همه تهران کثیف، جز "بهشت" / سوء استفاده مافیای زباله از ضعف 13 نهاد مدیریت پسماند + فیلم

جمع آوری زباله یکی از مهمترین وظایف دستگاه های حاکمیتی است. در کشور ما وظیفه اصلی جمع آوری زباله روی دوش شهرداری ها قرار داده داده است. اما با این وجود، قانون مدیریت پسماندها مصوب سال 1383، 12 دستگاه دیگر را نیز در فرآیند جمع آوری زباله در شهرها دخیل می داند. این در حالی است که هم اکنون در تهران شاهد شرایط نامناسب جمع آوری زباله هستیم؛ به نحوی که به جز خیابان بهشت که ساختمان اصلی شهرداری تهران در آن قرار گرفته است، جمع آوری زباله در سایر خیابان های پایتخت به شکل نامناسبی انجام می شود. به همین دلیل، شاهد انباشت زباله در میان کوچه ها و خیابان ها و در اطراف مخازن زباله تهران هستیم.

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با وجود این که بیش از پنج ماه از آغاز دوره جدید مدیریت شهری پایتخت می گذرد، اما هنوز هم شهروندان تهرانی شاهد نابسامانی های زیادی در اداره شهر بخصوص در حوزه جمع آوری پسماند هستند؛ به نحوی که با وجود جمع آوری زباله ها از مخازن پسماند توسط نیروهای شهرداری، در بسیاری از مناطق تهران با انباشت زباله ها در اطراف مخازن یا در کوچه ها و خیابان هایی مواجهیم که دچار کمبود مخزن هستند یا حتی در صورت داشتن مخزن، بازهم شهروندان زباله های خود را در میان کوچه ها و خیابان ها رها می کنند و عوامل شهرداری نیز در موارد بسیاری به جمع آوری این پسماندها نمی پردازند.

در این میان اما نکته قابل قابل توجهی که بررسی های میدانی رکنا از سطح شهر تهران نشان می دهد، این است که خیابان بهشت در حوالی پارک شهر که ساختمان اصلی شهرداری و شورای شهر تهران در آن قرار گرفته، جزو معدود خیابان های تمیز تهران است که نه تنها هیچ گونه زباله ای در اطراف مخازن آن مشاهده نمی شود، بلکه حتی شاهد آب و جارو شدن کامل این خیابان آن هم در ساعات پایانی شب هستیم و به نظر می رسد که حواس مسئولان بخش های مختلف خدمات شهری، حسابی به محل عبور و مرور شهردار تهران و اعضای شورای شهر جمع است.

قانون قدیمی مدیریت پسماند، پاسخگوی نیازهای امروز نیست

در همین راستا، دکتر حسین جعفری، مدیرعامل اسبق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، قدیمی بودن قانون مدیریت پسماندها در کشور را از جمله عوامل ضعف عوامل شهرداری در جمع آوری پسماندهای پایتخت توصیف کرد و به خبرنگار رکنا گفت: با توجه به این که حدود 17 سال از زمان تصویب قانون مدیریت مدیریت پسماندها در کشور می گذرد، بنابراین ، این قانون دیگر نمی تواند پاسخگوی نیازهای امروز باشد و دستگاه های اجرایی را به صورت ایجابی و سلبی برای اجرای صحیح قانون هدایت کند.

وی با بیان این که 13 نهاد مختلف موظف به اجرای قانون مدیریت پسماندها هستند، اظهار داشت: متاسفانه هماهنگی مناسبی بین نهادهای گوناگون متولی اجرای این قانون وجود ندارد و به همین دلیل، شاهد آن هستیم که نه تنها خروجی عملکرد این دستگاه ها منجر به نظافت شهر نمی شود، بلکه با وجود ظرفیت های زیاد، سیستم جمع آوری، دفن و بازیافت زباله ها در تهران منجر به اشتغالزایی و درآمدزایی مناسبی برای شهروندان و مدیریت شهری نیز نمی شود.

واحدهای تولیدی به وظایف خود در قبال مدیریت پسماند عمل نمی کنند

این فعال محیط زیست بخش مهمی از بار مدیریت پسماند کشور را روی دوش تولیدکنندگان کالاهای مختلف دانست و عنوان کرد: تمام کارگاه ها و کارخانجات تولیدکننده محصولات گوناگون باید برای جمع آوری و امحای پسماندهای خود برنامه داشته باشند و این برنامه را به سازمان محیط زیست ارائه کنند. اگر هم این دستگاه ها فاقد برنامه مدون در این زمینه باشد، سازمان محیط زیست وظیفه دارد که مطابق قانون از آنها مبالغی بگیرد و این مبالغ را در اختیار شرکت های رسمی واسطی قرار دهد که در حوزه جمع آوری و امحای پسماندهای واحدهای تولیدی فعالیت می کنند.

وی در ادامه تاکید کرد: متاسفانه با وجود تصریح قانون به نقش داشتن سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت صمت در مدیریت پسماندهای واحدهای تولیدی، این دستگاه ها به‌خوبی به وظیفه خود عمل نمی کنند و به همین دلیل، تولیدکنندگان بدون این که دغدغه آن را داشته باشند که پسماند ناشی از تولیدات آنها اعم از ظروف پلاستیکی، محصولات شیشه ای و ... چه تاثیری را بر محیط زیست می گذارد، انواع محصولات را تولید می کنند و برنامه ریزی مناسبی هم برای امحای پسماندهای ناشی از تولیدات خود انجام نمی دهند.

سوء استفاده مافیای زباله از ضعف نهادهای متولی مدیریت پسماند

جعفری با تاکید بر سوء استفاده مافیای زباله از ضعف نهادهای متولی مدیریت پسماند در کشور گفت: وقتی تولیدکنندگان ما راهکاری برای جمع آوری پسماند محصولات تولیدی خود ارائه نمی دهند، طبیعی است که پسماند بسیاری از محصولات از جمله ظروف شیشه ای و پلاستیکی که در سطح شهر تولید می شود، به دست مافیای زباله می رسد و در شرایطی که می توان در فرآیند جمع آوری و پردازش این پسماندها برای عموم مردم به شکل رسمی اشتغالزایی کرد، عملا این کار منجر به درآمدزایی بی حد مافیای پسماند از ضعف سیستم جمع آوری زباله در تهران می شود.

مدیرعامل اسبق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران ادامه داد: یکی از مهمترین اشکالات فرآیند جمع آوری و پردازش پسماند در پایتخت این است که آیین نامه های اجرایی قانون مدیریت پسماندها بخصوص در زمینه تعیین وظایف تولیدکنندگان در ارائه برنامه برای امحای پسماندهای ناشی از تولیدات خود نوشته نشده است. همچنین چون هم افزایی مناسبی بین دستگاه های مختلف برای جمع آوری پسماند در تهران وجود ندارد، بنابراین با وجود گذشت 17 سال از تصویب قانون مدیریت پسماندها در کشورمان، هنوز هم شاهد وضعیت نامناسبی در این زمینه حتی در کلانشهر تهران هستیم.

فرهنگسازی نکردیم، مردم احساس مسئولیت ندارند

این فعال محیط زیست با بیان این که بیشترین حجم زباله تولیدی در تهران مربوط به واحدهای مسکونی می شود، عنوان کرد: طبیعی است که وقتی نهادهای فرهنگی و رسانه ای کشور هیچ گونه آموزش موثری درباره نحوه جمع آوری و تفکیک پسماند به مردم نداده اند، ما همچنان هم شاهد عدم تفکیک زباله های واحدهای مسکونی توسط شهروندان و هم شاهد ریختن زباله های مسکونی به اطراف مخازن پسماند یا وسط کوچه ها و خیابان ها از سوی عموم مردم باشیم.

وی در ادامه تاکید کرد: مشکل دیگری که باعث تجمع زباله ها در تهران می شود، این است که قوانینی که در مجلس یا مصوباتی در پارلمان های شهری کشور درباره جمع آوری پسماند گذرانده شده است، هیچ گونه ضمانت اجرایی ایجابی یا سلبی ندارد و همین مساله باعث می شود که شهروندان نیز هیچ گونه احساس مسئولیتی برای تفکیک زباله ها و ریختن آنها به درون مخازن تعبیه شده پسماند نداشته باشند.

2 برابر شدن تعداد مخازن زباله تهران هم دردی را دوا نمی کند

جعفری با تاکید بر نقص شدید سیستم جمع آوری پسماند در پایتخت توضیح داد: در هیچ کشوری شهرداری چندین بار در طول یک روز زباله را از یک نقطه مشخص جمع آوری نمی کند؛ به نحوی که در کشورهای اروپایی شهرداری ها صرفا در روزها و محل های خاصی زباله ها را از شهروندان دریافت می کنند و اگر شهروندی خارج از برنامه تعیین‌شده زباله های خود را رها کند، حتما از سوی شهرداری جریمه می شود. این در حالی است که با توجه به فقدان قوانین بازدارنده و موثر در حوزه جمع آوری پسماند در ایران، شهرداری ناچار است که چندین بار در طول یک روز، زباله را از نقطه مشخصی جمع آوری کند.

مدیرعامل اسبق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، بخشی از علت این مساله را ناشی از کمبود مخازن زباله در تهران دانست و اظهار داشت: حدود 12 سال پیش که 60 هزار مخزن زباله در سطح شهر تهران قرار داده شد، تعداد این مخازن با توجه به نیاز آن روز کافی بود، اما با توجه به رشد جمعیت پایتخت و خلاهای موجود در اجرای قانون مدیریت پسماند، در حال حاضر حتی اگر تعداد مخازن زباله موجود در پایتخت دو برابر شود، بازهم نیاز شهروندان تهرانی رفع نخواهد شد و ما اساسا باید به سمت تغییر نظام جمع آوری پسماند برویم.

لزوم تغییر نظام جمع آوری و پردازش زباله در تهران

این فعال محیط زیست با تاکید مجدد بر لزوم تغییر نظام جمع آوری، دفن و پردازش پسماند در کشورمان گفت: متاسفانه اکنون به دلیل نامناسب بودن نظام جمع آوری پسماند در تهران شاهد اختلاط بخش مهمی از زباله های پزشکی ناشی از کلینک های زیبایی، مطب های خصوصی و درمانگاه های کوچک با پسماندهای عادی هستیم که این مساله قطعا سلامت شهروندان تهرانی را به خطر می اندازد، چراکه شیوه پردازش زباله های پزشکی با پسماندهای عادی بسیار متفاوت است.

وی در پایان تصریح کرد: ما نه تنها در جمع آوری زباله های پزشکی، بلکه در پردازش پسماندهای الکتریکی و صنعتی در پایتخت نیز دچار مشکل هستیم و راهکار حل این مساله نیز چیزی جز ایجاد عزمی عمومی در میان تمام نهادهای ذی ربط برای حل این مساله نیست. همچنین وزارت آموزش و پرورش و دستگاه های آموزشی کشور وظیفه دارند که تمام آموزش های مربوط به جمع آوری و تفکیک پسماند را به کودکان و بزرگسالان کشور ارائه دهند، تا رفته رفته شاهد بهبود وضعیت جمع آوری، دفن، امحا و پردازش پسماندها در سطح کشور بخصوص در تهران باشیم.