دیدار شبانه با معتادان شهر تهران، در همان پاتوق همیشگی + فیلم

حضور معتادان متجاهر در مناطق مختلف پایتخت، یکی از آسیب های همیشگی تهران بوده است. برخی پاتوق های پایتخت، نه تنها پذیرای معتادان متجاهر تهرانی است، بلکه معتادان متجاهر شهرستانی نیز در این پاتوق ها حضور پیدا می کنند. در این میان، اخیرا شهرداری تهران تلاش هایی را برای ساماندهی معتادان متجاهر حاضر در برخی محلات پرآسیب تهران انجام داده است. یکی از ابعاد این تلاش ها، سعی بر تعطیل کردن گرمخانه هایی مانند مراکز کاهش آسیب اعتیاد واقع در نقاطی از جمله پارک شوش بوده است تا با تعطیل شدن این مراکز، معتادان متجاهر نیز کمتر در محلاتی مانند شوش و هرندی حضور پیدا کنند.

شوش و هرندی همچنان پذیرای معتادان متجاهر

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با وجود این که حدود چهار ماه از آغاز دوره جدید طرح های ساماندهی معتادان متجاهر توسط شهرداری تهران می گذرد و مدیران تازه نفس شهر تهران حتی «قرارگاه اجتماعی تهران بزرگ» را نیز در همین راستا تشکیل داده اند، اما هنوز هم اوضاع پاتوق های همیشگی معتادان متجاهر در محله هایی مثل شوش و هرندی به روال سابق است و همچنان وقتی به این خیابان ها مراجعه می کنیم، می توانیم محافل کوچک و بزرگ معتادان متجاهر را در گوشه و کنار مشاهده کنیم.

این در حالی است که در ماه های اخیر، شهرداری تهران فشارهای زیادی را به مراکز کاهش آسیب اعتیاد واقع در محله شوش تهران وارد کرده و خواستار جمع آوری این مراکز از پارک شوش شده است. توجیه شهرداری بر این اصرار خود، این بوده که وجود این مراکز که به معتادان متجاهر خدمات مختلفی را ارائه می کنند، منجر به حضور گسترده این قشر در محله شوش شده است، حال آن که از دهه های پیش و حتی پیش از تاسیس هرگونه گرمخانه و مرکز کاهش آسیب در محلاتی مانند شوش و هرندی نیز شاهد تجمع معتادان در این محلات پایتخت بودیم.

در این میان به نظر می رسد محلاتی مانند شوش و هرندی که همواره به عنوان پاتوق های اصلی حضور معتادان متجاهر در تهران شناخته می شوند، هیچ گاه قرار نیست از بستر پایتخت جمع آوری شوند و در سال های آینده هم قرار است شاهد تجمع معتادان متجاهر در تعدادی از کوچه ها و خیابان های مشخص این محلات باشیم؛ چراکه در تمام سال های اخیر و در همه دوره های مدیریت شهری، هنوز هم شاهد اجرای برنامه ای جامع برای رسیدگی به معتادان متجاهر حاضر در شوش و هرندی که تعدادشان هم معلوم است، نبوده ایم.

پاتوق از بین نمی رود، بلکه فقط جابه‌جا می شود

این نکته ای است که عباس دیلمی زاده، فعال حوزه اعتیاد در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: جابه‌جایی پاتوق های معتادان در شهر تهران چیزی شبیه قانون پایستگی انرژی است. در واقع می توان گفت پاتوق بوده، هست و خواهد بود و فقط از جایی به جای دیگر یا از شکلی به شکل دیگر تغییر پیدا می کند. بنابراین اگر ما بخواهیم با زور و فشار یک محله تهران را از حضور معتادان پاکسازی کنیم، به هیچ وجه نخواهیم توانست که تمام تهران را پاکسازی کنیم، بلکه فقط معتادان را از محله ای به محله ای دیگر هدایت خواهیم کرد.

وی افزود: مدل های موفق برای پاکسازی محله های پرآسیب در کشورهای مختلف، مدل هایی بوده است که در آنها تلاش شده با استفاده از ظرفیت های مردمی و سمن هایی که برنامه های کاهش آسیب را اجرا می کنند، در بلندمدت به پاکسازی این گونه محله ها پرداخت شود. در چنین شرایطی استفاده از افرادی که خودشان زمانی در همان محله به عنوان یک معتاد متجاهر شناخته می شدند، می تواند نقش مهمی در ترغیب معتادان به ترک اعتیاد و بهبود وضعیت محلات پرآسیب تهران و سایر شهرها داشته باشد.

این فعال حوزه اعتیاد با تاکید بر این که تغییرات بنیادی در یک محله پرآسیب تنها در بلندمدت رخ می دهد، اظهار داشت: ما تنها می توانیم با اجرای برنامه های علمی و تخصصی کاهش آسیب به رفع مشکلات محلاتی مانند شوش و هرندی بپردازیم، زیرا تجربه کشورهای مختلف نشان داده است که هیچ گاه اعمال زور، فشار و تهدید نمی تواند معتادان را برای همیشه از یک محله پرآسیب ترک دهد.

در فصل سرما معتادان را از گرمخانه ها فراری ندهیم

 دیلمی زاده با تاکید بر این که مهمترین وظیفه دستگاه های متولی حوزه اعتیاد در فصل سرما حفظ جان معتادان است، عنوان کرد: تمام دستگاه ها در فصل سرما وظیفه دارند که اقدامات لازم برای جذب تعداد بیشتری از معتادان متجاهر و کارتن خواب ها را به گرمخانه ها و مراکز کاهش آسیب انجام دهند. البته طبیعی است که ما باید در بلندمدت به رفع ریشه های بی خانمان شدن افراد بپردازیم، اما در فصل سرما بسیار ضروری است که تمام تلاش خود را برای جذب تعداد بیشتری از معتادان به مراکز کاهش آسیب انجام دهیم تا معتادان در سرما جان ندهند.

وی در ادامه تاکید کرد: انجام هر اقدامی در فصل زمستان که باعث شود معتادان متجاهر در خیابان بمانند و از مراجعه به گرمخانه ها و مراکز کاهش آسیب پرهیز داشته باشند، پسندیده نیست، چراکه این مساله می تواند جان معتادان متجاهر را به خطر بیندازد. بنابراین باید هرگونه برنامه برای پاکسازی محلات پرآسیب از جمله شوش و هرندی تا پایان فصل سرما به تعویق بیفتد؛ چراکه سال ها طول کشیده است که معتادان متجاهر و کارتن خواب ها به مراکزی از این دست اعتماد کنند و ما نباید اجازه دهیم که این اعتماد به راحتی سلب شود.

بی توجهی چندین ساله به لزوم جامعه پذیر کردن معتادان متجاهر

دیلمی زاده با بیان این که توانمندسازی و جامعه‌پذیرکردن معتادان متجاهر، مهمترین راه حل مشکلات آنها محسوب می شود، گفت: ما سال هاست که معتادان را در بازه های زمانی 6 ماهه در مراکز مختلف نگهداری کرده ایم، اما کمتر توانسته ایم که مشکلات ناشی از فقدان دسترسی به خانواده و بی خانمان بودن آنها را برطرف کنیم؛ چراکه نگهداری از معتادان متجاهر و ترک دادن اجباری آنها به هیچ وجه نمی تواند این قشر را آماده بازگشت به جامعه کند، بلکه ما باید هدف اصلی خود را اجرای برنامه های «بازاجتماعی کردن» معتادان متجاهر قرار دهیم.

این فعال حوزه اعتیاد با اشاره به این که جامعه‌پذیرکردن معتادان متجاهر از داخل خیابان آغاز می شود، اظهار داشت: نهادهای متولی حوزه اعتیاد باید برنامه ها برای بازاجتماعی کردن معتادان متجاهر را از همان نقاطی آغاز کنند که هم اکنون این افراد در آن حضور دارند، زیرا وقتی ما با زور و اجبار یک معتاد را از پاتوق اصلی خود ترک بدهیم، قطعا نخواهیم توانست که شرایط را برای بازگشت او به جامعه فراهم کنیم.

 وی در پایان تصریح کرد: متاسفانه ما در برنامه هایی که در سال های گذشته برای ساماندهی معتادان متجاهر انجام داده ایم، کمتر به جامعه‌پذیر کردن و پیوند دادن دوباره معتادان متجاهر به خانواده آنها پرداخته ایم و همین مساله منجر به تداوم حضور این قشر در پاتوق های همیشگی خود در خیابان های مختلف تهران شده است. تا زمانی هم که برای توانمندسازی معتادان با استفاده از ظرفیت نیروهای مردمی و مراکز کاهش آسیب برنامه ریزی نکنیم، هیچ گاه نخواهیم توانست که محلات پرآسیب پایتخت را از حضور معتادان متجاهر پاک کنیم.