افزایش افسردگی خطرناک زنان و سالمندان در شهرهای درگیر با آلودگی هوا/ تاثیر اقتصاد نفتی و انرژی فسیلی

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بحران آلودگی هوا ، نه تنها زندگی تهران نشین ها را رها نمی کند که روز به روز و سال به سال هم بر میزان این بحران افزوده می شود.

وقتی حرف از آلوده و ناپاک بودن هوا می شود، ذهن ها اکثرا به سمت آسیب هایی که به حیات بیماران قلبی و افزایش ابتلا به بیماری های ریوی کشیده می شود و کمتر ، دقتی بر تاثیر آلودگی هوا بر روان و اعصاب وجود دارد.

تهران و آلودگی هوا

تهران از ابتدای سال ۳ روز هوای پاک، ۱۶۳ روز هوای قابل قبول، ۱۲۳ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه، ۳۲ روز هوای ناسالم برای همه افراد، ۲ روز هوای بسیار ناسالم و ۲ روز هوای خطرناک داشته است. این عدد و ارقام تنها خبر از هوای خاکستری و مسموم نمی دهد، خبر از شکل گیری روزانه بیماری های سخت در بدن ساکنان تهران دارد. بیماری هایی که بخشی از آنها به جسم ضربه مرگبار وارد می کند اما بخشی که باید مورد توجه جدی قرار گیرد، اثر آلودگی هوا و قرار گرفتن شهروندان به طور روزانه در حجم گسترده آلاینده های حاصل از سوخت های فسیلی است و این اثر خطرناک، تاثیر آلودگی هوا بر روان و اعصاب است که می تواند فرد را تا خودکشی بکشاند.

مرور نتایج مطالعات ملی بررسی شیوع بیماری های روانی در کشور نشان می دهد که از سال 1378، آمار ابتلا به بیماری های روانی در ایران شیب افزایشی دارد.

در مطالعه کشوری که سال 1378 در جمعیت بالاتر از 15 سال و با عنوان «طرح ملی سلامت و بیماری» انجام شد، شیوع اختلالات روان در ایران، 21 درصد برآورد شد در حالی که 0.6 درصد کل مبتلایان، دچار اختلالات سطح شدید بودند. سال 1380، اعلام شد که اختلالات روان، در ردیف دوم بار بیماری ها در ایران قرار گرفته است.

در نتایج مطالعه بار بیماری ها در سال 1384، سهم بیماری های روانپزشکی از بار بیماری ها تا 10.25 درصد صعود کرده بود و سال 1389، نتایج پیمایش ملی سلامت روان نشان داد که این سهم با روند افزایشی، به 14 درصد رسیده است. 

نتایج مطالعات کشوری انجام شده در دو دهه گذشته، افزایش خودکشی را هم تایید کرده است. سال 1380، اداره سلامت روان وزارت بهداشت 3823 مورد اقدام به خودکشی و 279 خودکشی منجر به فوت ثبت کرد.

موارد اقدام به خودکشی در سال 1388 به 48800 مورد و موارد خودکشی منجر به فوت در همین سال به 1383 مورد افزایش یافت. مسوولان وقت وزارت بهداشت در گزارش «شاخص های سلامت در ایران» که سال 1388 منتشر شد، اذعان داشتند: «بر اساس آخرین اطلاعات موجود روی وب سایت سازمان جهانی بهداشت، در سال 1991 میزان موارد خودکشی در ایران در زنان 0.1 و در مردان 0.3 در 100 هزار نفر بوده در حالی که در سال 1383 این عدد به 5.2 در 100 هزار نفر جمعیت رسیده است. با فرض درست بودن اطلاعات ارایه شده در سال 1991، باید اذعان داشت که در فاصله 13 سال میزان خودکشی در ایران به بیش از 17 برابر رسیده است.»

در نتایج پیمایش ملی سلامت روان -1389 - اعلام شد که 6.2 درصد از مبتلایان اختلالات روان (حدود 744 هزار نفر) گرفتار افکار خودکشی بوده، 4 درصد (حدود 480 هزار نفر) برنامه مشخصی برای خودکشی دارند و 1.3 درصد (حدود 156 هزار نفر) هم در یک سال پیش از این تاریخ (1388) اقدام به خودکشی کرده اند. 

چند ماه قبل ، جامعه شناسان کشور در گزارشی به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی اعلام کردند که با استناد به گزارش های رسمی سازمان پزشکی قانونی کشور، در فاصله سال های 80 تا 98، تعداد قربانیان خودکشی از 4.2 نفر در 100 هزار نفر جمعیت در سال 80، با رشد حدود 44 درصدی، به 6.2 نفر در 100 هزار نفر جمعیت در سال 98 رسیده که با این تعداد متوفای خودکشی در کشور، ایران در جایگاه پنجاه و هشتم بابت تعداد سالانه قربانیان خودکشی ایستاده است.

اثرات آلودگی هوا بر سلامت روان

تحقیقات بر روی اثرات عصبی آلودگی هوا نشان داده است که افزایش التهاب مغز ناشی از قرار گرفتن در معرض PM (ذرات معلق) همراه با افزایش سطح سیتوکین ها، خطر اضطراب و افسردگی را افزایش می دهد. ذرات آلودگی می توانند از ریه ها به خون عبور کرده و در برخی موارد از آکسون عصب بویایی به سمت مغز حرکت کنند.

هنگامی که عناصر سمی موجود در هوا وارد بدن انسان می شوند، مستقیماً بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارند. این همچنین یک عامل خطر در بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون است. چندین نورون در مغز به دلیل تنفس هوای سمی دچار اختلال می شوند. افرادی که در معرض سطح بالایی از هوای سمی هستند ممکن است به اختلال دوقطبی، اختلال شخصیت و افسردگی مبتلا شوند.

تاثیر آلودگی هوا بر جنین و ایجاد پیری مغز

آسیب سلول های عصبی ناشی از ریزگردها، به ویژه بر جنین و نوزاد، می تواند باعث آسیب دائمی مغز شود یا منجر به بیماری های عصبی در بزرگسالی شود.

قرار گرفتن در معرض هوای آلوده  به عنوان یک عامل خطر محیطی در نظر گرفته می شود که باعث پیری مغز می شود. خطر ابتلا به زوال عقل و بیماری آلزایمر با قرار گرفتن در معرض PM ریز (PM < 2.5 میکرومتر) افزایش می یابد.

علاوه بر این، قرار گرفتن مداوم در معرض مسمومیت عصبی PM2.5 به کاهش زودهنگام توانایی‌های یادگیری می انجامد. ارتباط سکته مغزی با آلودگی هوا بیش از هر اختلال عصبی دیگری مورد تحقیق قرار گرفته است. طبق گزارش‌های تاکنون، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا با بیماری‌های تحت بالینی زمینه‌ای سکته مغزی نیز مرتبط است. اینها شامل التهاب سیستمیک، استرس اکسیداتیو، آترواسکلروز، ترومبوز و آریتمی است.

افسردگی خطرناک زنان و سالمندان با قرار گرفتن در شهر آلوده

افسردگی یکی از شایع ترین مشکلات سلامت روان در سراسر جهان است. تا به امروز، مقالات اپیدمیولوژیک زیادی در ارتباط آلودگی هوا با افسردگی منتشر شده است.خطر افسردگی با قرار گرفتن طولانی مدت در معرض PM2.5 و قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض PM10، NO2، SO2 و CO به طور قابل توجهی افزایش می یابد.

از سوی دیگر، گزارش های دیگر نشان می دهد که O3 به شدت با افسردگی در زنان مرتبط است. علاوه بر این، قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض آلودگی هوا تغییرات پاتولوژیک واضحی در خلق و خوی یک جمعیت سالمند سالم ایجاد نکرد.

 آلودگی هوا منجر به نرخ بالاتر افسردگی و خودکشی می شود.به گفته سازمان جهانی بهداشت، افسردگی به طور فزاینده ای شایع شده است و بیش از 264 میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است. 

بر اساس نتیجه تحقیقات محققان دانشگاه کالج لندن ،آلودگی ذرات تولید شده توسط سوخت‌های فسیلی و پیامدهای سلامت روان از جمله افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی، روان‌پریشی و خودکشی مشخص شد.