حضور پزشکان در فضای مجازی، نیاز امروز جامعه ایران / افزایش سطح سواد سلامت عمومی با فعالیت مناسب جامعه پزشکی در شبکه های اجتماعی

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا،با توجه به گسترش شبکه های اجتماعی در ایران و روند رو به رشد توجه به فضای مجازی توسط آحاد جامعه و با توجه به این که بعضا شاهد انتشار مطالب غیرعلمی توسط افراد سودجو در حوزه سلامت هستیم، حضور پزشکان حاذق در فضای مجازی نه تنها یک ضرورت جدی برای جلوگیری از انحراف افکار عمومی درباره مسائل بهداشت و درمان تلقی می شود، بلکه می تواند با کمک به افزایش سطح سواد سلامت عمومی مردم در کاهش آمار ابتلا به بیماری های گوناگون نیز تاثیر بگذارد. البته بیش از آن که تک تک پزشکان وظیفه داشته باشند که شخصا در فضای مجازی فعالیت کنند، این وزارت بهداشت است که باید با تشکیل یک ستاد رسانه ای علمی مرجع، با استفاده از پزشکان مشرف به علوم ارتباطات و دارای روابط عمومی بالا، آموزش های حوزه سلامت را به شکلی گسترده، قابل فهم و قابل اعتماد از طریق فضای مجازی در اختیار عموم شهروندان بگذارد.

امروز در تقویم رسمی کشورمان به مناسبت زادروز ابن سینا، طبیب و فیلسوف بلندآوازه ایرانی به عنوان «روز پزشک» ثبت شده است؛ روزی برای تجلیل از مقام همه آنهایی که دست خداوند برای جان بخشی به بیماران هستند و حتی اگر لازم باشد، خودشان برای حفظ جان مردم جان فشانی می کنند؛ چه آن 300 پزشکی که هستی خود را در ایام کرونا در راه سلامتی هموطنان خود نثار کردند، چه آن صدها طبیبی که در دوران جنگ تحمیلی برای دفاع از میهن یا کمک به رزمندگان در جبهه ها حضور داشتند، اما به دست دشمن غاصب به شهادت رسیدند. 

در این میان اما صرف نظر از تمام مشکلاتی که این روزها جامعه پزشکی ایران با آن درگیر هستند، نکته مهمی که در عصر ارتباطات درباره این قشر جلب توجه می کند، حضور برخی پزشکان در فضای مجازی برای آگاهی رسانی به مردم و ارائه آموزش های بهداشت و سلامت به عموم شهروندان است؛ حضوری که عمدتا نه از روی وظیفه شغلی و نه به عنوان راهی برای درآمدزایی بیشتر، بلکه به عنوان رسالتی انسانی و مسئولیتی اجتماعی صورت می گیرد. در همین راستا، خوشبختانه تعدادی از پزشکان ایرانی توانسته اند در سال های اخیر بخصوص در ایام کرونا با حضور خود در فضای مجازی تا حدی به افزایش سطح سلامت در میان عموم مردم کمک کنند. 

یکی از این پزشکان دکتر حسین کرمانپور، مدیرکل پیشین روابط عمومی سازمان نظام پزشکی کشور است که این روزها در کسوت رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا، علاوه بر فعالیت های شغلی و درگیری های روزمره خود، به صورت روزانه مطالب و کلیپ های آموزشی را درباره آموزش کمک های اولیه و مسائل امدادی در صفحه اینستاگرام خود منتشر می کند و همچنین به انتشار سایر مطالب بهداشتی و درمانی معتبر که می تواند به حفظ سلامت عمومی مردم کمک کند، می پردازد. 

نیاز به آموزش مقدمات علوم ارتباطات به پزشکان در دوره تحصیل 

در همین راستا و به مناسبت روز پزشک، از دکتر کرمانپور به عنوان یکی از پزشکان موفق در عرصه اطلاع رسانی و فعالیت رسانه ای و مجازی سوال کردیم که اساسا حضور پزشکان در فضای مجازی چه کمکی به عموم جامعه می کند و پزشکانی که می خواهند در شبکه های اجتماعی به اطلاع رسانی عمومی بپردازند، چه نکاتی را باید مد نظر قرار دهند؟ 

حسین کرمانپور در پاسخ به این سوال به خبرنگار رکنا توضیح داد: ورود به حوزه رسانه و ارتباط با عموم مردم کاری است که طبیعتا همه پزشکان فرصت انجام آن را ندارند. همچنین این کار به مهارت، توانایی، قلم شیوا، خلاقیت مناسب و همراهی سایرین نیاز دارد و اگر همه این موارد نباشد، یک پزشک نمی تواند مطالب علمی و بهداشتی را به خوبی و به شکل جذاب و قابل فهم به اطلاع عموم جامعه برساند. 

وی افزود: اساسا فرآیند اطلاع رسانی مستمر در فضای مجازی یا رسانه ای، نیازمند برخورداری از دانش علوم ارتباطات است که این مساله در دوران تحصیل به پزشکان آموزش داده نمی شود، اما با توجه به نیاز جامعه به افزایش سطح سواد سلامت عمومی و کمک مهمی که حضور پزشکان در شبکه های اجتماعی و رسانه های کشور می تواند به این مساله داشته باشد، حتما لازم است که وزارت بهداشت مقدمات علوم ارتباطات را در قالب یک درس دو واحدی در برنامه درسی دوره پزشکی عمومی قرار دهد. 

پزشکان حاضر در فضای مجازی نباید فعالیت "زرد" انجام دهند 

کرمانپور در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: پزشکانی که وارد شبکه های اجتماعی می شوند، به هیچ وجه نباید به شکل «زرد» فعالیت کنند و خودشان باعث شوند که جایگاه مرجعیت علمی یا شأن پزشکی آنها زیر سوال برود. اما برخی همکاران از جمله خود من، گاهی این مساله را فراموش می کنند و مطالبی را در شبکه های اجتماعی خودشان منتشر می کنند که با رسالت علمی آنها در تناقض است. در چنین شرایطی هم قطعا نقد دوستان دلسوز و مخاطبان فهیم شبکه های اجتماعی می تواند به پزشکان کمک کند که در صفحه خود در فضای مجازی از وظیفه اصلی‌شان یعنی کمک به افزایش سطح سواد سلامت جامعه عدول نکنند. 

رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا ادامه داد: با توجه به توسعه شبکه های اجتماعی و حضور گسترده مردم در این فضا شکی نیست که امروز یکی از نیازهای ضروری جامعه ما، لزوم برنامه ریزی برای افزایش سطح سواد سلامت شهروندان در فضای مجازی به حساب می آید؛ بخصوص که از زمان آغاز پاندمی کرونا در ایران، فضای مجازی برای بسیاری از مردم به مرجع دریافت اطلاعات حوزه سلامت تبدیل شد و ما در این دوران دیدیم هم پزشکانی که سعی می کردند اطلاعات صحیح را در اختیار مردم بگذارند و هم برخی افراد که مطالب ضد علم یا شبه علم را در فضای مجازی به اشتراک می گذاشتند، هر دو از طرف گروه هایی از شهروندان مورد استقبال قرار گرفتند. 

وی در ادامه تاکید کرد: شکی نیست که آینده کسب و کار در ایران به سمت بهره برداری هرچه بیشتر از فضای مجازی پیش می رود، همان طور که در سال های اخیر نیز این اتفاق رخ داده است و قطعا در سال های آینده نیز این روند گسترش خواهد یافت. در چنین شرایطی هم باید جامعه پزشکی مانند سایر گروه های شغلی در جامعه، نحوه استفاده مطلوب از فضای مجازی را یاد بگیرد و سعی کند با ارائه آموزش های صحیح به افزایش دانش عمومی مردم در حوزه بهداشت و درمان کمک کند. البته حتما این مساله به برنامه ریزی ویژه ای توسط وزارت بهداشت به عنوان متولی نظام سلامت ایران احتیاج دارد. 

جلوگیری از شلوغ شدن بیمارستان ها با فعالیت مناسب پزشکان در فضای مجازی 

کرمانپور با اشاره به برخی فواید حضور جامعه پزشکی در فضای مجازی گفت: ارائه مطالب علمی مفید و قابل فهم توسط پزشکان در شبکه های اجتماعی علاوه بر این که می تواند به ارتقای سطح سواد سلامت عمومی شهروندان کمک کند، تا حد زیادی می تواند در جلوگیری از پیشرفت بیماری ها در افراد و مدیریت مراجعات مردم به پزشکان تاثیر بگذارد؛ به طور مثال، در بسیاری از موارد، مردم نمی دانند که در صورت مشاهده برخی علایم بیماری باید به کدام پزشک مراجعه کنند و در این شرایط بعضا افراد غیرمتخصص توصیه هایی را به مردم ارائه می کنند که حاصل آن چیزی جز سردرگمی شهروندان و مراجعه متعدد به مطب پزشکان و بیمارستان ها نیست. 

رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا ادامه داد: مثال بارز این مساله، اتفاقی است که در روزهای ابتدایی شیوع کرونا در کشور رخ داد، زیرا در آن دوران مردم هم از کرونا هراس داشتند و هم اطلاعات صحیحی درباره این بیماری نداشتند و طبیعتا در چنین شرایطی با کوچکترین علایمی به صورت مکرر به مطب پزشکان و بیمارستان ها مراجعه می کردند و این مساله باعث شلوغی مراکز درمانی کشور و فرسودگی کادر درمان شد.

وی در ادامه تاکید کرد: اکنون اما بعد از سپری شدن هفت موج کرونا در ایران و تجارب فراوانی که در این پیک ها به دست آمد، هم مردم و هم کادر درمانی متوجه شده اند که در بیش از 80 درصد موارد ابتلا به کرونا، نیازی به مراجعه به پزشک یا بیمارستان نیست و شهروندان می توانند با همان درمان های خانگی معمول و قرنطینه شدن در منزل، البته به شرط این که درمان های خانگی آنها براساس مطالب علمی موثق و نه مطالب شبه علمی انجام شود، رفته رفته سلامتی خود را به دست آورند. 

وزارت بهداشت باید یک ستاد رسانه ای علمی مرجع تشکیل دهد 

کرمانپور در بخش دیگری از صحبت هایش با انتقاد از ارائه برخی مطالب ضد علم یا شبه علم در فضای مجازی گفت: با توجه به این که این روزها برخی افراد سودجو به بهانه ارائه اطلاعات علمی حوزه سلامت، مطالبی را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند که هیچ پایه و اساسا علمی ندارد و بعضا سلامت مردم را به خطر می اندازد، وزارت بهداشت وظیفه دارد که یک ستاد رسانه ای علمی مرجع و قوی را طراحی کند تا با استفاده از متخصصان علم پزشکی که از مهارت های ارتباطی بالایی هم برخوردار هستند، مطالب علمی را به صورت قابل فهم و برمبنای جدیدترین یافته های جهانی در اختیار شهروندان بگذارد. 

رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا ادامه داد: حضور جامعه پزشکی در فضای مجازی تا حدی می تواند به افزایش سطح سواد سلامت جامعه کمک کند، اما شکی نیست که متولی اصلی این حوزه، خود وزارت بهداشت است که باید برنامه ریزی مناسبی داشته باشد و با تشکیل یک ستاد رسانه ای علمی، مطالب روز حوزه بهداشت و درمان را به صورت قابل فهم به گروه های سنی و شغلی مختلف جامعه ارائه کند تا مردم بتوانند با استفاده از مطالب علمی معتبر به حفظ سلامت خود و اطرافیانشان کمک کنند. 

وی در پایان تصریح کرد: متاسفانه در دوره کرونا این ستاد رسانه ای علمی قوی توسط وزارت بهداشت شکل نگرفت، اما با توجه به این که در آینده احتمال شکل گیری پاندمی های دیگری در کشورمان وجود دارد و همین حالا هم بسیاری از شهروندان با بیماری های مختلفی دست و پنجه نرم می کنند یا در معرض تهدیدات سلامت گوناگونی قرار دارند، حتما باید یک ستاد رسانه ای علمی بزرگ توسط وزارت بهداشت ایجاد شود که روزانه با مردم در ارتباط باشد و بتواند اعتماد شهروندان را جلب کند.