23 استان ایران در معرض اعتراضات آبی / 101 شهر در وضعیت قرمز/ تهران یک گام با وضعیت قرمز کم آبی فاصله دارد

تابستان امسال شاهد بروز اعتراضات آبی در خوزستان بودیم. بیش از دو هفته است که اعتراضات آبی در اصفهان شکل گرفته است. در روزهای اخیر نیز شاهد بروز اعتراضات آبی در شهرکرد بودیم. در این میان برخی کارشناسان معتقدند که با توجه به خشکسالی شدید حاکم بر کشور احتمال بروز اعتراضات آبی در شهرهای دیگر ایران نیز وجود دارد. در این میان سوال مهم این است که در کدام استان ها پتانسیل بروز اعتراضات آبی بالاتر است؟

بی توجهی مسئولان به صدای چند ساله زنگ خطر بحران آب در ایران

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بحران آب در کشورمان رفته رفته وضعیتی امنیتی تر از قبل به خود گرفته است و در حالی که تابستان امسال شاهد بروز اعتراضات آبی در استان خوزستان بودیم، هم اکنون بیش از دو هفته است که کشاورزان شرق اصفهان در بستر خشکیده زاینده رود تجمع کرده اند و در دو روز گذشته نیز جمعی از مردم شهرکرد در اعتراض به کمبود آب کشاورزی و آب شرب در استان چهارمحال و بختیاری دست به تجمع زدند و خواستار پیوستن مردم خوزستان و لرستان به اعتراضات آبی شدند.

در چنین شرایطی با توجه به این که بسیاری از استان های کشور دچار کم آبی هستند و در سال آبی گذشته شاهد یکی از خشک ترین سال ها در نیم قرن اخیر بودیم، احتمال می رود که در آینده ای نزدیک تجمع مردمی در اعتراض به کم آبی در سایر استان های کشور نیز برگزار شود، مگر این که مسئولان اقداماتی انجام دهند که ثابت کند آنها برای رفع بحران آب در کشورمان، نسخه ای شفابخش در دست دارند.

این نکته ای است که دکتر فاطمه کاراندیش، دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه زابل در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: اساسا مساله کم آبی به گونه ای است که قبل از این که نمود بیرونی پیدا کند، خطرات خود را به شکل های هشدارآمیز دیگری از جمله کاهش سطح آب رودخانه ها و تالاب ها، به خطر افتادن تنوع زیستی، افت سطح منابع آب زیرزمینی و فرونشست زمین نشان می دهد. این ها همه زنگ خطرهایی است که در سال های گذشته در ایران به صدا درآمد و ما چند سالی است که فهمیده ایم کشور ما به وضعیت بحران آب رسیده است.

وی افزود: زنگ خطرهای بحران آب در کشور، ابتدا به گوش متخصصان می رسد و چند سالی است که کارشناسان حوزه آب هشدار داده اند که ایران به شرایط بحرانی در این حوزه نزدیک شده است و اگر ما این وضعیت را مدیریت نکنیم، به زودی شاهد نمودهای بیرونی آسیب های ناشی از بحران آب خواهیم بود. اکنون هم با بی توجهی مسئولان نسبت به زنگ خطر چند ساله بحران آب در ایران، شرایط در بسیاری از استان های کشور به جایی رسیده است که مردم به طور مستقیم تحت تاثیر خطرات ناشی از بحران آب قرار گرفته اند.

بروز اعتراضات مردمی به دلیل تاثیر مستقیم بحران آب بر معیشت شهروندان

کاراندیش با تاکید بر این که وقتی بحران آب به طور مستقیم روی معیشت شهروندان تاثیر بگذارد، آنها دست به اعتراض خواهند زد، گفت: اکنون وضعیت کم آبی در کشورمان به جایی رسیده است که بسیاری از کشاورزان با مشکل آب مواجه شده اند و تشدید فرونشست زمین در بسیاری از شهرها، آنها را در معرض کوچ های اجباری قرار داده است و اکنون مردم به طور ملموس شرایط کمبود آب در کشور را درک می کنند.

عضو فعال شبکه جهانی ردپای آب تاکید کرد: هم اکنون 304 شهر کشور در شرایط تنش آبی قرار دارند و 101 شهر ایران در وضعیت قرمز کم آبی قرار گرفته اند. ضمن این که شرایط بحران آب در 23 استان کشور به جایی رسیده است که افت سطح آب های زیرزمینی در آبخوان های موجود در این استان ها دیگر جبران نخواهد شد و به همین دلیل تمام این استان ها پتانسیل بروز اعتراضات مردمی نسبت به کم آبی را دارند.

دبیر سلسله نشست های بهره وری آب ادامه داد: هم اکنون عمده شهرهای ایران بحران آب را تجربه می کنند و اگر روند اتفاقاتی که در اصفهان رخ داده است، کنترل نشود و مسئولان هرچه زودتر تصمیمات لازم را برای مقابله با بحران آب نگیرند، به زودی تمام شهرهای کشور وضعیت کم آبی را به بدترین شکل تجربه خواهند کرد و احتمال بروز اعتراضات آبی در تمام شهرهای ایران وجود دارد.

وی در ادامه تصریح کرد: با توجه به تمرکز جمعیت بالایی که در تهران وجود دارد و سرمایه گذاری های زیادی که در این شهر انجام شده است، اگر سلسله اعتراضات آبی به پایتخت برسد، مسائلی در تهران به وجود خواهد آمد که می تواند به یک بحران بین المللی تبدیل شود و بنابراین لازم است که هرچه سریع تر، مدیران برای مقابله با کم آبی وارد میدان شوند و زیرساخت های اقتصادی را که بر پایه آب بنا شده است، تغییر دهند.

مردم رفته رفته نسبت به حقوق آبی خود آگاه شده اند

کاراندیش با بیان این که احتمال بروز اعتراضات مردمی در شهرهایی که بیشتر دچار کم آبی هستند، بالاتر است، گفت: اگر تا پیش از امسال مردم شهرهای مختلف ایران نسبت به وضعیت کم آبی اعتراض نکردند، این مساله حاکی از صبوری بالای آنها بوده است و اگر شرایط به همین صورت ادامه پیدا کند و دولت نخواهد که برای مقابله با بحران آب به صورت جدی وارد عمل شود و خسارتی را که در سال های اخیر دستگاه اجرایی به محیط زیست وارد کرده است، بپردازد، باید منتظر بروز خسارت های امنیتی غیرقابل جبران باشد.

فوق دکترای توسعه پایدار دانشگاه توئنته هلند ادامه داد: در سال های اخیر مردم رفته رفته نسبت به حقوق آبی خود آگاه شده اند. این در حالی است که تا کنون شهروندان درک زیادی از شرایط کم آبی نداشتند، چون می دیدند که آب در رودخانه ها و چاه ها وجود دارد و کسی حواسش به کاهش کیفیت آب یا افت سطح آب موجود در تالاب ها نبود.

این اتفاقات اما در شرایطی در سال های گذشته رخ داده است که به گفته کاراندیش، مسئولان باید حواس خود را نسبت به خطرات ناشی از کم آبی جمع می کردند و جلوی مشکلات ناشی از بحران آب را می گرفتند. اما چون مسئولان نسبت به تذکرات متخصصان درباره کم آبی بی توجهی کردند، اکنون شرایط به جایی رسیده است که بخش زیادی از ایرانی ها کم آبی را به شکل ملموس در زندگی خود درک می کنند.

وی با تاکید بر افزایش آگاهی مردم نسبت به مساله کم آبی تاکید کرد: اگر دولت برای حل هرچه سریع تر بحران آب اقدام خاصی انجام ندهد، به زودی شاهد بروز شرایطی در کشورمان خواهیم بود که حتی می تواند مساله ای بین المللی برای کشورمان به همراه داشته باشد؛ بخصوص که هم اکنون بحران آب در ایران به جایی رسیده است که به طور مستقیم روی زندگی مردم اثر گذاشته و اگر دشواری های معیشتی ناشی از بحران آب ادامه داشته باشد، احتمال بروز اعتراضات مردمی نیز افزایش خواهد یافت.

تهران یک گام با وضعیت قرمز کم آبی فاصله دارد

کاراندیش با بیان این که هم اکنون در تمام شهرهای کشور پتانسیل بروز اعتراضات مردمی ناشی از کم آبی وجود دارد، عنوان کرد: هم اکنون 23 استان کشور دچار مشکلات شدید ناشی از کم آبی هستند و این مشکلات در استان هایی مثل سیستان و بلوچستان، اصفهان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، فارس، یزد و کرمان بیشتر است و با توجه به این که در این استان ها تعادل بین مصارف و منابع آبی به هم ریخته است، هم اکنون در این استان ها احتمال بروز اعتراضات مردمی ناشی از کم آبی وجود دارد.

عضو فعال شبکه جهانی رد پای آب با اشاره به کاهش محسوس حجم آب سدهای تهران به علت بروز بحران خشکسالی تاکید کرد: هم اکنون سطح آب در سدهای پنج گانه پایتخت به حدی کاهش یافته است که مسئولان برای تامین آب مورد نیاز تهران دست به دامن استان های دیگر شده اند. یعنی تراکم جمعیتی بالای پایتخت منجر به آن شده است که مسئولان برای تامین آب شرب تهرانی ها نیاز داشته باشند که به تمام آبخوان های موجود در شعاع 400 کیلومتری پایتخت آسیب بزنند.

دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه زابل ادامه داد: هم اکنون وضعیت کم آبی در شهر تهران به جایی رسیده است که پایتخت در شرایط نارنجی قرار گرفته و تنها یک گام با وضعیت قرمز تنش آبی فاصله دارد. این شرایط منجر به برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی تهران شده و به تشدید فرونشست زمین بخصوص در دشت های جنوبی تهران دامن زده است و اگر این روند ادامه یابد، قطعا بروز اعتراضات آبی در تهران نیز دور از انتظار نیست.

وی در پایان تصریح کرد: اگر دولت برنامه ای جدی برای حل معضلات زیست محیطی کشور بخصوص مساله بحران آب نداشته باشد، احتمالا نه تنها شاهد بروز اعتراضات آبی در شهرهای گوناگون خواهیم بود، بلکه این بحران از حد ملی نیز فراتر خواهد رفت و حتی می تواند چالش های بین المللی مختلفی را برای ایران ایجاد کند.