ایران کارخانه تولید نیروی انسانی ماهر برای کشورهای دیگر! / کارگر مهاجر را هم به استادکار تبدیل و صادر می کنیم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، ایران ، کارخانه تولید نیروی انسانی برای کشورهای دیگر است. کافی است نگاهی به میزان مهاجرت نیروی جوان، در 5 سال اخیر نگاهی بیندازید تا متوجه شوید کشور برای داشتن نیروی انسانی جوان، دانش آموخته و ماهر، سالها هزینه های گوناگونی را متقبل می شود؛ اما در نهایت، این نیروی کار، به دلایل بسیاری از جمله اقتصادِ مریض و وضعیت اجتماعی ملتهب، سهم کشورهای دیگری می شود!

نکته اینجاست که این اتفاق، فقط مختص نیروی کار ایرانی نیست و برای مهاجران افغان که تازه وارد ایران می شوند و عمدتا هم بدون مهارت هستند نیز رخ می دهد. می پرسید چگونه؟ پر واضح است که نیروی کار خام، وارد کارخانه تولید نیروی انسانی ماهر می شود و در ایران، آموزش می بینند، به استادکار تبدیل می شوند و در نهایت حاضر به کار کردن در ایران نمی شوند و ترجیح می دهند، در کشورهایی که درآمد بالاتری دارد مشغول به کار شوند.

اینگونه ایران، دو دسته نیروی کار را به راحتی از دست می دهد و سهم کشور از این سفره، «هیچ» است.

چندی پیش، سید صولت مرتضوی ، وزیر کار ، در گفت و گو با رکنا گفته بود: «تربیت نیروی انسانی برای صادرات نیروی کار منعی ندارد؛ البته برای این کار باید به دو مورد بسیار مهم توجه داشت. نخست خروج دانش فنی و دوم خروج نخبگان که نباید اتفاق بیفتد. در سایر حوزه ها اینکه اعزام نیروی انسانی داشته باشیم خیلی بد نیست.»

اما چرا در این راستا گامی موثر و کارآمد برداشته نمی شود تا سرمایه انسانی و دانش فنی، بی مهابا از دست نرود؟

در این خصوص رکنا با حسن صادقی ، رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری به گفت و گو نشست تا چرایی این مهم را بررسی کند. او در ابتدا با اشاره به اینکه وقتی افراد ماهر و تحصیل کرده، در جایگاه های شغلی کشور نقشی نداشته باشند، تصمیم به مهاجرت می گیرند گفت: وقتی افراد در ترکیه، امارات، بحرین، استرالیا، آمریکا و سایر نقاط دیگر، درآمد بیشتری دارند؛ تصمیم می گیرند که در کشور خودشان که ارزش پول ملی اینچنین پایین است، کار نکنند. هر قدر هم یک فرد کار کند و در آمدش هم افزایش داشته باشد، باز هم نمی تواند مثل دهه 80 و اوایل دهه 90، زندگی را بگذراند.

دانشگاه های پولی نیروی کار مناسب با بازار کار را تربیت نکردند

وی در ادامه افزود: در واقع زمینه برای ابراز خلاقیت های فردی نیروهای کار در جامعه به شدت کم شده است؛ مثلا کسی که مهندسی کشاورزی خوانده، الان منشی یک شرکت است. از طرفی دیگر، هدف ایجاد دانشگاه های پولی این نبود که سطح علمی جامعه بالا برده شود و این باعث شد، تربیت نیروی کار، متناسب با نیازهای بازار کار نباشد در نتیجه سرمایه های انسانی به بیراهه کشانده شدند که بعد از آن، بازار کار، نتوانست ارزش های آنها را درک کند و مهاجرت کردند.

کارگران ایرانی در حال مهاجرت به کشورهای دیگر

حسن صادقی تاکید کرد: همچنین در حوزه کار کارگران ساختمانی، تا دهه 80 بازار کار در دست نیروی کار ایرانی بود و نیروی کار افغان، شاگرد ایرانی ها بودند؛ ولی الان 90 درصد این بازار در دست نیروی کار افغانستانی است. غالبا کارگران ایرانی، به کشورهایی از جمله امارات ، بحرین ، ترکیه و یا کشورهای آسیای دور مهاجرت می کنند تا درآمد بیشتری داشته باشند. با همه اینها، خیال نکنید که شرایط زندگی این افراد در آن کشورها خیلی لاکچری یا خاص است. در بازدیدی که از کره جنوبی داشتم؛ با کارگران ایرانی به گفت و گو نشستم. آنها با 6 نفر دیگر در یک اتاق کوچک زندگی می کردند ولی سختی این نوع زندگی را به جان خریده بودند درآمد خوبی دارند و برای آینده تلاش می کنند.

رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری افزود: البته اینکه نیروی کار سیال باشد اتفاق بدی نیست؛ برای مثال در چین، همانطور که اقتصاد سیال است، نیروی کار نیز سیال است و دائم در حال حرکت هستند. 

75 هزار کارگر افغانستانی در ایران کار می کند

وی تاکید کرد: در حال حاضر، 75 هزار کارگر افغان در کشور کار می کنند که عمدتا کارهای مربوط به حوزه های ساخت و ساز، آب و فاضلاب ، لایروبی و... را انجام می دهند. این مبین آن است که ما نیازمند نیروی کار هستیم؛ ولی کارگر ایرانی که در سئول، ساعتی 20 دلار دستمزد می گیرد، چگونه می تواند در ایران با روزی 3 یا 5 دلار، کار کند؟

صادقی با اشاره به اینکه کشور ما هزینه می کند، نیروی انسانی را آموزش و پرورش می دهد،  آنها را در حرفه خودشان استاد می کند و بعد کاری می کند که آنها مهاجرت کنند، گفت: این فقط مختص نیروی انسانی ایرانی نیست. حتی کارگران ساده افغان، چند وقتی را نزد استادکاران ماهر کار کردن حرفه ای را می آموزند و بعد به این نتیجه می رسند که این فرد با این مهارت، در ترکیه می تواند درآمد خیلی بهتری داشته باشد. کشور هم برای نیروی کار خودی و هم غیرخودی هزینه می کند و بعد هم آن را تحویل کشورهای دیگر می دهد.

در حوزه اشتغال مولد، در به در دنبال نیروی کار هستیم!

او در ادامه در پاسخ به اینکه راه برون رفت از این شرایط چیست؟ گفت: ابتدا باید مشکلات اقتصادی که اشتغال هم در آن ریشه دارد حل شود. وقتی شغلی نداشته باشیم، نیروی کار، کشور را ترک می کند؛ بنابراین باید در اقتصاد، فرمول علمی و اثرگذاری ارائه شود. در حال حاضر، در حوزه خدمات (یا اقتصاد غیر مولد)، شاهد این هستیم که جمع کثیری از نیروی کار، چه داخلی و چه خارجی یا در این حوزه کار می کنند یا می خواهند وارد این حوزه شوند؛ بنابراین در کشور، در حوزه اشتغال مولد (تولید)، در به در دنبال نیروی کار هستیم.

به حلقه اقتصاد جهانی وصل شویم

صادقی تاکید کرد: دلیل این است که نتوانستیم مولفه های اقتصاد مولد را را با مولفه های اقتصاد جهانی منطبق کنیم. دنیا به دنبال این است که از سرمایه های سرگردان سهم بگیرد؛ اما ما کاری کردیم که سرمایه های ثابتمان هم سیال شوند. در اقتصاد غیرمولد، زایش ثروت وجود ندارد و حوزه تولید را فقیر می کند. به همین دلیل است که نیروی کار ترجیح می دهد حوزه تولید را مختل کند و کار و سرمایه را به حوزه ای منتقل کند که در زمان کوتاهی، بخش اعظمی از سرمایه برگردد. 

وی در پایان گفت: مزیت سرمایه گذاری در حوزه اقتصاد مولد از بین رفته و به نوعی حضور در این عرصه به ننگ و عار تبدیل شده است. دولتمردان باید اقتصاد ایران را به حلقه اقتصاد بین المللی وصل کنند. درست است که از اقتصاد درون زا نیز مهم است ولی اقتصاد ایران باید به جریان جهانی وصل شود تا بتواند سرمایه های سیال را به کشور وارد کند و سرمایه گذاری در کشور بیشتر از گذشته شود. الان ما سهمی از این مهم در کشور نداریم. ناامن کردن اقتصاد غیر مولد و امنیت دادن به اقتصاد مولد موجب می شود اشتغال پایدار داشته باشیم و اتفاقات خوبی در کشور رقم بخورد.