محافظت از جنگل های ایران به صدها پهپاد نیاز دارد / تحریم نمی گذارد به موقع متوجه آتش سوزی جنگل ها شویم + فیلم

آتش سوزی جنگل ها یکی از مهمترین معضلات طبیعت ایران است. خاموش کردن آتش سوزی جنگل ها نیاز به ابزارهای ویژه ای دارد، اما بسیاری از کارشناسان محیط زیست معتقدند که مهمتر از تهیه ابزارهای لازم برای مبارزه با آتش سوزی جنگل ها ، لزوم تجهیز سازمان های متولی حفاظت از طبیعت به ابزارهای روز رصد و پایش است تا نیروهای محیط بانی و جنگل بانی بتوانند بدون فوت وقت متوجه آتش سوزی جنگل ها شوند. ماهواره، پهپاد، دوربین و حسگر از جمله مهمترین ابزارهای روز پایش آتش سوزی جنگل ها است.

ابزارهای پایش جنگل ها و زیستگاه ها کافی نیستند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، استفاده از ابزارهای رصد و پایش در جنگل ها، مراتع و زیستگاه های ایران موضوعی است که با وجود تجهیز پاسگاه های جنگل بانی و محیط بانی کشور به انواع دوربین ها در سال های اخیر، همچنان به شدت مغفول مانده و بسیاری از متخلفان زیست محیطی از قاچاقچیان چوب گرفته تا شکارچیان و کسانی که موجب ایجاد حریق های عمدی در جنگل ها و مراتع می شوند، در سایه ضعف نظارتی دستگاه های متولی به راحتی می توانند دست به انواع تخلفات بزنند.

البته همین حالا سازمان محیط زیست تعدادی دوربین تله ای برای رصد وضعیت حیات وحش در مناطق حفاظت شده تحت مدیریت خود نصب کرده است و سازمان جنگل ها نیز تعدادی دوربین مداربسته برای سنجش از راه دور قاچاق چوب و بررسی آفات و امراضی که به درختان وارد می شود، در عرصه های طبیعی مختلف قرار داده است، اما در مجموع دستگاه های متولی محیط زیست و منابع طبیعی کشور در سال های گذشته، تمرکز مناسبی روی تجهیز عرصه های طبیعی به ابزارهای نظارتی نداشته اند.

این نکته ای است که علی بناگر، رئیس انجمن علمی جنگل بانی ایران در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و گفت: متاسفانه حفاظت از جنگل ها و زیستگاه های حیات وحش در ایران هنوز هم عمدتا به شیوه ای سنتی انجام می شود و ما استفاده مناسبی از ابزارهای نظارتی روز نداریم. دلیل اول این مساله نداشتن این ابزارها و دلیل دوم هم ضعف دانش فنی استفاده از ابزارهای نظارتی روز در میان جنگل بان ها و محیط بان های ایران است.

چهار روش اصلی پایش از راه دور عرصه های طبیعی

بناگر در همین راستا روش های نوین برای پایش عرصه های طبیعی کشور را به چهار دسته تقسیم کرد و گفت: سنجش از دور فضایی، سنجش از دور هوایی، سنجش از دور زمینی و استفاده از پهپاد از جمله روش های رصد عرصه های طبیعی هستند.

این کارشناس منابع طبیعی در پاسخ به این سوال که کدام روش برای نظارت دقیق تر بر تخلفات زیست محیطی مناسب است، گفت: ما باید از تمام ابزارهای نظارتی برای رصد تخلفات زیست محیطی استفاده کنیم؛ اما با توجه به این که امکان نصب دوربین در تمام عرصه های طبیعی فراهم نیست و تعداد زیادی حسگر هم برای نظارت دقیق راداری در تمام جنگل های ایران نیاز است، بهترین روش برای پایش تخلفات زیست محیطی، استفاده از پهباد یا تصاویر ماهواره ای است.

تحریم ها مانع از دریافت تصاویر ماهواره ای به صورت آنلاین می شود

رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران درباره نحوه استفاده از ماهواره برای رصد عرصه های طبیعی کشور توضیح داد: ما عمدتا برای رصد آتش سوزی جنگل ها از تصاویر ماهواره ای استفاده می کنیم؛ اما در کشور ما استفاده از ماهواره برای پایش آتش سوزی جنگل ها عمدتا با تاخیر انجام می شود. این در حالی است که سازمان جنگل ها اخیرا مرکز پایش ویژه ای را برای نظارت ماهواره ای بر جنگل ها تاسیس کرده است، اما تصاویر با تاخیر 5 تا 6 ساعته به این سازمان می رسد.

بناگر در همین راستا تاکید کرد: مهمترین مساله ای که باعث ایجاد تاخیر در دریافت تصاویر ماهواره ای می شود، این است که ما نمی توانیم به علت تحریم ها تصاویر ماهواره های خارجی را به صورت لحظه ای دریافت کنیم و هنوز هم کشورمان به آن سطح از فناوری در تولید ماهواره نرسیده است که به تعداد کافی ماهواره برای رصد جنگل های ایران به فضا بفرستد. در این شرایط بهتر است که انجمن های بین المللی حفاظت از طبیعت، از ایران حمایت کنند تا ما بتوانیم برای نظارت بر آتش سوزی جنگل ها تصاویر آنلاین ماهواره ها را داشته باشیم.

این کارشناس منابع طبیعی ادامه داد: در همین ماجرای آتش سوزی جنگل های تنگه هایقر نیز که منجر به فوت چهار نفر از نیروهای مردمی شد، سازمان جنگل ها حدود شش ساعت بعد از وقوع آتش سوزی تصاویر ماهواره ای را دریافت کرد، اما اگر ما از همان لحظه وقوع آتش سوزی تصاویر را به صورت آنلاین می دیدیم، قطعا می توانستیم عملکرد بهتری در اطفای حریق این منطقه داشته باشیم.

وی با اشاره به دیگر کاربردهای استفاده از تصاویر ماهواره ای برای پایش عرصه های طبیعی ایران گفت: استفاده از تصاویر ماهواره ای می تواند در بلندمدت در بررسی تغییرات ساختاری جنگل ها، کم و زیاد شدن گونه های گیاهی مختلف و رصد آسیب های واردشده بر اثر آفات و امراض درختان موثر باشد، اما قطعا پرفایده‌ترین کاربردی که می توانیم از تصاویر ماهواره ای داشته باشیم، نظارت آنلاین بر آتش سوزی عرصه های طبیعی است.

استفاده از پهباد بهترین راه مبارزه با قاچاق چوب

رئیس انجمن علمی جنگل بانی ایران البته معتقد است که استفاده از ماهواره با توجه به هزینه های بالای دریافت تصاویر آنلاین، الزاما راهکار مناسبی برای افزایش قدرت رصد و پایش عرصه های طبیعی ایران نیست و با توجه به این که اکنون معضل اصلی جنگل های کشور قاچاق چوب است، بهتر است که نیروهای سازمان جنگل ها به دوربین های پهبادی به عنوان بهترین ابزار نظارت بر قاچاق چوب تجهیز شوند.

بناگر در توضیح بیشتر گفت: اکنون سازمان جنگل ها دوربین های حفاظتی مختلفی را برای رصد قاچاق چوب در نقاط مختلف نصب کرده است، اما اساسا نمی توان با استفاده از دوربین های مداربسته نظارت مناسبی بر قاچاق چوب داشت، زیرا نه تنها امکان نصب دوربین در دل تمام جنگل ها وجود ندارد، بلکه همین دوربین هایی هم که اکنون توسط سازمان جنگل ها نصب شده است، در بیشتر موارد مورد تعرض قاچاقچیان چوب قرار می گیرد.

وی بر همین اساس تاکید کرد: استفاده از پهباد بهترین روش برای پایش قاچاق چوب در سطح جنگل هاست. البته در سال های اخیر سازمان جنگل ها توافقنامه هایی را با دستگاه های نظامی برای خرید پهباد امضا کرده، اما این توافقنامه ها هنوز به نتیجه نرسیده است. اما اگر هر چند پاسگاه جنگل بانی مجهز به یک پهباد باشند، قطعا می توان قاچاق چوب در جنگل های ایران را به شیوه مناسبی رصد کرد.

این کارشناس منابع طبیعی ادامه داد: اکنون جنگل بان های ما ناچارند که بدون پهباد و با استفاده از خودرو، در محدوده های اندکی از جنگل ها گشت زنی کنند و قطعا این کار آنها باعث می شود که نظارتی کافی بر تمام سطح عرصه های طبیعی داشته باشند. البته باید توجه داشت در صورتی که بخواهیم پاسگاه های جنگل بانی کشور را به پهباد مجهز کنیم، باید تمام جنگل بان های کشور نیز استفاده از پهباد را یاد بگیرند.

سازمان جنگل ها به صدها پهباد نیاز دارد

در این میان باید توجه داشت که به گفته رئیس انجمن علمی جنگل بانی ایران، در دو سال اخیر برخی شرکت های حفاظتی طرف قرارداد سازمان جنگل ها، به سمت استفاده از پهباد رفته اند، اما هنوز تجهیزات و دانش فنی ایران برای استفاده سراسری از پهباد در عرصه های طبیعی کشور مناسب نیست.

بناگر در همین راستا تاکید دارد که همان طور که دو دهه قبل سازمان جنگل ها اقدام ویژه ای را برای مجهز کردن تمام خودروهای جنگل بانی به GPS برای امورات فنی، حفاظتی در تمام ادارات انجام داد، اکنون هم این سازمان باید با برنامه ای ویژه، تمام ادارات منابع طبیعی شهرستان ها را به حداقل یک پهباد مجهز کند و در این میان، تمام نقاط بحرانی جنگل ها به‌ویژه گلوگاه های قاچاق چوب در جنگل های هیرکانی حتما به یک پهباد نیاز دارند.

این کارشناس منابع طبیعی در پاسخ به این سوال که قیمت هر پهباد مورد نیاز سازمان جنگل ها چقدر است، گفت: قیمت هر پهبادی که می تواند برای پایش جنگل ها مناسب باشد، بین 200 تا 250 میلیون تومان تمام می شود و دولت جدید حتما باید بودجه لازم برای تجهیز تمام ادارات منابع طبیعی شهرستان ها به حداقل یک پهباد را فراهم کند و براین اساس می توان گفت سازمان جنگل ها به صدها پهباد نیاز دارد.

وی تاکید بر این که پهباد حلقه مفقوده جنگل های ایران است، عنوان کرد: استفاده از پهباد می تواند برای رصد قاچاق چوب، پایش آفات و امراض و تغییرات ساختاری جنگل ها موثر باشد. حتی می توان برای رصد حضور متخلفان زیست محیطی که اقدام به قاچاق چوب یا آتش زدن عرصه های طبیعی ایران می کنند نیز از پهباد استفاده کرد.

نقش دوربین ها و حسگرها در اطلاع رسانی به موقع اطفای حریق

استفاده از حسگرهای مخصوص اطفای حریق برای کاهش زمان پی بردن به وقوع آتش سوزی عرصه های طبیعی نیز راهکار دیگری است که رئیس انجمن علمی جنگل بانی ایران آن را پیشنهاد کرد و گفت: حسگرهای مخصوص باید در نقاط بحرانی که مستعد آتش سوزی هستند، یعنی نقاطی که در طی 20 سال اخیر هر یک یا دو سال یک بار، یک آتش سوزی در آن اتفاق افتاده است، نصب شود.

این کارشناس منابع طبیعی ادامه داد: باید توجه داشت که با توجه به این که حسگرها بُرد محدودی دارند، باید تعداد زیادی از آنها در نقاط مختلف جنگل ها نصب شود تا بتوانند کارآیی لازم را داشته باشند؛ مساله ای که قطعا می تواند بسیار هزینه بر باشد.

راهکار دیگری پیشنهادی بناگر نیز نصب دوربین های حفاظتی در نقاط مرتفع جنگل هاست؛ راهکاری که او در توضیح بیشتر آن گفت: ما می توانیم برای پایش آتش سوزی و کنترل آفات پاسگاه های کوچکی را در نقاط مرتفع جنگل ها ایجاد کنیم و دوربین هایی با بُرد زیاد را در جهت های مختلف در این پاسگاه ها بگذاریم.

وی افزود: همچنین باید نیروهایی هم به صورت دائمی برای حفاظت از این دوربین ها و نظارت بر تصاویر آن در پاسگاه ها حضور داشته باشند. با استفاده از این دوربین ها، می توان بر قاچاقچان چوب و متخلفانی که به عمد جنگل ها و مراتع را آتش می زنند، از راه دور نظارت کرد.

لزوم نصب دوربین های حفاظتی در پاسگاه های مناطق مرتفع

البته اکنون هم سازمان جنگل ها تعداد محدودی دوربین حفاظتی در نقاط مختلف جنگل های کشور رخ داده است، اما از نظر رئیس انجمن علمی جنگل بانی ایران قطعا تعداد این دوربین ها باید به شدت افزایش یابد و این دوربین ها نیز باید در پاسگاه هایی در مناطق مرتفع نصب شود که متخلفان زیست محیطی نتوانند آنها را خراب کنند.

بناگر البته این را هم می گوید که اخیرا سازمان جنگل ها در این زمینه اقدامات خوبی را انجام داده است و رئیس این سازمان بخشنامه ای را صادر کرده مبنی بر این که تمام سرجنگل‌بانی‌ها باید نقاط حساس و گلوگاه های قاچاق چوب را معرفی کنند تا این سازمان بتواند با افزایش تعداد دوربین های حفاظتی، نظارت بیشتری بر این نقاط داشته باشد.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت نیز این است که در سال های گذشته سازمان محیط زیست هم دوربین های تله ای مختلفی را برای نظارت بر وضعیت حیات وحش در آبشخورها و سایر گذرگاه های اصلی حیوانات نصب کرده است، اما تعداد دوربین های این سازمان نیز مانند سازمان جنگل ها به اندازه کافی نیست.

بناگر ضمن اشاره به این مساله تاکید کرد: اساسا سازمان های متولی حفاظت از طبیعت ایران دچار کمبود ابزارهای نظارتی شامل دوربین، پهباد و تصاویر ماهواره ای هستند و هنوز هم بیشتر محیط بان ها و جنگل بان ها به شیوه سنتی جنگل ها، مراتع و زیستگاه ها را پایش می کنند.

وی در پایان تصریح کرد: بدون شک ایران به شدت به نصب دوربین های حفاظتی پیشرفته، خرید پهباد و سایر ابزارهای روز نظارتی نیاز دارد. البته بهترین روش برای کنترل قاچاق چوب در جنگل های هیرکانی و سایر نقاط بحرانی استفاده از پهباد است.