نهادهای متولی از جمله وزارت میراث فرهنگی، سازمان اوقاف و شهرداری شیراز در حفظ این حافظه تاریخی شهر شیراز، اظهار داشت: ما باید بررسی کنیم که چرا برخی از این نهادها به وظیفه قانونی خود عمل نمی کنند.

شاهد پیامدهای تخریب بافت تاریخی شیراز در چند دهه اخیر هستیم

با شدت گرفتن این بحث که وزارت میراث فرهنگی برای تخریب بافت تاریخی شیراز چراغ سبز نشان داده است نوک پیکان مطالبه به سمت وزارت میراث فرهنگی و عزت الله ظرغامی نشانه رفت. اما این وزارتخانه ماه ها از اعلام موضع در این خصوص خودداری می کرد اما در روزهای اخیر فاطمه داوری، مدیرکل حفظ و احیاء بناها؛ محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در این خصوص اظهار داشت: در پهنه نزدیک به ۳۶۰ هکتاری بافت تاریخی شیراز، تخریب بناها و دانه‌های ارزشمند بافت طی چند دهه گذشته اتفاق افتاده و امروز شاهد پیامدهای آن هستیم. علیرغم ابلاغ محدوده بافت تاریخی از سال ۱۳۸۸ و حتی ابلاغ طرح تفصیلی ویژه بافت در سال ۱۳۹۶، در گذشته این تخریب‌ها در بخش‌هایی از بافت رخ داده است.

او تصریح کرد: نظر وزارت میراث فرهنگی، مخالفت با هرگونه تخریب بناهای تاریخی است. به نهادهای مربوطه اعلام شده است که بناهای تاریخی باید حفظ و احیاء شوند و وزارت میراث فرهنگی مرجع تشخیص ارزشمند بودن بناهاست.  به صورت روشن اعلام شده هر طرح شهری، باید ابتدا به تایید وزارت میراث فرهنگی برسد و تایید این وزارتخانه، ملاک عمل مراحل تصویبی طرح شهری در سطح ملی یا استانی است. این موارد در مورد بافت تاریخی شیراز  به مراجع مربوطه به ویژه وزارت راه و شهرسازی و شورای عالی معماری و شهرسازی اعلام شده است. 

داوری گفت: علاوه بر این موارد، معتقدیم که حفاظت از بافت‌های تاریخی نیازمند رویکرد یکپارچه و همه‌جانبه به منظور حفاظت توامان و ایجاد فرصت رشد است و باید از برخوردهای موضعی و مقطعی با این محدوده‌ها پرهیز کرد. به همین دلیل است که  از سال ۱۳۹۸ نحوه برنامه‌ریزی و طرح ریزی برای محدوده بافت‌های تاریخی تغییرات اساسی کرده و وزارت میراث فرهنگی موظف به تعیین محدوده و ضوابط برای این بافت‌ها؛ و وزارت راه و شهر سازی باید طرح ویژه برای بافت‌های تاریخی تهیه و ابلاغ کند. این طرح‌های ویژه، ملاک عمل نحوه مواجهه در بافت تاریخی در سطوح کلی و موضعی است و کلیه نهادها و دستگاه‌ها به تبع این طرح، باید برای این محدوده‌ها برنامه‌ریزی و اقدام کنند.

مدیرکل حفظ و احیاء بناها؛ محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی افزود: در حال حاضر با پشتوانه ظرفیت‌های قانونی موجود، باید برای بافت تاریخی شیراز ضوابط تهیه و ابلاغ شود. تهیه ضوابط اختصاصی این محدوده را در دستور کار قرار داده‌ایم؛ از اداره کل استان و پایگاه بافت تاریخی شیراز درخواست و پیگیری کردیم که اقدامات لازم را انجام دهند و خوشبختانه مراتب بررسی‌ها و امکان‌سنجی‌های اولیه انجام آن طی شده و در جلسات مکرر کارشناسی، بررسی و پیشنهاداتی برای تسریع در عملیاتی شدن تهیه ضوابط آن داده شده است.

داوری یادآور شد: همراه با تهیه ضوابط اختصاصی، اقدام مورد انتظار بعدی حسب تکلیف قانون؛ تهیه طرح ویژه بافت تاریخی شیراز توسط وزارت راه و شهرسازی و اداره‌کل مربوطه آن در استان است. این آمادگی را داریم و به وزارت راه و شهرسازی هم اعلام کرده‌ایم جهت تسریع در به نتیجه رسیدن حفاظت یکپارچه از بافت تاریخی، به صورت توامان، تهیه ضوابط اختصاصی و طرح ویژه با انتخاب مشاور واحد توسط هر دو دستگاه نهایی و انجام شود.

به گزارش رکنا، با اعلام این نظر توسط مقام وزارت میراث فرهنگی و لزوم تهیه طرح ویژه توسط وزارت راه و شهرسازی، افکار عمومی منتظر اعلام رسمی توقف اجرای طرح موسوم به حرم تا حرم در شهر شیراز هستند.