فقط 7 سال برای نجات ایران از پیری فرصت باقی است/ بودجه طرح جوانی جمعیت کافی نیست

چند سالی است که موضوع افزایش جمعیت به یکی از مهمترین دغدغه های مسئولان کشور تبدیل شده است. با توجه به این که ایران به سرعت به سمت پیری جمعیت حرکت می کند، عدم سرعت یافتن روند افزایش جمعیت می تواند کشور را در آینده ای نه چندان دور با بحران مواجه کند. البته عمده طرح هایی که در سال های اخیر برای افزایش جمعیت اجرایی شده، مورد استقبال مردم قرار نگرفته است و به همین دلیل، با وجود لزوم افزایش جمعیت در کشورمان، نرخ رشد جمیعت ایران سال به سال کاهش می یابد. آخرین آمارهای مرکز آمار ایران نیز از این حکایت دارد که نرخ افزایش جمیعت در ایران به زیر یک درصد سقوط کرده است.

موافقت کمسیون تلفیق با تخصیص بودجه 19 هزار میلیارد تومانی برای افزایش جمعیت

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، چند سالی است که موضوع افزایش جمعیت به یکی از مهمترین دغدغه های مسئولان کشور تبدیل شده است و با توجه به این که روند کنونی کاهش رشد جمعیت ایران، در آینده ای نه چندان دور کشورمان را به سمت پیری جمعیت سوق خواهد داد، در سال های اخیر طرح ها و برنامه های زیادی برای ترغیب زوج ها بخصوص زوج های جوان به فرزندآوری بیشتر اجرایی شده است.

البته تا امروز عمده برنامه های اجراشده در این زمینه نتوانسته است به موفقیت منجر شود و آخرین آمارهای رسمی مرکز آمار ایران از این حکایت دارد که نرخ رشد جمعیت در کشورمان به زیر یک درصد کاهش یافته و متوسط نرخ باروری در ایران نیز حدود 1.6 فرزند به ازای هر زن است که به شکل محسوسی پایین تر از نرخ جانشینی قرار دارد. اگر این روند ادامه پیدا کند، در دهه 1430 ایران دچار پیری جمعیت خواهد شد و یک سوم جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد.

برای جلوگیری از بروز بحران پیری جمعیت در کشورمان نیز اخیرا مجلس شورای اسلامی قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» را به تصویب رسانده است که براساس آن قرار است تسهیلات گوناگونی برای ترغیب زوج های جوان به فرزندآوری ارائه شود و البته دولت هم باید بودجه قابل توجهی را برای اجرایی شدن این طرح اختصاص دهد.

اخیرا هم محمدحسن آصفری، عضو هیات رئیسه مجلس اعلام کرده است که کمیسیون تلفیق بودجه با اختصاص مبلغ 19 هزار میلیارد تومان برای اجرایی شدن قانون جوانی جمعیت در سال 1401 موافقت کرده است، اما امیرحسین بانکی پور، رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت در مجلس در گفت و گو با رکنا تاکید دارد که این مبلغ به هیچ وجه برای اجرایی شدن کامل مصوبات موجود در قانون جوانی جمعیت کافی نیست.

مهمترین بخش های هزینه بر قانون جوانی جمعیت کدامند؟

بانکی پور درباره مهمترین بخش های هزینه بر قانون جوانی جمعیت به خبرنگار رکنا توضیح داد: قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده دارای 73 ماده است و 240 حکم است که احکام آن شامل بخش های مختلفی از جمله بازنشستگی، بهداشت و درمان، حمایت از زوج های نابارور و ... می شود که اجرای همه این احکام نیازمند بار مالی ویژه ای است. همچنین در قانون جوانی جمعیت بسته های حمایتی مختلفی برای دوره بارداری مادران و بدو تولد تا پنج سالگی فرزندان در نظر گرفته شده که تخصیص این بسته های حمایتی نیز حتما نیازمند اختصاص بودجه مناسبی به این قانون است.

وی افزود: در قانون جوانی جمعیت همچنین تخفیفات ویژه ای برای ساخت مسکن توسط خانوارهای پرجمعیت پیش بینی شده است که کاهش عوارض شهرداری و عوارض آب، برق، گاز و ... از جمله این تخفیفات خواهد بود که دولت باید آن را به صورت یارانه به شهرداری ها و نهادهای خدمت رسان از جمله شرکت گاز و شرکت های آب منطقه ای و برق منطقه ای بپردازد که طبیعتا برای این منظور نیز باید بودجه مناسبی اختصاص پیدا کند.

دبیر کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت ادامه داد: بیمه زنان عشایر و روستایی که سه فرزند یا بیشتر به دنیا می آورند نیز از دیگر برنامه های پیش بینی شده در قانون جوانی جمعیت است و دولت موظف است برای این زنان بیمه عمر در نظر بگیرد که این مساله نیز قطعا بار مالی ویژه ای را می طلبد. همچنین دولت باید براساس قانون جوانی جمعیت، یارانه خانواده های چهار دهک پایین درآمدی جامعه را که دارای سه فرزند یا بیشتر هستند، سه برابر سایر اقشار یارانه‌بگیر در نظر بگیرد که اجرای این مساله نیز نیاز به تحصیص بودجه مناسبی دارد.

اجرای کامل قانون جوانی جمعیت به 28 هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد

بانکی پور با بیان این که از پیش از تصویب قانون جوانی جمعیت، منابع مالی لازم برای اجرای آن توسط نمایندگان مجلس بررسی شد، عنوان کرد: برآوردهای ما در زمان بررسی مواد مختلف قانون جوانی جمعیت حاکی از آن است که اجرای این قانون به سالانه 28 هزار میلیارد تومان نیاز دارد که کمیسیون تلفیق فعلا با حدود 19 هزار میلیارد تومان از این مبلغ موافقت کرده است و در آینده مجلس حتما باید برای اختصاص کامل بودجه مورد نیاز برای اجرای این قانون، پیگیری های لازم را از دولت انجام دهد.

رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت ادامه داد: اگر ما بخواهیم تمام مواد پیش‌بینی‌شده در قانون جوانی جمعیت را اجرایی کنیم، باید سالیانه 28 هزار میلیارد تومان به این طرح اختصاص دهیم و بر این اساس مبلغ 19 هزار میلیارد تومان که فعلا برای اجرای این قانون در سال آینده در کمیسیون تلفیق بودجه تصویب شده است، ناکافی به نظر می رسد. البته بخشی از باقیمانده اعتبار مورد نیاز برای اجرای این قانون، در بودجه های بخش بهداشت و درمان پیش بینی شده است، اما بازهم هنوز تمام مبلغ مورد نیاز برای اجرای قانونی جوانی جمعیت در لایحه بودجه 1401 در نظر گرفته نشده است.

وی با بیان این که تسهیلات مختلفی برای ترغیب زوج های جوان به فرزندآوری در قانون جوانی جمعیت پیش بینی شده است، اظهار داشت: در قانون جوانی جمعیت تسهیلات قرض الحسنه مختلفی از جمله وام ازدواج یا تسهیلات فرزندآوری در نظر گرفته شده است که پرداخت این تسهیلات به مردم زمانی امکان پذیر خواهد بود که دولت مابه‌التفاوت سود مربوط به این تسهیلات قرض الحسنه با نرخ سود بانکی را به بانک مرکزی پرداخت کند که اجرای این کار نیز نیازمند تخصیص بودجه قابل توجهی است.

لزوم تفکیک قائل شدن دولت میان وظایف ذاتی سازمان ها و ماموریت های جدید در راستای اجرای قانون جوانی جمعیت

بانکی پور در همین راستا گفت: تمام این موارد از جمله مسائلی هستند که منجر به ایجاد بار مالی سنگینی برای اجرایی شدن کامل قانون جوانی جمعیت می شوند و به همین دلیل، اگر دولت نخواهد که اجرای برخی مواد این قانون را به عنوان ماموریت ذاتی سازمان ها در نظر بگیرد، باید بار مالی جدیدی را برای اجرای قانون جوانی جمعیت پیش بینی کند و در چنین شرایطی، اجرای کامل قانون جوانی جمعیت در سال آینده حداقل به 28 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز خواهد داشت.

رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت ادامه داد: دولت باید هرچه زودتر مشخص کند که اجرای کدام بخش از مواد قانون جوانی جمعیت جزو وظایف ذاتی سازمان هاست و کدام بخش ها به عنوان ماموریت های جدیدی برای دستگاه های مختلف تعریف می شود تا به این ترتیب مشخص شود که اجرای کدام بخش از مواد قانون جوانی جمعیت نیاز به در نظر گرفتن بودجه جدیدی دارد و کدام بخش ها را می توان با بودجه های روزمره این سازمان ها اجرایی کرد.

وی در ادامه تاکید کرد: اجرای این کار از سوی دولت، به مجلس کمک می کند تا وقتی در آینده درباره نحوه اجرای این قانون توسط سازمان های مختلف از آنها سوال می کند، هر سازمان بتواند به صورت دقیق به مجلس توضیح دهد که بودجه تخصیص داده شده برای اجرای قانون جوانی جمعیت را صرف چه مواردی کرده است. اما در هر صورت اجرای کامل مواد قانون جوانی جمعیت در سال آینده به 28 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

فروش اقساطی زمین 200 متری به خانواده هایی که سه فرزند یا بیشتر به دنیا می آورند

بانکی پور در بخش دیگری از صحبت هایش به اولویت یافتن مادران برای دریافت خودرو بدون قرعه کشی در قانون جوانی جمعیت اشاره کرد و گفت: مواردی از جمله این که ما بدون نیاز به شرکت در قرعه کشی به مادرانی که فرزند دوم به بعد خود را به دنیا می آورند، خودرو اختصاص دهیم، نیازی به در نظر گرفتن بار مالی جدیدی از سوی دولت ندارد، اما بازهم می تواند کمک مهمی به مردم تلقی شود.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان این که براساس قانون جوانی جمعیت، به خانواده هایی که فرزند سوم به بعد خود را به دنیا می آورند، 200 متر زمین با شرایط فروش اقساطی واگذار می شود، اظهار داشت: در شرایط فروش اقساطی، دولت باید تسهیلات اولیه ای را برای خانواده ها در نظر بگیرد و این تسهیلات را طی 10 سال با احتساب دو سال تنفس، از خانواده ها دریافت کند که این مساله نیز از جمله مواردی در قانون جوانی جمعیت است که اجرای آن به در نظر گرفتن بار مالی ویژه ای از سوی دولت دارد.

وی در ادامه تاکید کرد: در قانون جوانی جمعیت پیش بینی شده است که به ازای هر فرزند، یک میلیون تومان سهام شرکت های بورسی به خانواده ها اختصاص داده شود که برآورد می شود اجرای این بخش از قانون جوانی جمعیت به حدود هزار میلیارد تومان بودجه نیاز داشته باشد. در مجموع هم باید توجه داشت که اجرای کامل قانون جوانی جمعیت به 28 هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد که فعلا کمیسیون تلفیق بودجه با 19 هزار میلیارد تومان آن به صورت متمرکز موافقت کرده است و مابقی آن باید در بودجه دستگاه های مختلف دیده شود.

جامعه به مراکز همسریابی خانواده محور نیاز دارد

بانکی پور در بخش دیگری از صحبت هایش به لزوم احداث مراکز همسریابی خانواده محور در سطح کشور اشاره کرد و گفت: ما پیش از تصویب قانون جوانی جمعیت دچار خلا قانونی مربوط به راه اندازی مراکز رسمی همسریابی خانواده محور و مشاوره محور بودیم و به همین دلیل در این قانون پیش بینی شده است که دولت از راه اندازی این مراکز حمایت کند، چراکه طبیعی است مردم به سایت ها و مراکز همسریابی غیرقانونی که با اهداف سودجویانه تشکیل شده اند، اعتماد نمی کنند.

رئیس پیشین کمیسیون جوانی جمعیت ادامه داد: در قانون جوانی جمعیت پیش بینی شده است که افرادی که مورد اعتماد مردم هستند، بتوانند هیات امنای مراکز همسریابی خانواده محور و مشاوره محور را تشکیل دهند و بعد هم به گسترش این مراکز در سطح کشور بپردازند. مجوز مراکز همسریابی نیز با معرفی سازمان تبلیغات اسلامی از سوی وزارت ورزش و جوانان صادر خواهد شد.

وی در ادامه تاکید کرد: فعالیت مراکز همسریابی در طول سال نیاز به اختصاص بودجه از سوی دولت ندارد و دستگاه اجرایی فقط قرار است مبالغ اندکی را برای حمایت های اولیه از این مراکز در نظر بگیرد که بودجه مورد نیاز برای این مساله نیز بخشی از اعتبار 28 هزار میلیارد تومانی لازم برای اجرای کامل قانون جوانی جمعیت خواهد بود.

پیری جمعیت؛ ابربحران آینده ایران

بانکی پور با تاکید بر این که افزایش جمعیت یکی از مهمترین نیازهای آینده ایران است، گفت: در صورت تداوم روند موجود در کاهش نرخ رشد جمعیت در کشورمان، موضوع پیری جمعیت ابربحران آینده ایران خواهد بود، اما چون اکنون جامعه ایران یک جامعه جوان محسوب می شود، مردم به صورت ملموس متوجه این خطر بالقوه که در سال های نه چندان دور کشور ما را تهدید می کند، نمی شوند.

رئیس پیشین کمیسیون جوانی جمعیت ادامه داد: برخلاف تصور عموم مردم، ما در آینده ای نزدیک با ابربحران پیری جمعیت مواجه خواهیم شد و متاسفانه ما تنها هفت سال فرصت داریم تا خودمان را از سیاهچاله پیری جمعیت نجات دهیم و باید طی مدت این هفت سال برای نجات خودمان از ابربحران پیری جمعیت تلاش شدیدی انجام دهیم، وگرنه پیری جمعیت در آینده ای نزدیک، تمام شاخص های کشور ما را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس تاکید کرد: مردم باید توجه داشته باشند که عمده هزینه های سلامت که روی دوش دولت و خانواده ها قرار دارد، مربوط به کهن سالان است و وقتی در صورت تداوم روند موجود، حدود سی سال دیگر قرار است یک سوم جامعه را افراد کهن سال تشکیل بدهند، یعنی ما در آن زمان باید دو برابر شرایط موجود مراکز بهداشتی و درمانی داشته باشیم که این مساله می تواند بحران شدیدی را در نظام بهداشتی کشور ایجاد کند و بخش زیادی از بودجه عمومی کشور را به خود اختصاص دهد.

وی در پایان تصریح کرد: در شرایطی ما به سرعت به پیری جمعیت نزدیک می شویم که در سی سال آینده، عمده کشورهای منطقه خاورمیانه را کشورهای جوان تشکیل خواهند داد و قطعا این مساله می تواند شرایط اجتماعی و سیاسی نامناسبی را برای ایران به وجود آورد. بنابراین ما باید از تمام توان کشور استفاده کنیم تا در فرصت هفت ساله پیش روی خود، جهش محسوسی را در افزایش جمعیت کشور انجام دهیم تا بتوانیم ایران را از ابربحران پیری جمعیت در آینده ای نزدیک نجات دهیم.