حداقل 18درصد ایرانیان در فقر مطلق /طی20 سال اخیر بخش اعظم جامعه بین لایه اول و دوم هرم مازلو گیر کرده اند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، هرم سلسله مراتب نیازهای مَزلو یا هرم مازلو ، مربوط به نیازهای اساسی انسان است. در این هرم، نیازهای انسان، به پنج طبقه مهم تقسیم بندی می شوند. 

هرم مازلو

فرامرز توفیقی ، رئیس کمیته دستمزد کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور چند روز پیش طی گفتگویی گفته است: «امیدِ به خانه دار شدن یک کارگر در تهران به ۱۲۳ سال رسیده است. حالا پوشاک، درمان، هزینه‌های تحصیل و سایر خرج‌ها را کنار این داده‌ها بگذارید؛ تورم واقعاً بیداد می‌کند.» این جمله کوتاه ولی بسیار مهم، نشان از آن دارد که جامعه ایرانی، این روزها برای دست یابی به نیازهای اولیه، فقط دست و پا می زند و به سبب این مهم، نمی توان نتیجه ای جز بروز انواع آسیب های اجتماعی و در پی آن، خرابی های جبران ناپذیر برای کشور متصور شد.

در این راستا، علیرضا شریفی یزدی ، جامعه شناس و روانشناس اجتماعی در گفت و گو با رکنا با اشاره به اینکه در هرم مزلو، طبقه اول هرم، مربوط به نیازهای زیستی است، گفت: مشخص است که در این طبقه، نیازهای مربوط به خوراک، پوشاک، مسکن، رابطه جنسی، خواب، بهداشت و... قرار دارند. نهاد اقتصاد، که شامل وزارتخانه های اقتصاد، صمت، مسکن، سیستم بانکی کشور، وزارت جهاد کشاورزی و... می شود. همچنین نیازهای طبقه دوم، مربوط به امنیت است که شامل امنیت روانی و هم امنیتی است که توسط دستگاه هایی که نگه دارنده امنیت هستند مثل پلیس و قوه قضاییه به دست می آیند.

وی در ادامه افزود: زمانی که نیازهای طبقه اول و دوم که کاملا مربوط به نیازهای زیستی می شود برآورده شد، انسان به مرحله بالاتر که جزء نیازهای اجتماعی انسان است وارد می شود که مهم ترین آن، احساس تعلق است. انسان، به دلیل آنکه یک موجود اجتماعی است، نیاز به دوست داشته شدن پیدا می کند. وقتی یک فرد، شکمش سیر شد و جایی برای زندگی داشت و بعد از آن، امنیت درونی و بیرونی پیدا کرد، به این فکر می افتد که نیاز دارد به دیگران محبت کند و از آن ها محبت ببیند. دستگاه هایی که کار فرهنگی می کنند، مثل وزارت آموزش و پرورش ، وزارت علوم ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و... متولی برطرف کردن این نیازها هستند. ​یکی از خطراتی که جامعه ما را تهدید می کند این است که جوانان احساس تعلق نمی کنند و احساس می کنند که رها شده اند برای همین در خیابان ها اعتراض می کنند و این مهم خطرناک است. 

این جامعه شناس در ادامه گفته هایش افزود: در طبقه چهارم، انسان به حرمت می رسد. نیاز به حرمت نگاه داشتن و نیاز به مورد احترام قرار گرفتن، بسیار اهمیت دارد. نهاد سیاست و نهاد مذهب از جمله وزارت کشور، در این طبقه باید پیگیر برطرف کردن این نیازها باشند. یعنی باید برای حرف، اعتراض، نقد و... مردم حرمت قائل شوند. در مرحله آخر که مهم ترین و عالی ترین مرحله ای است که یک انسان می تواند به آن دست پیدا کند، خودشکوفایی یا والایش است؛ یعنی انسان بتواند تمام توانمندی های بالقوه خود را بالفعل کند. در این مرحله، تمام دستگاه ها نقش دارند. در یک کلام وقتی این 5 مرحله پشت سر گذاشته شد، انسان به آنچه که باید بشود، تبدیل می شود. 

تا زمانی که شکم انسان سیر نشود، اصلا به امنیت اهمیتی نمی دهد

او در پاسخ به اینکه آیا این امکان وجود دارد که یک انسان، نیازهای فیزیولوژیکی اش برطرف نشود، ولی به احساس تعلق دست پیدا کند، گفت: خیر این امکان پذیر نیست. اگر انسانی نیاز به یک اتاقکی برای زندگی، یک تکه نان برای سیر شدن، لباسی برای پوشیدن داشته باشد، نه تنها به تعلق بلکه به امنیت هم فکر نمی کند. اگر یک سارق،  گوشی قاپی می کند، علاوه بر اینکه برای دیگران، امنیت را مختل می کند، خودش هم در معرض خطر جدی قرار می گیرد. او چون نیازهای فیزیولوژیکی اولیه اش برطرف نشده است اصلا امنیت برایش مهم نیست. تا زمانی که آن نیازهای اولیه، حتی به طور موقت یا ناقص هم تامین نشده باشند، انسان مراحل بالاتر را نمی بیند. 

علیرضا شریفی یزدی در ادامه افزود: اینگونه نیست که کسی که سرمایه دارتر است حتما به مراحل بالاتر هم رسیده است. گاهی افراد، از لایه های بالاتر برای پاسخگویی به لایه های پایینی استفاده می کنند. مثلا یک انسانی که جایگاهی در جامعه دارد و در طبقه سوم هرم مزلو قرار گرفته و از جایگاه خودش برای پاسخگویی به نیازهای جنسی اش استفاده می کند؛ یعنی این انسان از طبقه سوم سقوط کرده و به نیازهای مرحله اول رسیده است هرچند که اینطور به نظر نرسد. 

این جامعه شناس با تاکید بر اینکه به دلیل عملکرد نادرست نهاد اقتصادی طی دو دهه اخیر، بخش اعظم جامعه ایرانی در سلسله مراتب نیازهای مزلو بین لایه اول و دوم گیر کرده است و سالانه به دلیل ریزشی که از طبقه متوسط به فرودست داریم این رقم افزایش پیدا می کند، گفت: این یعنی بخش بزرگی از جامعه که طبقه متوسط آن را تشکیل می دهد به طبقه فرودست جامعه تبدیل وضعیت پیدا کرده و دغدغه اصلی اش تامین نیازهای اولیه مثل مسکن، خوراک، ماشین، پوشاک و... شده است. 

18 درصد جامعه ایرانی در فقر مطلق است

علیرضا شریفی یزدی، در پایان گفت: این روزها، 18 درصد جامعه ایرانی دچار فقر مطلق است؛ یعنی به ازای هر 5 نفری که از کنار شما رد می شود، یک نفر در فقر مطلق به سر می برد و نیازهای اولیه اش برطرف نشده است. بخش دیگری از جامعه که در طبقات بالاتر قرار دارند نیز به دلیل اینکه نمی دانند هفته بعد، چه اتفاقی در زمینه های مختلف برایشان رخ می دهد و احساس امنیت نمی کند، نیز به طبقات پایین و در سطح امنیت سقوط می کنند. همچنین وقتی طبقه متوسط، احساس امنیت نکند، گرایش به مهاجرت افزوده می شود و تمایل به این پیدا می کند که به جایی برود که نیازهای حداقلی اش برطرف شود.