میراث فرهنگی را از مردم و برای مردم حفاظت کنیم+ فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در چند روز گذشته، انتشار تصاویر و فیلم هایی از نوع نگهدای و مرمت گنبد مسجد امام اصفهان، باعث شد که دوباره توجه ها نسبت به نگهداری آثار باستانی کشور جلب شود. در این خصوص با حامد وحدتی نسب، باستان شناس و انسان شناس به گفت و گو نشستیم که ببینیم در جهت نگهداری آثار باستانی باید چه کرد تا موفق بود؟

حامد وحدتی نسب ، استاد انسان شناسی پیش از تاریخ دانشگاه تربیت مدرس و مدیر گروه باستان شناسی با اشاره به اینکه باید از دو منظر به آثار باستانی کشوری چون ایران توجه شود می گوید: ایران جزء معدود کشورهایی است که هم تعداد آثار باستانی در آن زیاد است و هم از دو میلیون سال پیش، شواهد حضور انسان در آن وجود دارد.

وی با تاکید بر اینکه محوطه باستانی، مکانی است که انسان های پیشین، از خودشان بقایایی در آن بر جای گذاشته اند، می گوید: از تخت جمشید گرفته تا محل هایی که انسان های پیشین، ابزار سنگی در آن بر جای گذاشته اند محوطه باستانی به حساب می آیند.

وحدتی نسب در ادامه با اشاره به اینکه با این تعاریف، محوطه های باستانی بسیار زیادی در ایران، داریم، می گوید: سوالی که پیش می آید این است که چگونه باید با این حجم از محوطه باستانی، مواجه شد؟ در این خصوص، در دنیا دو رویکرد وجود دارد. نخست اینکه میراث فرهنگی را برای مردم نگاه داشت و دوم، آن را از مردم نگهداری کرد.

این استاد دانشگاه تربیت مدرس در تبیین گفته هایش می افزاید: رویکرد نخست؛ به این معناست که کاربری محوطه، حفظ و اجازه داده شود زندگی در آن جریان داشته باشد؛ درست همانند خانه هایی که در کاشان ، یزد و شیراز مرمت شده اند و مردم در آن زندگی می کنند. در رویکرد دوم، نمی توان با محوطه هایی که یگانه و خاص هستند مشابه رویکرد نخست برخورد کرد. قطعا کسی اجازه نمی دهد که تخت جمشید، بازسازی و تبدیل به هتل شود تا مردم در آن زندگی کنند.

او می افزاید: در ایران، محوطه های شاخصی داریم که به ثبت جهانی رسیده اند و می دانیم که میراث فرهنگی هم روی آن ها حساس است. این محوطه ها، دارای پایگاه هستند و یگان های حفاظت در آن ها حضور دارند. اینکه بودجه یگان حفاظت چقدر است و چه تناسبی بین تعداد نیروها با تعداد محوطه هایی که باید از آن حفاظت کنند وجود دارد، بحث جداگانه ای است که نیاز به بررسی دارد. با این وجود، برای محوطه های معروف و شناخته شده، به نظر می رسد اوضاع نسبت به 20 سال پیش تغییرات مثبتی کرده است که البته ایده آل نیست؛ اما بهتر از گذشته است.

وی معتقد است که در حال حاضر، سمن ها نیز در آگاهی بخشی به مردم، فعالیت های تاثیرگذاری انجام می دهند و این می تواند بسیار موثر باشد. 

حامد وحدتی نسب در پایان می گوید: نکته مهم این است که مردم هر منطقه، نسبت به پیوستگی خودشان با آثار باستانی، آگاه شوند. دلیل این عدم آگاهی، گذر زمان و عدم مطالعه است. برای مثال، اهالی کاشان باید بدانند که بازماندگان همان مردمانی هستند که در تپه سیلک زندگی می کردند. اگر اکنون آن ها به تعرض به یک گورستان متاخر حساسیت نشان می دهند، باید این حساسیت را نسبت به تعرض به تپه سیلک هم نشان دهند. وقتی اهالی یک منطقه، نسبت به میراث فرهنگی خودشان حساسیت داشته باشند، دیگر نیازی به یگان حفاظت، تعیین جریمه و... وجود ندارد.