کم توجهی خطرناک وزارت بهداشت به بحران آب در چندین استان کشور/ فقر خدمات بهداشتی و نبود بسته تشویقی برای پزشکان

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بحران آب یک مبحث حاد و جدی در کشور است که جمعیت گسترده ای از جامعه ایرانی را به خود درگیر کرده است.در بسیاری از استان‌های ایران وجود دارد، اما استان‌های، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، یزد، زنجان، کرمان، فارس ، هرمزگان ، قزوین و البرز بیشتر با کمبود بارندگی، تبخیر بالا، مصرف افزایشی و نامناسب آب مواجه هستند.

معضلات کمبود آب حتی این روزها به مباحث امنیتی و درگیری بین کشور ایران و افغانستان کشیده شده است. همانطور که کارشناسان از سالها قبل خبر دادند، آب و تامین آب، ریشه اکثریت جنگ های سالهای جاری و به طور گسترده در آینده خواهد بود.

آب و بروز بیماری های حاد

کمبود آب بلافاصله بر سلامت انسان و در نهایت حیات انسانی اثر گذار است. بدین ترتیب ورود وزارت بهداشت برای تاکید به وزراتخانه های دیگر برای تسریع حل معضلات دیپلماسی آب و رفع لوله رسانی و تامین آب مناطق از اهمیت بسزایی برخوردار است.

بحران آب در استان‌هایی که با کمبود آب مواجه هستند، مناطق درگیر با نبود آب به میزان کافی را با بیماری های حادی مواجه می کند.به طور مثال در استان سیستان و بلوچستان که یکی از مهمترین مناطق مبتلا به بحران آب در ایران است، بیماری‌هایی مانند تب دنگ، مالاریا، اسهال و کم خونی می‌توانند بیشترین روند رشد را داشته باشند.

یا استان فارس نیز که درگیر با بحران آب است مشکلاتی همچون سرطان پوست، خشکی پوست، سفت شدن دهان و لثه، سنگ کلیه و مشکلات کلیوی، بیماری‌های دستگاه گوارش و ... به دلیل کمبود آب و تاثیرات زیاد آب در سلامتی بدن قابل مشاهده است.

در استان خراسان جنوبی نیز به دلیل کمبود آب، مشکلاتی همچون فرسایش خاک، بیماری‌های پوست و جلدی، اختلالات در دستگاه گوارش و کلیه، سنگ کلیه، نشتی ادراری، قطعی آب و ... به وجود آمده است.

همه این موارد تاکید کننده این است که وزارت بهداشت باید به طور ویژه در مناطق درگیر با بحران آب نیرو متخصص و پایگاه های بهداشتی مستقر و درمان ارزان و سریع را مدنظر داشته باشد. اما آمار این بیمارها در این استان ها از کمبود توجه وزارت به این مهم خبر می دهد.

وعده از بین رفتن فقر مطلق پوچ شد و بحران آب امنیتی شد

بحران آب در سیستان و بلوچستان از آنجا ناشی می‌شود که افغانستان حقابه هیرمند را نمی دهد. طبق یک معاهده قدیمی،‌ افغانستان باید سالانه تا۸۰۰ میلیون مترمکعب اب از هیرمند به ایران بدهد، اما این اتفاق سالهاست که نیفتاده. معمولا در فصل بهار که هیرمند پرآب می شود و طغیان می کند، افغانستان توانایی هدایت سیلاب هیرمند را ندارد و بخشی از این سیلاب راهی اراضی ایران می شود. اتفاقی که امسال بهار نیفتاده و تمام زمین های کشاورزی سیستان و بلوچستان خشکیده است.

 احمدعلی کیخا، نماینده مردم زابل، زهک و هیرمند و عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس سال 97  هشدار احتمال مهاجرت گسترده از زابل و بحران امنیت ملی در آن منطقه داد و البته از وعده های روحانی در آن زمان هم گفت و بیان داشت:"۱۷۸ یا ۱۸۷ هزار نفر از ساکنان سیستان بلوچستان تحت پوشش کمیته امداد بودند که با کمیته امداد بهزیستی به ۲۰۰ هزار نفر می‌رسد. آقای رئیس‌جمهور (حسن روحانی) می‌گوید تا پایان این دوره فقر مطلق از بین می‌رود؛ این در حالی است که در حال حاضر بالای ۹۵ درصد مردم سیستان زیر خط فقر هستند."

فقر مطلق که از بین نرفت اما احتمال مهاجرت گسترده از زابل و بحران امنیت ملی که این نماینده مجلس خبر داده بود، شکل گرفت.

کمبود امکانات درمانی و بهداشتی در سیستان و بلوچستان

استان سیستان و بلوچستان در حوزه بهداشت و درمان با کمبود امکانات درمانی و بهداشتی دست و پنجه نرم می کند و با مشکل جدی کمبود پزشک مواجه است، سرانه پزشک عمومی و متخصص نسبت به جمعیت استان وضعیتی نامناسبی دارد و این موضوع در جنوب استان حادتر است.

طبق گزارش خبرگزاری فارس که در سال 1400 تهیه شد و منتشر شده است"در فنوج، مهرستان، دلگان، کنارک، مراکز درمان دایر شده اما بدون پزشک و امکانات و در بمپور، دشتیاری، قصرقند، سرباز، لاشار، بنت مرکز درمان هم نیست نداریم.بطور مثال مردم آشار تا ۲۰۰ کیلومتر برخی روستاها تا ۲۷۰ کیلومتر طی میکنند برای استفاده از بیمارستان ایرانشهر و این شرایط قطعا جان آنها را تا رسیدن به بیمارستان به خطر می اندازد و رنج مسیر هم بر رنج بیماری غلبه می کند."

بررسی خبرنگار رکنا نشان می دهد که از آن زمان تاکنون هیچ تغییر در وضعیت بهبود حضور پزشک و ایجاد فضای درمانی در این مناطق شکل نگرفته است.

در همان گزارش آمده بود:"متوسط تعداد پزشک به جمعیت در سیستان و بلوچستان 7 نفر به ازای 10 هزار جمعیت است" که باز هم از آن زمان تاکنون هیچ تغییری در شرایط کاهش آمار فقر پزشک در منطقه صورت نگرفته است.

کم بودن میزان کارانه پزشکان از علل کمبود پزشک در سیستان و بلوچستان

شهریور 1401 خبرگزاری دانشجو خصوص کمبود پزشک در استان سیستان و بلوچستان نوشته بود: مشکل اصلی که پزشکان در منطقه بلوچستان با آن دسته و پنجه نرم می‌کنند و باعث شده است که درخواست لغو طرح بزنند و باعث مشهودتر شدن کمبود پزشک در منطقه شده؛ کم‌بودن میزان کارانه پزشک نسبت به پارامتر‌های به خصوصی مثل تعداد بیمار، امکانات پزشکی، رفت و آمد و مشکلات اطرافشون در این منطقه است و این شرایط همچنان باقی است.

وظیفه وزارت بهداشت در مناطق  درگیر با بی آبی

وزارت بهداشت ، در مناطقی که با بحران آب مواجه هستند، مسئولیت‌های متعددی دارد. تامین و پایش کیفیت آب از وظایف وزارت بهداشت است. وزارت بهداشت مسئول تامین و پایش کیفیت آب است، بنابراین در مناطقی که با کمبود آب روبرو هستند، باید تلاش کند که آب قابل مصرف را برای ساکنین مناطق فراهم کند و بهداشت آن را نیز پایش کند.

یکی دیگر از وظایف وزارت بهداشت   تأمین خدمات بهداشتی است. وزارت بهداشت باید  در مناطقی که با بحران آب روبرو هستند و  احتمال ابتلا به بیماری‌های مرتبط با آب بیشتر است اقدامات لازم را انجام دهد.وزارت بهداشت مسئولیت تأمین خدمات بهداشتی از جمله بهداشت محیط، بهداشت شخصی، تأمین دارو و واکسن و... را در این مناطق بر عهده دارد.

 ارتقاء آگاهی ساکنان از وظایف دیگر وزارت بهداشت در این مناطق است. وزارت بهداشت مسئولیت ارائه آموزش‌های بهداشتی و ارتقاء آگاهی ساکنین درباره رفتارهای بهداشتی مرتبط با بحران آب را نیز دارد. همچنین در صورت بروز بحران‌های آبی، وزارت بهداشت باید به عنوان یکی از نهادهای مسئول در جهت مدیریت بحران‌های پزشکی و بهداشتی در مناطق درگیر با بحران کشور فعالیت کند.

وزارت بهداشت می تواند با  ایجاد امکانات برای پزشکان و پرستارانی که حاضر به حضور در مناطق درگیر با بحران آب هستند از کمبود کادر درمانی در این مناطق بکاهد. به طور مثال  ایجاد تسهیلات و تخفیفات نظیر تسهیلات مسکن، خودرو و هزینه‌های زندگی برای پزشکان و پرستارانی که تمایل دارند در مناطق درگیر با بحران آب خدمت کنند می تواند  اثر گذار باشد.

یا با  تشویق پزشکان و پرستاران جوان برای فعالیت در مناطق درگیر با بحران آب، به عنوان یک سرمایه‌گذاری در آینده سلامت مردم این مناطق و امتیازاتی که به آنها برای آینده شغلی داده شود.

ایجاد سامانه‌ای برای نظارت و پیگیری از کیفیت خدمات پزشکی و پرستاری در مناطق درگیر با بحران آب هم مهم است.

این اقدامات شاید بتواند باعث افزایش تعداد پزشکان و پرستاران در مناطق درگیر با بحران آب شود و در نتیجه به بهبود وضعیت سلامت مردم این مناطق کمک کند.

با وجود اهمیت حضور و فعالیت پزشکان و پرستاران در این مناطق و نیازمند بودن اهالی این مناطق به امدادهای پزشکی ولی همچنان این مناطق با کمبود شدید کادر درمانی و مراکز درمانی مواجه هستند.

بیمارستان های صحرایی هم نسبت به جمعیت کم است

فرمانده مرکز بهداری رزمی جنوب شرق  چند روز پیش اعلام کرد:"طی ۱۰ سال گذشته ۵۸ بیمارستان صحرایی در مناطق دور افتاده سیستان و بلوچستان راه‌اندازی شده است.در این ۵۸ بیمارستان حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر مراجعه و تحت درمان قرار گرفته‌اند."

با این وجود، شواهد و اطلاعات مطرح شده از سوی مردم منطقه نشانگر این است که  راه‌اندازی بیمارستان‌های صحرایی برای جبران کمبود پزشک در مناطق دچار کمبود آب که مرکز شیوع بیماری های خطرناک است نیز دچار کمبود است.

مشکل سیستان مشکل استان های دیگر کم آب هم هست

کمبود مراکز درمانی گرچه در بسیاری از نقاط کشور به چشم می خورد، اما در برخی استان ها که با معضل کم آبی هم درگیر هستند و با افزایش چند برابری بیماران مواجه می شوند، این کمبود بیشتر به چشم می آید و نگران کننده تر است.

این مشکلات و کمبودها و نیازهایی که برای سیستان و بلوچستان گفته شد، در اکثر شهرها و استان های درگیر با بی آبی کشور نیز حاکم است که این مهم باید مورد توجه وزارت بهداشت باشد. مشکلات بهداشتی و درمانی و فقر مراکز درمانی و بهداشتی و کمبود پزشک و پرستار در این مناطق با سفرهای وزیر و معاون در وزارت بهداشت، پوچ نمی شود باید گام برداشته شود و اقدامات صورت گیرد.

خبرنگار: آزاده مختاری