کمبود دارو زیر سر مافیای نفوذی در بدنه سازمان غذا و دارو و جامعه پزشکی

این روزها بسیاری از بیماران با کمبود دارو مواجه شده اند. کمبود دارو به‌ویژه در حوزه داروهای مربوط به بیماران خاص و سرطانی احساس می شود. کمبود دارو به گرانی بسیاری از داروهای اساسی مورد نیاز بیماران نیز دامن زده است. دکتر علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در گفت و گو با رکنا، گرانی و کمبود دارو در کشور را بی سابقه خوانده است. در این میان اما برخی پزشکان متخصص به رکنا گفتند که کمبود دارو بیش از آن که در مسائل مربوط به تحریم ریشه داشته باشد، به سوء مدیریت ها و نفوذ مافیای دارو در بدنه وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و شرکت های دارویی مربوط است.

کمبود شدید داروهای اصلی درمان سرطان در ایران

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در روزهای اخیر مسئولان صنفی و دولتی حوزه دارو، صحبت های متفاوتی را درباره کمبود دارو در ایران بیان کرده اند؛ از یک سو، دکتر علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران از کمبود و گرانی بی سابقه دارو در کشورمان به رکنا خبر داده و تاکید کرده است که این روزها حتی برخی آنتی بیوتیک های ساده و داروهای ایرانی هم به سختی در داروخانه ها پیدا می شود و از سوی دیگر، دکتر حیدر محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو تاکید کرده است که کمبود دارو در کشور به حدی بی سابقه ای نرسیده و تنها کمتر از 40 قلم دارو دچار کمبود هستند.

در این میان اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که موضوع کمبود دارو منحصر به همین چند روز اخیر نیست و بیش از یک سال است که تحریم ها و سوء مدیریت ها دست به دست هم داده و منجر به کمبود و گرانی بسیاری از داروهای اساسی مورد نیاز بیماران کشور شده است. این کمبود البته درباره داروهای مورد نیاز بیماران خاص، به‌ویژه بیماران سرطانی بیشتر احساس می شود و پیام های مخاطبان رکنا از کمبود داروهایی از جمله آدریامایسین، سیکلوفسفاماید، ایفوسفامید، وینکریستین و وینبلاستین در کشور حکایت دارد که از جمله اصلی ترین داروهای مورد نیاز برای شیمی درمانی بیماران سرطانی هستند.

این نکته ای است که دکتر منوچهر احمدی، متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: متاسفانه حدود یک سال است که بسیاری از داروهای اصلی درمان سرطان در کشورمان با کمبود مواجه شده است، چراکه شرکت های داروسازی از ساخت داروهای کلاسیک درمان سرطان که قیمت آنها پایین تر از داروهای جدیدتر است، امتناع می کنند تا از ساخت داروهای گران تر، سود بیشتری را به جیب بزنند.

نقش مافیای دارو در کمبود داروهای سرطانی

مسئول بخش رادیوتراپی و شیمی درمانی بیمارستان توحید سنندج در همین راستا تاکید کرد: متاسفانه برخی داروهای کلاسیک شیمی درمانی که مصرف آنها در پروتکل های جهانی توصیه شده است، بیش از یک سال است که در کشورمان دچار کمبود شده اند. به عنوان مثال، داروهایی از جمله آدریامایسین و سیکلوفسفاماید، شاه داروهای درمان سرطان پستان محسوب می شوند، اما اکنون یک سال و نیم است که ما با کمبود شدید این داروها در کشورمان مواجه هستیم، چراکه مافیای دارو به جای این داروها، بازار را از داروهایی خارجی یا ایرانی مختلف اشباع کرده است که به هیچ وجه تاثیر داروهای اصلی را در درمان سرطان ندارند.

این متخصص آنکولوژی ادامه داد: ما اکنون در شرایطی با کمبود محسوس داروهای درمان سرطان هایی از جمله ریه و پستان مواجهیم که داروهای اصلی کمیاب‌شده، قیمت های بسیار کمتری از داروهایی دارند که هم اکنون در بازار موجود است، اما تاثیر کمتری از داروهای اصلی در درمان انواع سرطان دارد. اما متاسفانه چون داروهای اصلی سود کمتری را حاصل شرکت های دارویی می کند، چه وارد کنندگان و چه تولیدکنندگان حاضر به تهیه این داروها نیستند، چون می خواهند سود بیشتری را از بیماری مردم به دست آورند.

وی در ادامه تاکید کرد: تمام این مسائل نشان می دهد که مافیای دارو که بخشی از آنها را همین شرکت های تولیدکننده دارو و برخی دیگر را شرکت های واردکننده دارو تشکیل می دهند، نفوذ زیادی در بازار دارویی کشور و حتی در دستگاه های متولی دارند و باعث می شوند که داروهای موثر و ارزان تر، به دست مردم نرسد و بیماران ناچار شوند با خرید داروهای گران قیمت و کم تاثیر، جیب مافیای دارو را پر کنند.

برخی مسئولان سابق وزارت بهداشت سهامدار شرکت های دارویی بودند

احمدی، مهمترین علت کمبود دارو بخصوص داروهای مورد نیاز بیماران سرطانی را، جولان مافیای دارو در نهادهای تصمیم ساز کشور دانست و گفت: متاسفانه رد پای مافیای دارو هم در میان شرکت های تولیدکننده و هم در میان شرکت های واردکننده و هم در میان شرکت های توزیع کننده مشاهده می شود و البته برخی مقامات وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو نیز تحت نفوذ این مافیا هستند.

مسئول بخش رادیوتراپی و شیمی درمانی بیمارستان توحید سنندج ادامه داد: متاسفانه در میان مسئولان سابق وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو کم نبوده اند افرادی که خودشان سهامدار شرکت های دارویی بوده اند و طبیعی است که این مسئولان دلشان برای مردم نمی سوخت و به جای تهیه داروهای اساسی درمان سرطان، به تهیه داروهای لوکس و گران قیمتی می پرداختند که با استفاده از آنها می توانستند سود بیشتری را به جیب بزنند.

پیدا شدن داروهای کمیاب در بازار سیاه با قیمت 10 تا 20 برابر

این متخصص آنکولوژی با تاکید بر این که بخش زیادی از بیماران سرطانی کشور در تهیه داروهای خود به مشکل خورده اند، اظهار داشت: این روزها نه تنها کمبود دارو فشار زیادی را به بیماران سرطانی به‌ویژه در استان های محرومی مثل کردستان وارد کرده است، بلکه بیماران ناچارند که به دلیل نفوذ مافیای دارو در بازار دارویی کشور، داروهایی را بخرند که گران تر و کم‌تاثیرتر از داروهای اصلی درمان سرطان هستند و این درحالی است که بسیاری از بیماران، توانایی مالی لازم برای خرید این داروها را ندارند.  

وی در ادامه تاکید کرد: در بیش از یک سال گذشته در حالی بیماران سرطانی با کمیاب شدن داروهای اصلی درمان سرطان در داروخانه ها مواجه شده اند که این داروها کمابیش در بازار سیاه دارویی یافت می شود، اما بیماران باید بین 10 تا 20 برابر نرخ واقعی این داروها به دلالان پول بدهند. این مساله نشان می دهد که مافیای دارو نه تنها در بازار رسمی، بلکه در بازار سیاه دارویی هم نفوذ دارد و هر طور که بخواهد نبض بازار را در دست می گیرد.

چند برابر شدن قیمت داروهای ام اس در یک سال اخیر

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که در یک سال گذشته نه تنها داروهای بیماران سرطانی، بلکه داروهای مورد نیاز بسیاری از بیماران خاص دیگر نیز دچار کمبود شده است و این کمبود، گرانی شدید داروهای بیماران خاص را به همراه داشته است. در این میان آن طور که مخاطبان رکنا به ما گفته اند، در یک سال گذشته قیمت داروهای ام اس با رشدی چند برابر مواجه شده اند؛ به نحوی که هم اکنون قیمت دارویی مانند بتافرون نسبت به سال گذشته حدود ده برابر شده و نرخ داروی ربیف هم در یک سال اخیر بین چهار تا پنج برابر شده است.

دکتر محمدعلی اکبریان، متخصص مغز و اعصاب ضمن تایید افزایش محسوس قیمت داروهای کنترل بیماری ام اس در یک سال اخیر، شیوه مدیریت شرکت های دارویی بر بازار را مهمترین عامل کمبود دارو در کشور دانست و به خبرنگار رکنا گفت: متاسفانه برخی شرکت های دارویی با نفوذ در سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت، می توانند تاییدیه برخی داروها را دریافت کنند و با سودهایی کلان، کنترل انحصاری یک داروی خاص را به دست بگیرند.

تطمیع بعضی پزشکان توسط مافیای دارو

این متخصص نورولوژی ادامه داد: در سال های اخیر برخی داروهایی که مشخص نیست تاثیر قطعی روی کنترل بیماری ام اس داشته اند یا خیر، با حجم زیاد از سوی همین شرکت های دارویی ذی نفوذ وارد کشور شده اند و متاسفانه این شرکت ها به بهانه بردن بعضی از پزشکان به کنفرانس های علمی خارجی، آنها را ترغیب یا تطمیع کرده اند که این داروها را تجویز کنند تا فروش داروهای واردشده توسط این شرکت ها بالا برود.

وی افزود: متاسفانه برخی شرکت های دارویی با پولی که از جیب بیماران به دست می آورند، برخی پزشکان را به کنفرانس های علمی مختلف در سطح جهان می برند و از آنها در هتل های مجلل پذیرایی می کنند تا این پزشکان را راضی کنند که حتما داروهای وارداتی توسط آنها را تجویز کنند و همین مساله نقش مهمی در فروش برخی داروهای وارداتی به کشور دارد.

هزینه تراشی پزشکان تطمیع شده برای بیماران ام اس

اکبریان با تاکید بر این که شیوه نسخه نویسی برخی پزشکان باعث می شود که بیماران به داروهایی عادت کنند که تاثیر چندانی در کنترل ام اس ندارند، گفت: متاسفانه بعضی از پزشکان که تحت تطمیع شرکت های دارویی قرار گرفته اند، بیماران خود را به داروهایی عادت می دهند که در عین کم تاثیر بودن، بسیار گران هستند و همین مساله باعث می شود که بعضا بیماران ام اس ناچار باشند که ماهیانه نزدیک 10 میلیون تومان برای تهیه داروهای خود بپردازند.

این در حالی است که به گفته این متخصص مغز و اعصاب، بیماران مبتلا به ام اس می توانند به جای داروهای گران قیمت و کم تاثیر، از داروهای دیگری استفاده کنند که با قیمت های بسیار پایین توسط شرکت های بیمه در اختیار آنها گذاشته می شود و تاثیر مناسب تری در کنترل ام اس دارد و حتی بعضا داروهای بهتر به صورت رایگان به بیماران مبتلا به ام اس داده می شود.

نفوذ مافیای دارو در برخی انجمن های تخصصی پزشکی

اکبریان با بیان این که برخی انجمن های تخصصی پزشکی نیز در ترویج بعضی داروهای کم اثر وگران قیمت نقش دارند، اظهار داشت: متاسفانه بعضی از انجمن های تخصصی پزشکی که بودجه مناسبی را از نهادهای رسمی و عمومی دریافت نمی کنند، برای تامین بودجه خود از شرکت های دارویی پول می گیرند و با برگزاری کنفرانس های مختلف، پزشکان را مجاب می کنند که حتما یک داروی خاص را برای درمان یک بیماری تجویز کنند.

این متخصص نورولوژی ادامه داد: برخی از پزشکانی که از سوی شرکت های دارویی تطمیع شده اند، داروهای موثر و ارزان قیمت تر را از فهرست داروهای تجویزی بیماران خود حذف می کنند و داروهای شرکت هایی را برای بیماران تجویز می کنند که هم گران هستند و هم کم اثر. در این میان چون شرکت های دارویی در سازمان غذا و دارو نفوذ دارند نیز این داروهای گران و کم اثر سال هاست که در فارماکوپه دارویی کشور قرار گرفته است و کسی حاضر به حذف کردن آنها نیست.

وی در پایان تصریح کرد: شرکت های دارویی در حالی انواع روش ها را برای تطمیع برخی پزشکان و بعضی از انجمن های پزشکی جهت تجویز داروهای مختلف به کار می برند که خودشان نبض بازار را در دست دارند و هر وقت که بخواهند کمبودهای تصنعی را در بازار دارویی کشور ایجاد می کنند و متاسفانه مسئولان سازمان غذا و دارو نیز نظارت ضعیفی در این حوزه دارند. البته امیدواریم که وزارت بهداشت با همکاری پزشکان متعهد بتواند بازار داروی کشور را از نفوذ و نقش واسطه های دارویی خارج کند.