یازدهمین روز تجمع کشاورزان و مردم اصفهان در بستر خشک زاینده رود + عکس و فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، آن طور که خبرگزاری فارس گزارش داده است، از صبح امروز چندین هزار نفر از کشاورزان اصفهان و مردم این شهر برای یازدهمین روز متوالی در بستر خشک زاینده رود و کنار پل خواجو تجمع کردند. کشاورزان اصفهان از روزهای گذشته با برپایی چادر در بستر خشک زاینده رود مطالبات خودشان در خصوص تعیین تکلیف وضعیت کشت پاییزه را مطالبه می‌کردند.

مردم اصفهان با در دست داشتن شعارنوشته‌هایی مطالبه اصلی خود را زاینده‌رود عنوان کردند و نسبت به احیای زاینده‌رود، رفع مشکلات آلودگی و فرونشست تاکید کردند. اصفهانی‌ها اعلام کردند اجازه سوءاستفاده به دشمنان برای بهره‌برداری از مطالبات‌شان را نخواهند داد و صرفا مطالبه آن‌ها مسائل آب و کشاورزی است. البته کشاورزان و مردم اصفهان نسبت به وضعیت فرونشست زمین در این شهر نیز اعتراض دارند.

مطابق گزارش خبرگزاری فارس، در این تجمع کشاورزان خودشان میدان‌دار بودند تا کسی نتواند از مطالبات به حق آنها سوءاستفاده کند. از نکات قابل توجه در نظر گرفتن انتظامات برای مراسم و تقدیر از مردم برای حمایت از کشاروزان بود.

هفته گذشته، روز جمعه 21 آبان، علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو ضمن حضور در استان اصفهان و دیدار با کشاورزان شرق اصفهان، برای حل مشکلات این افراد وعده داد. او در اظهاراتش تصریح کرد که «خواست شما و ما این است که آب و کم‌آبی با عدالت تقسیم شود.»

مطابق گزارش ایسنا، هفته گذشته همزمان با سفر وزیر نیرو به اصفهان، عده‌ای از مردم اصفهان به همراهی کشاورزان مجددا دست به تجمع زدند و خواستار احیای دائمی زاینده رود شدند. آن‌ها شعارهایی مانند: «زاینده‌رود جاری، حق مسلم ماست»، «زاینده‌رود رو پس بدین، به اصفهان نفس بدین»، «حق‌آبه رو می‌گیریم، حتی اگر بمیریم» و «تا آب نیاد تو رودخونه، برنمی‌گردیم تو خونه» سر دادند. با گذشت یازده روز، این تجمع اعتراضی ادامه دارد. باید توجه داشت که حق‌آبه‌داران حوضه زاینده‌رود، شهرستان‌های لنجان، مبارکه، فلاورجان، نجف‌آباد و اصفهان را شامل می‌شوند.

با وضعیت آبی موجود در اصفهان، زمین‌های کشاورزی شرق اصفهان که کشت غالب آن‌ها گندم، جو و یونجه بوده، به محلی به عنوان منشاء ریزگردها تبدیل شده‌اند. به گفته مقام‌های خانه کشاورز استان اصفهان، وضعیت زندگی نزدیک به یک میلیون کشاورز ساکن این استان که بیشتر آن‌ها در مناطق شرقی زندگی می‌کنند، در سال‌های اخیر به علت فقدان آب، دچار بحران شده است.

در کنار بحران کم‌آبی، یکی از دلایل مؤثر در خشکی زاینده‌رود، برخی سوءمدیریت‌ها و برداشت‌های غیرمجاز از زاینده‌رود و بارگذاری‌های بیش از اندازه از این رودخانه است که موجب شده این رودخانۀ دائمی در فلات مرکزی ایران به رودخانه‌ای فصلی و مقطعی تبدیل شود. زاینده‌رود به طول بیش از ۴۰۰ کیلومتر بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران به شمار می‌رفت که از کوه‌های زاگرس مرکزی سرچشمه و در نهایت به تالاب بین‌المللی گاوخونی در شرق اصفهان می‌ریخت.

در سال‌های گذشته به دلیل فقدان بارش‌ها و سوءمدیریت در منابع آب زاینده‌رود حجم آب سد زاینده‌رود به ۱۷۹ میلیون متر مکعب رسیده است و آنگونه که مدیر بهره‌برداری سد اعلام کرده در صورت عدم مدیریت مصرف و ادامه بارش‌ها به صورت فعلی حجم سد تنها جوابگوی ۲ ماه آینده مردم اصفهان خواهد بود.

هم اکنون بیش از دو دهه است که زاینده رود در وضعیت نامناسبی قرار گرفته است و هر سال بیشتر از سال قبل شاهد تشدید روند خشک شدن پرآب‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران هستیم. تداوم وضعیت نامناسب زاینده رود در سال های اخیر باعث شده است که آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور اخیرا در نامه ای به علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو دستور تشکیل ستاد احیای زاینده رود را صادر کند. رئیسی همچنین دستور داده است که مرکز بررسی های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری راهکارهای موجود برای احیای زاینده رود را بررسی کند.

در این میان حشمت الله انتخابی، پژوهشگر محیط زیست اصفهان و نویسنده کتاب «پابه‌پای زاینده رود» در گفت و گو با رکنا معتقد است که برای احیای دائمی زاینده رود یا باید طرح‌های نیمه تمام انتقال آب به پایان برسند، یا باید به نحوی برای مردم بالادست سد زاینده رود اشتغالزایی شود که توقف کشاورزی با جبران خسارت در اراضی این منطقه، هم به بهبود روند مصرف آب زاینده رود کمک کند و هم منجر به بیکاری هزاران نفر از اهالی استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری نشود.

انتخابی ضمن تاکید بر این که صنایع اصفهان عامل اصلی خشک شدن زاینده‌رود نبوده‌اند، به خبرنگار رکنا گفت: عامل اصلی خشک شدن زاینده‌رود، توسعه بی‌ضابطه کشاورزی در بالادست سد چم‌آسمان است، البته بارگذاری منابع مصرف‌کننده آب به امید تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام انتقال آب به زاینده‌رود نیز به افزایش شدید مصرف آب در بالادست سد چم‌آسمان به‌خصوص در بخش کشاورزی دامن زده و تشدید روند خشک شدن زاینده‌رود را به همراه داشته است.

به گفته وی، بخش زیادی از کشاورزان پایین دست سد چم‌آسمان در شرق اصفهان، در طول 14 ماه گذشته که کشور در شرایط خشکسالی قرار داشت، مجموعا کمتر از یک ماه آب مورد نیاز برای کشاورزی در اختیار داشته اند و هم اکنون تکلیف تخصیص آب برای کشت پاییزه این کشاورزان مشخص نیست.

کارشناسان محیط زیست معتقدند که حال بد این روزهای زاینده‌رود صرفا به خشکسالی اخیر و کاهش 30 تا 40 درصدی متوسط بارندگی استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری در سال آبی گذشته نسبت به متوسط بلندمدت مربوط نیست و اساسا سال‌هاست که سوء مدیریت منابع آبی، بارگذاری بیش از حد منابع مصرف‌کننده آب در استان‌های چهارمحال و بختیاری و اصفهان و توسعه بی‌رویه کشاورزی در این دو استان، آن هم خارج از توان اکولوژیکی زاینده‌رود، منجر به خشک شدن تدریجی این رودخانه به عنوان پرآب‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران شده است.

حشمت الله انتخابی بارگذاری بیش از حد منابع مصرف‌کننده آب بر رودخانه زاینده‌رود از ابتدای دهه 60 را ریشه اصلی خشک شدن این رودخانه در انتهای دهه 70 دانست و گفت: اساسا هر وقت تعادل بین منابع و مصارف آب در هر حوضه آبریز به هم بریزد، رودخانه‌ها شروع به خشک شدن می‌کنند. در چند سال قبل از سال 79 نیز شاهد برداشت بیش از حد آب توسط اراضی کشاورزی و باغات بالادست سد زاینده‌رود و آغاز روند انتقال آب این رودخانه به یزد و بعد کاشان بودیم و مجموع این مسائل به همراه کاهش شدید بارندگی ها در سال آبی 79ـ78 منجر به خشک شدن این رودخانه در تابستان 79 شد.

با وجود این که توسعه ناپایدار کشاورزی، صنعت و شهرنشینی در چهار دهه گذشته در حوضه آبریز زاینده‌رود منجر به خشک شدن تدریجی زاینده‌رود به عنوان پرآب‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران شده است، اما انتخابی برخلاف بعضی از دیگر کارشناسان محیط زیست معتقد است که آینده زاینده‌رود روشن خواهد بود؛ چون از نظر او، انسان اساسا موجودی خردمند است که می‌تواند سخت‌ترین گره‌هایی را هم که خودش ایجاد کرده، با خردورزی و استفاده از خرد جمعی همۀ ذی‌نفعان به دست خود باز کند.

این فعال محیط زیست بر همین اساس امیدوار است که با شکل‌گیری یک عزم ملی و انجام برنامه‌ریزی کلان توسط نهادهای اجرایی ارشد کشور، روند احیای دائمی رودخانه زاینده‌رود اجرایی شود، زیرا بدون احیای دائمی این رودخانه، نه تنها شهر اصفهان، بلکه بسیاری از دیگر شهرهایی که در هزاران سال گذشته تمدن عظیمی را با محوریت زاینده‌رود شکل داده‌اند، در خطر نابودی قرار خواهند گرفت.