ناوگان خودرویی یگان محیط زیست ایران از افغانستان هم ضعیف تر است / بی توجهی وزارت راه به اصول ایمنی تردد حیات وحش در تمام جاده ها + فیلم

در حالی که به گفته مسئولان سازمان محیط زیست، تنها در حدود 12 قلاده یوزپلنگ ایرانی در طبیعت باقی مانده است، متاسفانه هنوز این سازمان با چالش های بسیاری برای تامین بودجه لازم جهت اجرای پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی در اسارت، رفع خطرات موجود در زیستگاه های یوز ایرانی، فراهم کردن شرایط نیمه طبیعی زادآوری یوزپلنگ و اجرای سایر برنامه های لازم برای نجات این گونه ارزشمند حیات وحش مواجه است. این در حالی است که به گفته حسن اکبری، معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست، بودجه سالیانه حفاظت از یوز ایرانی تنها حدود 3 میلیارد تومان است و تا کنون فقط 600 میلیون تومان به پروژه تکثیر یوز آسیایی در اسارت تخصیص داده شده است.

زهر شدن شیرینی تولد زایمان "ایران" با مرگ دو توله یوز

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، خبرهای ناراحت کننده ای که در هفته های اخیر از پارک ملی توران به گوش رسیده، موجب تبدیل شعف اولیه زادآوری یوزپلنگ ایرانی در شرایط اسارت به یاس ناشی از ضعف سازمان محیط زیست در مدیریت این پروژه شده است؛ زیرا متاسفانه با وجود این که یوزپلنگ «ایران» در تاریخ 10 اردیبهشت 1401 سه توله یوز به دنیا آورده بود، تا امروز دو توله تلف شده اند و توله سوم نیز وضعیت جسمانی چندان مناسبی ندارد و در مهمانسرای مدیران محیط زیست در تهران، زیر نظر متخصصان دامپزشکی تحت درمان است.

در سه هفته ای هم که از انتشار خبر زایمان یوز ایرانی می گذرد، نه تنها شاهد تلف شدن دو توله بوده ایم، بلکه اساسا خطاهای فراوانی از سوی عوامل پارک ملی توران، دامپزشک معتمد سازمان محیط زیست و مدیران این سازمان در فرآیند زایمان یوزپلنگ مادر و نگهداری از توله ها رخ داده است که بخش زیادی از آنها در عدم استفاده از امکانات روز جهان و به‌کارگیری متخصصان مجرب داخلی و خارجی در فرآیند تکثیر یوزپلنگ آسیایی ریشه دارد.

به طور مثال، در روزهای ابتدایی تولد سه توله یوز، شاهد آن بودیم که تیمارگر پارک ملی توران با روشی اشتباه به توله ها شیر می داد و همچنین کیفیت شیر استفاده شده برای توله یوزها مطلوب نبود. در ادامه هم در حالی اعلام شد توله اول به دلیل ناهنجاری مادرزادی تلف شده است که در روزهای ابتدایی تولد، مسئولان سازمان محیط زیست تاکید داشتند که هر سه توله سالم هستند. این ها البته تنها بخش اندکی از خطاهای رخ داده در پروژه تکثیر یوزپلنگ ایرانی در اسارت است.

از تعجیل در زایمان "ایران" تا امکانات ناکافی برای نگهداری از توله یوزها

به اعتقاد بسیاری از متخصصان دامپزشکی کشور، یکی از مهمترین خطاهایی که در پروژه تکثیر یوز در اسارت رخ داد، تعجیل در انجام سزارین به جای زمان دادن به یوز مادر برای زایمان طبیعی بود؛ زیرا این اتفاق اولا نارس متولد شدن توله اول را به همراه داشت و ثانیا باعث شد که یوز مادر هیچ گاه توله های خود را نشناسد و آنها را نپذیرد. در این شرایط هم با وجود این که عوامل پارک ملی توران دو وعده آغوز مادر را که در هنگام بیهوشی از سینه این حیوان بیرون کشیده بودند، به توله ها تحویل دادند، اما بسیاری از متخصصان دامپزشکی معتقدند که به دلیل دریافت حجم ناکافی آغوز، سطح ایمنی بدن توله ها پایین است.

علاوه بر این مسائل، در چند هفته اخیر، موضوعاتی نظیر استفاده از امکانات ضعیفی مثل پتو و تخت محیط بانی برای نگهداری از توله یوزها، عدم استریل کردن فضای نگهداری از توله ها، استفاده نکردن از دستگاه انکوباسیون برای نگهداری از توله ها با وجود سطح پایین ایمنی بدن آنها، عدم استفاده از متخصصان جراحی برای انجام عمل سزارین، پیش بینی نکردن احتمال انجام سزارین و فراهم نکردن امکانات تخصصی لازم برای این کار در یک کلینیک دامپزشکی مجهز، امکانات نامناسب مرکز تکثیر یوزپلنگ آسیایی در پارک ملی توران، عدم دعوت از متخصصان خارجی در پروژه تکثیر یوز ایرانی در اسارت و بروز بسیاری از خطاهای دیگر در فرآیند زایمان و نگهداری از توله یوزها، عملکرد سازمان محیط زیست در این پروژه را به شدت زیر تیغ انتقاد برد.

البته توجه به این نکته ضروری است که اگر سازمان محیط زیست از تجهیزات کافی و متخصصان مجرب در پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی استفاده می کرد، بسیاری از این خطاها رخ نمی داد؛ اما استفاده از امکانات روز جهان و کارشناسان کارآزموده در هر پروژه ای تنها زمانی میسر است که هزینه کافی برای انجام آن پروژه در اختیار مدیران قرار گیرد. این در حالی است که به نظر می رسد در پروژه تکثیر یوزپلنگ ایرانی در اسارت مانند بسیاری از دیگر پروژه های زیست محیطی کشور، مسئولان امر بودجه لازم را برای زادآوری یوز آسیایی، به عنوان مهمترین نماد حفاظت از ایران در اختیار سازمان محیط زیست قرار نداده اند.

بیش از یک میلیون سلاح جنگی و شکاری در اختیار مردم قرار دارد

روز یکشنبه اول خرداد، نشست خبری «فرصت ها و چالش های تکثیر در اسارت گونه های در معرض انقراض» با حضور حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست و بهرنگ اکرامی، دامپزشک پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی در اسارت برگزار شد. در همین راستا نیز ما با توجه به بروز خطاهای فراوان در پروژه تکثیر یوز، گله های خود را از کمبود بودجه و امکانات سازمان محیط زیست در این پروژه و البته بسیاری از امور زیست محیطی دیگر به مسئولان این سازمان ابراز کردیم و از حسن اکبری پرسیدیم که اساسا محیط زیست در کجای تفکر مسئولان کشور قرار دارد که حاضر نیستند برای حفاظت از آن به اندازه کافی هزینه کنند؟

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست در پاسخ به این سوال و سایر سوالات ما که در فیلم بالا مشاهده می کنید، به رکنا گفت: متاسفانه ما با چالش های زیادی در حوزه حفاظت از محیط زیست مواجه هستیم که یکی از آنها سلاح های بسیاری است که در اختیار مردم قرار دارد. برآوردهای ما نشان می دهد که بیش از یک میلیون سلاح جنگی و شکاری در دست مردم است و وزارت دفاع سالانه صد فشنگ سهمیه ای به هر کسی که مجوز یک سلاح دارد، می دهد؛ اما متاسفانه این وزارتخانه هیچ جایگاهی برای نظارت بر تحویل سلاح های شکاری به مردم برای سازمان محیط زیست در نظر گرفته است.

وی با تاکید بر این که خبرنگاران نباید صرفا سازمان محیط زیست را در معضلات زیست محیطی کشور مقصر بدانند، اظهار داشت: آیا تا به حال خبرنگاران از وزارت دفاع سوال کرده اند که چرا سالانه میلیون ها فشنگ به مردم تحویل می دهد و این در حالی است که عمده این فشنگ ها برای شکار صرف می شود؟ آیا شما تا به حال از وزارت راه و شهرسازی پرسیده اید که چرا به وظیفه خود برای ایمن سازی جاده ها جهت تردد حیات وحش عمل نمی کند؟ این در حالی است که بارها با مسئولان وزارت راه در این زمینه مکاتبه کرده ایم، اما متاسفانه پاسخ مناسبی نگرفته ایم.

بی توجهی وزارت راه به اصول ایمنی تردد حیات وحش در تمام جاده ها

اکبری با بیان این که معدن و جاده، ریشه یوزپلنگ ایرانی را زده است، گفت: ما به دلیل توسعه بی رویه جاده و معدن، یوزپلنگ را در ایران مرکزی از دست دادیم. این در حالی است که ما سال هاست با مجلس و دستگاه های اجرایی مختلف مکاتبات زیادی را انجام داده ایم تا جلوی احداث بی ضابطه معدن و جاده را در نقاط مختلف کشور بگیریم، اما متاسفانه وزن سازمان محیط زیست در کشورمان پایین است و کمتر کسی به حرف ما گوش می کند.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: وقتی وزارت راه در ساخت تمام جاده های کشور، اصول ایمنی تردد حیات وحش را در نظر نمی گیرد و هیچ قانون و ابزاری هم در دست سازمان محیط زیست نیست که بتواند یقه این وزارتخانه را بگیرد، چه انتظاری داریم که وضعیت جاده های کشور برای تردد حیات وحش بهبود یابد. البته ما اخیرا لایحه مربوط به ایمن سازی جاده ها برای تردد حیات وحش را نوشته ایم و به هیات دولت فرستاده ایم، اما معلوم نیست که وزارت راه زیر بار نهایی شدن این لایحه برود و بعد هم مجلس آن را تصویب کند.

وی در ادامه تاکید کرد: متاسفانه از میان پارک ملی گلستان که گل سرسبد زیستگاه های حیات وحش کشور محسوب می شود، یک جاده ناایمن عبور کرده است و ما بارها به مسئولان وزارت راه برای ایمن سازی این جاده نامه نوشته ایم، ولی تا به حال مسئولان این وزارتخانه به درخواست های ما توجه نکرده اند. این در حالی است که ما چون خودمان یک دستگاه دولتی هستیم، نمی توانیم از یک نهاد دولتی دیگر شکایت کنیم و فقط می توانیم اختلافات خودمان را به نهاد ریاست جمهوری ارجاع دهیم؛ آن هم در شرایطی که معمولا اهمیت مشکلات اقتصادی برای دولت بیشتر از محیط زیست است.

مجلس، سازمان محیط زیست را از گردونه استعلامات معدنی حذف کرد

اکبری با انتقاد از حذف شدن سازمان محیط زیست از چرخه استعلامات معدنی توضیح داد: خبرنگاران نباید فقط نوک پیکان انتقادات خود را به سمت سازمان محیط زیست نشانه بروند، بلکه باید از نمایندگان مجلس بخصوص اعضای فراکسیون محیط زیست و کمیسیون کشاورزی هم سوال کنند که چرا سازمان محیط زیست را از چرخه مجوزهای مربوط به معدن کاوی کنار گذاشتند؟

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: همه می دانند که اعتبارات سازمان محیط زیست بسیار کمتر از نیازهای ما است و در چنین شرایطی خبرنگاران باید از سازمان برنامه و بودجه و نمایندگان مجلس سوال کنند که چرا بودجه سازمان محیط زیست این قدر اندک است؟ آیا شما از رئیس سازمان برنامه و بودجه پرسیده اید که چرا بودجه سالیانه حفاظت از یوزپلنگ تنها حدود 3 میلیارد تومان است و فقط 600 میلیون تومان برای پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی در اسارت اختصاص داده شده است؟

بی توجهی سازمان برنامه به درخواست های سلاجقه برای افزایش بودجه

این مقام مسئول در سازمان محیط زیست با ضعیف توصیف کردن میزان اعتبارات این سازمان عنوان کرد: تمام مدیران سازمان محیط زیست در دوره های گذشته برای افزایش اعتبارات این سازمان تلاش کرده اند و بیشتر از همه نیز خود آقای سلاجقه برای ارتقای بودجه سازمان مذاکره کرده است؛ به نحوی که در ایام بودجه نویسی سال گذشته، آقای سلاجقه بارها به سازمان برنامه و بودجه مراجعه کرد، اما بسیاری از درخواست های ایشان به این نتیجه نرسید.

وی در ادامه تاکید کرد: رسانه ها باید کمک کنند تا نیازهای سازمان محیط زیست برآورده شود و بنابراین ما از خبرنگاران می خواهیم تا جهت گیری مطالبه گری خود را به سمت نهادهای دیگر هم ببرند تا اعتبارات لازم به نهاد متولی حفاظت از محیط زیست ایران تخصیص یابد.

نه به محیط زیست بودجه می دهند، نه می گذارند درآمدزایی کند

اکبری در ادامه توضیحاتش درباره مشکلات مالی سازمان محیط زیست گفت: متاسفانه نه تنها بودجه لازم به سازمان محیط زیست اختصاص نمی یابد، بلکه راه درآمدزایی را هم به روی ما بسته اند؛ به نحوی که دستگاه های مختلف با ما همکاری نمی کنند تا برای حفاظت از محیط زیست از مشارکت مردمی استفاده کنیم. همچنین وقتی می خواهیم از طریق شکار مدیریت شده درآمد کسب کنیم، عده زیادی مخالفت می کنند. این در حالی است که دولت هم بودجه کافی به ما نمی دهد و هم تعداد مجوزهای استخدامی که برای ما در نظر می گیرد، به شدت محدود است. در چنین شرایطی دستگاه متولی حفاظت از طبیعت ایران، چطور می تواند مشکلات خود را حل کند؟

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: متاسفانه اعتبارات اندکی هم که در قانون بودجه برای سازمان محیط زیست در نظر گرفته می شود، با تاخیر بسیاری به دست ما می رسد، به نحوی که سال گذشته تنها 15 روز به پایان سال مانده بود که 15 میلیارد تومان اعتبار به ما دادند و ما این اعتبارات را برای رسیدگی به حیات وحش به استان های مختلف اختصاص دادیم. ولی مگر ما می توانیم از حیات وحش بخواهیم که تا نیمه اسفند آب و علف نخورد و به ما فرصت بدهد که هر وقت سازمان برنامه و بودجه برایمان پول ریخت، آبشخور و مرتع حیوانات را ساماندهی کنیم؟!

وی در ادامه تاکید کرد: وقتی بودجه با تاخیر به دست ما می رسد، ما چطور می خواهیم با بیماری های حیات وحش مبارزه کنیم؟ مگر می شود ما از کسی که می خواهد بیماری های حیات وحش را پایش کند یا برای حیوانات دارو بخرد، بخواهیم که از جیب خودش خرج کند تا ما به عنوان دستگاه دولتی در اسفندماه حقوق او را بپردازیم؟

سازمان دامپزشکی به وظیفه خود برای کنترل بیماری های حیات وحش عمل نکرده است

اکبری با انتقاد از چرای دام مازاد در زیستگاه های حیات وحش کشور گفت: خبرنگاران باید از دستگاه متولی دام مازاد سوال کنند که چرا آنها با این مساله برخورد نمی کنند؟ این در حالی است که در قوانین برنامه ششم توسعه و حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع تاکید شده است که نباید دام مازاد، زیستگاه حیات وحش را تخریب کند، ولی متاسفانه دستگاه متولی برخورد با دام مازاد (وزارت جهاد کشاورزی) پاسخگوی مطالبات سازمان محیط زیست، نیست.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: اگر سازمان دامپزشکی کشور وظیفه خود را به درستی انجام می داد، ما این همه درگیر بیماری های حیات وحش نمی شدیم؛ به طور مثال، ما سال گذشته با ده کانون شیوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک در سطح کشور مواجه شدیم و حدود 500 لاشه در سراسر ایران جمع آوری کردیم که البته چند برابر این تعداد حیوان بر اثر ابتلا به طاعون در سال 1400 جان خود را از دست دادند، ولی ما متوجه نشدیم.

وی در ادامه تاکید کرد: تا زمانی که واکسیناسیون دام های اهلی کامل نشود، شناسنامه کردن تمام دام ها جدی گرفته نشود، قاچاق دام اهلی ادامه داشته باشد و دام های اهلی در برخی مناطق کشور، آبشخور و چراگاه مشترکی با حیات وحش داشته باشند، شاهد تداوم شیوع بیماری در میان حیات وحش خواهیم بودیم. این در حالی است که متاسفانه مسئولان سازمان دامپزشکی کشور به وظایف خود در این زمینه به درستی عمل نکرده اند.

ایران ضعیف ترین ناوگان خودرویی حفاظت از محیط زیست در جهان را دارد

اکبری با تاکید بر کمبود شدید امکانات محیط بانی در سراسر ایران گفت: متاسفانه در سطح کشور کمتر از 3000 محیط بان فعالیت می کنند و همچنین ما با کمبودهایی بسیار جدی در زمینه بی سیم، خودرو و سایر وسایل نقلیه مورد نیاز پاسگاه های محیط بانی مواجه هستیم؛ به نحوی که به جرات می توان گفت ضعیف ترین ناوگان خودرویی در بین تمام نهادهای حفاظت از محیط زیست در جهان در اختیار یگان محیط زیست ایران است.

معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: وسایل نقلیه یگان محیط زیست ما حتی از افغانستان هم ضعیف تر است؛ زیرا در افغانستان حداقل از تویوتا استفاده می کنند، ولی خودروهای یگان محیط زیست ما عمدتا چینی و بسیار قدیمی هستند و وقتی به استان ها سر می زنیم، خودمان تعجب می کنیم که چطور محیط بان های کشور با این خودروهای ضعیف می توانند از طبیعت حفاظت کنند.

وی در ادامه تاکید کرد: خوشبختانه در ماه های گذشته آقای سلاجقه با جدیت برای بهبود ناوگان وسایل نقلیه یگان محیط زیست تلاش کرده و دستور رئیس جمهور را هم در این زمینه گرفته است، اما بازهم باید صبر کرد و دید تا در عمل چقدر امکانات جدید به ناوگان وسایل نقلیه سازمان محیط زیست اضافه می شود.

اگر سازمان برنامه بودجه کافی ندهد، نمی تواند امیدی به نجات یوزپلنگ ایرانی داشت

اکبری با بیان این که کمبود بودجه و امکانات سازمان محیط زیست، درد مشترک خبرنگاران، فعالان و مدیران این حوزه است، عنوان کرد: وقتی خبرنگاران تمام انتقادات خود را به سازمان محیط زیست وارد می کنند و از دستگاه های دیگر نمی خواهند که اهمیت بیشتری برای محیط زیست ایران قائل باشند، در ذهن مردم این طور جلوه می کند که سازمان محیط زیست تمام امکانات را در اختیار دارد، ولی مدیران بی عرضه ای مثل من، طبیعت ایران را به این وضع رسانده اند. این در حالی است که مدیران محیط زیست بی عرضه نیستند، ولی وقتی ابزارهایی مثل قوانین محکم، مشارکت مردمی و بودجه کافی در اختیار آنان قرار ندارد، طبیعتا نمی توانند معضلات عدیده محیط زیست ایران را حل کنند.

وی در پایان تصریح کرد: ارتقای سطح امکانات پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی در اسارت و به‌کارگیری نیروهای متخصص و مجرب در این پروژه، قطعا به تخصیص اعتبارات سنگینی نیاز دارد که در اختیار سازمان محیط زیست قرار نگرفته است. این در حالی است که ما چند ماه است از سازمان برنامه و بودجه درخواست کرده ایم که اعتبارات مورد نیاز ما را برای بهبود وضعیت این پروژه در اختیار ما قرار دهد، ولی متاسفانه تا کنون به درخواست های ما ترتیب اثر داده نشده است و اگر در ادامه هم بودجه کافی به پروژه تکثیر یوزپلنگ آسیایی اختصاص نیابد، نمی توان انتظار کسب نتایج مثبت زیادی را در این پروژه داشت؛ زیرا ما به سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده ایم که فقط دو سال برای نجات یوز ایرانی فرصت داریم و اگر این سازمان بازهم بودجه کافی را در اختیار ما نگذارد، نمی توان امیدی به نجات این گونه ارزشمند حیات وحش کشور داشت.