دکتر فاطمی: ایران فاقد ذخایر استراتژیک دارویی است / تاثیر مافیای دارو بر پروتکل های درمانی کشور + صوت

کشور ما بعضا دچار کمبود دارو می شود. کمبود دارو معمولا برای داروهایی ایجاد می شود که در برهه ای از زمان مردم به شدت به آن نیازمند می شوند. به طور مثال در ماه گذشته کمبود دارو درباره رمدسیویر مشاهده شد و اکنون هم کمبود دارو درباره آمفوتریسین B به عنوان داروی اصلی درمان قارچ سیاه مشاهده می شود. اما ایران در حالی هر از گاهی دچار کمبود دارو می شود که به گفته نایب رئیس انجمن داروسازان، هیچ ذخیره استراتژیک دارویی در کشورمان وجود ندارد.

کمبود دارو ؛ معضل همیشگی درباره داروهای مورد نیاز مردم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، این روزها داروی آمفوتریسین B به عنوان داروی اصلی درمان بیماری قارچ سیاه در کشورمان کمیاب شده و با وجود این که نرخ آن در داروخانه ها با دفترچه بیمه حدود 300 هزار تومان است، قیمت این دارو در بازار سیاه کشور به بالای 4 میلیون تومان رسیده است؛ آن هم فقط به خاطر انتشار چند خبر درباره انتشار بیماری قارچ سیاه در ایران و شناسایی چند مورد ابتلا به قارچ سیاه در مشهد، تهران و مازندران.

متاسفانه مشابه اتفاقی که این روزهای برای داروی قارچ سیاه رخ داده است، روالی است که همواره درباره داروهای مختلف در کشورمان رخ می دهد و هر بار که یک دارو مورد نیاز بخشی از افراد جامعه می شود، شاهد کمبود آن در داروخانه ها و راه یافتن آن با قیمت های نجومی به بازار سیاه هستیم؛ اتفاقی که سال گذشته برای انسولین رخ داد و همین چند وقت پیش هم مشابه آن را برای سرم و رمدسیویر شاهد بودیم.

در این میان سوال اصلی این است که چه اشکالی در نظام توزیعی دارو در کشور وجود دارد که همیشه مافیای دارو و افراد فعال در بازار سیاه برنده رقابت هستند و این وسط سلامت مردم کمترین چیزی است که برای این افراد اهمیت دارد؟

این سوال را با دکتر علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در میان گذاشتیم و او نیز در پاسخ به رکنا گفت: متاسفانه همیشه نگاه سنتی به نظام توزیع دارو در کشور وجود دارد و معمولا صرفا به اندازه تقاضای موجود در کشور، دارو از مسیر واردات یا تولید تهیه می شود. این در حالی است که دارو جزو کالاهای استراتژیک جامعه محسوب می شود و باید ذخایر استراتژیک ویژه ای برای آن تعریف کرد.

وی با تاکید بر این که تمام کشورها ذخایر استراتژیک ویژه ای برای کالاهای حیاتی خود تعریف کرده اند، عنوان کرد: معمولا کشورها به ذخایر استراتژیک دارویی خود دست نمی زنند و حتی در آمار سالانه خود نیز ذخایر استراتژیک دارویی را به شمارش نمی آورند. اما همواره داروهای زیادی را در انبارهای مربوط به ذخایر استراتژیک دپو می کنند و برای این که تاریخ انقضای داروهای موجود در انبارها نگذرد، مدام این داروها را با داروهای تازه تر جایگزین می کنند.

ذخیره استراتژیک دارویی در ایران نداریم

با وجود این روند ذخیره سازی دارو به عنوان یکی از کالاهای استراتژیک در کشورهای پیشرفته، شرایط در کشورمان به گونه ای است که به گفته فاطمی، در ایران ذخایر استراتژیک دارویی وجود ندارد و تقریبا هیچ گاه این ذخایر در ایران وجود نداشته است. نایب رئیس انجمن داروسازان ایران البته این را هم گفت که زمانی قرار بود ذخایر استراتژیک دارویی به عنوان یک پدافند غیرعامل در ایران ایجاد شود، اما بعد که این مساله به شرکت های پخش محول شد، عملا این موضوع به فراموشی سپرده شد.

این در حالی است که از نظر فاطمی، ایران کشوری است که همواره در مواجهه با تهدیدات طبیعی و غیرطبیعی مختلفی قرار دارد و به همین دلیل، وزیر جدید بهداشت و درمان حتما باید ایجاد انبارهای ذخایر استراتژیک دارو را جزو اولویت های اصلی خود قرار دهد و برخی اقلام دارویی را که بسیار حیاتی هستند و جایگزینی ندارند، در این ذخایر انبار کند.

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران با تاکید بر این که دارو کالایی نیست که مردم بتوانند مصرف آن را کنار بگذارند، تصریح کرد: ما می توانیم زمانی که مرغ یا تخم مرغ کم می شود، از این محصولات کمتر استفاده کنیم، اما بسیاری از مردم نمی توانند هیچ جایگزینی برای داروهای مورد نیاز خود پیدا کنند. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای جهان، تمام اقلام دارویی خود را برای دو تا سه ماه ذخیره سازی می کنند.

وی با اشاره به کمبود آمفوتریسین B در داروخانه ها در روزهای اخیر گفت: داروی بیماری قارچ سیاه اساسا یک داروی کم مصرف بود، اما اکنون با توجه به شیوع این بیماری در کشورمان، این دارو کمیاب شده است. ولی ما باید برای جلوگیری از این موضوع، آمفوتریسین B را در ذخایر دارویی کشور نگه می داشتیم تا در زمان کمبود، از آن دخایر استفاده کنیم و مانند امروز با کمبود این دارو، شوک بزرگی به قیمت آن در بازار سیاه وارد نمی شد.

ایجاد ذخایر استراتژیک جلوی رشد مافیای دارو را می گیرد

فاطمی در بخش دیگری از صحبت هایش از شکل گیری بازار سیاه برای داروهایی که در کشور دچار کمبود می شوند، انتقاد کرد و اظهار داشت: متاسفانه هر وقت دارویی در کشورمان دچار کمبود می شود، بلافاصله بازار سیاه آن دارو ایجاد می شود؛ مساله ای که در ماه های اخیر درباره سرم و انسولین نیز پیش آمد و ما حتما باید با عوامل شکل گیری بازار سیاه برخورد کنیم.

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در ادامه تاکید کرد: قطعا کسانی که داروها را از شبکه رسمی خارج و وارد بازار سیاه می کنند، متخلف هستند و باید با آنها برخورد شدیدی انجام شود؛ ممکن است این افراد وابسته به شرکت های واردکننده، توزیع کننده، بیمارستان ها یا داروخانه ها باشند و در هر شرایطی، نهادهای امنیتی باید به شدت با افرادی که با جان مردم بازی می کنند و به بازار سیاه دارو رونق می دهند، برخورد کنند.

وی البته بازهم بر لزوم ایجاد ذخایر استراتژیک دارویی تاکید کرد و گفت: اگر دولتمردان ما ایجاد ذخایر استراتژیک دارویی را جدی بگیرند، قطعا هیچ گاه شاهد کمبود دارو و ایجاد بازار سیاه نخواهیم بود. در واقع، ما نباید در ابتدا دنبال مافیای دارو بگردیم، بلکه باید با ایجاد ذخایر استراتژیک کاری کنیم که اساسا مافیای دارویی رشد کند؛ زیرا مافیا در کنار هر کمبود و سوء مدیریتی رشد می کند.

نقش مافیای دارو در تعیین پروتکل های درمانی کشور

فاطمی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا مافیای دارو در تعیین پروتکل های درمانی مربوط به کرونا یا دیگر بیماری ها موثر هستند یا خیر، عنوان کرد: بازار دارویی ایران بسیار بزرگ است و گردش مالی آن به 30 هزار میلیارد تومان در سال می رسد. بنابراین قاعدتا بعید نیست کسانی که نقش اصلی را در این بازار ایفا می کنند، از تولیدکنندگان عمده گرفته تا واردکنندگان اصلی، در پروتکل های درمانی دخالت کنند و نام دارویی را سر زبان ها بیندازند و میزان مصرف آن را در کشور بالا ببرند. البته اثبات کردن این موضوع کار ساده ای نیست و هر کسی می خواهد این مساله را ثابت کند، باید با باندهای قدرت درگیر شود.

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران ادامه داد: مسئولان وزارت بهداشت تا کنون بارها از مافیای دارو سخن گفته اند، اما تا حالا هیچ کس به عنوان مافیای دارو معرفی نشده است. تا کنون هم مدیران سازمان غذا و دارو در سال های اخیر مکررا به دلیل بحث هایی که در پشت پرده بازار دارویی کشور وجود دارد، تغییر کرده اند، اما با این وجود هیچ کس نتوانسته است فرد یا گروهی را به عنوان مسئول اصلی مافیای دارو معرفی کند.

وی ضمن درخواست از مدیران آینده وزارت بهداشت برای ایجاد ذخایر استراتژیک دارویی تصریح کرد: امیدواریم که در دولت آینده موضوع ایجاد ذخایر استراتژیک دارویی درباره کالایی حیاتی به نام دارو جدی گرفته شود؛ زیرا ایجاد این ذخایر نه تنها هزینه زیادی روی دوش کشور نمی گذارد، بلکه می تواند جلوی هزینه های بسیاری را بگیرد و در تمام کشورهای دنیا نیز ذخایر استراتژیک دارویی برای دو تا سه ماه وجود دارد.

چه داروهایی باید در فهرست ذخایر استراتژیک قرار گیرند؟

فاطمی در پاسخ به این سوال که چه داروهایی باید در ذخایر استراتژیک دارویی کشور قرار گیرند، گفت: قطعا داروهایی که جایگزین آنها وجود ندارد، باید در فهرست ذخایر دارویی کشور قرار گیرند. همچنین سرم نیز حتما باید جز ذخایر استراتژیک کشور باشد، زیرا همین چند وقت پیش شاهد کمبود شدید انواع سرم در ایران بودیم که نشان دهنده نهایت بی تدبیری و سوء مدیریت بود.

نایب رئیس انجمن دروسازان ایران ادامه داد: داروهای تزریقی مهم از جمله آنتی بیوتک های  تزریقی نیز باید جزو ذخایر استراتژیک دارویی کشور قرار گیرند، زیرا در آینده بسیار محتمل است که ایران درگیر جنگ های بیولوژیک شود و ما باید برای آمادگی در برابر این مساله انواع خاصی از آنتی بیوتیک را در کشورمان به اندازه کافی ذخیر کنیم. اساسا هم دولت باید فهرستی از ذخایر استراتژیک تهیه کند و آنها را برای سه تا چهار ماه در انبار خود ذخیره سازی کند.

چرا رمدسیویر در ایران کمیاب شد؟

فاطمی در بخش دیگری از اظهاراتش با اشاره به کمبود رمدسیویر در ماه های اخیر گفت: در اوایل سال شاهد آن بودیم که با توجه به مازاد بودن داروی رمدسیویر در کشورمان، این دارو از ایران صادر می شد. اما بعد که وزارت بهداشت پروتکل درمانی رمدسیویر را تغییر داد و اعلام کرد که علاوه بر بیمارستان ها، کلینیک های سرپایی نیز می توانند به تجویز این دارو بپردازند، شاهد افزایش شدید مصرف رمدسیویر بودیم و در این شرایط نه تنها ما نتوانستیم رمدسیویر را صادر کنیم، بلکه حتی در تامین نیاز دارویی کشور نیز با مشکل مواجه شدیم.  

این کارشناس دارویی ادامه داد: اخیرا هم وزارت بهداشت به جای جبران کمبود رمدسیویر، این دارو را از فهرست بیمه خارج کرده است و برخی مسئولان کمیته های بالادستی نیز می گویند که چون این دارو تاثیر زیادی در درمان کرونا ندارد، نباید تجویز شود. این مساله نشان می دهد که ماجراهایی درباره رمدسیویر در پشت پرده در جریان است و باید از مسئولان وزارت بهداشت پرسید که اساسا چرا شما تقاضا را این چنین بالا بردید که دچار کمبود رمدسیویر شویم و چرا وقتی نتوانستید پاسخگوی تقاضا باشید، صورت مساله را تغییر دادید؟

وی در پایان تصریح کرد: قطعا چنین مسائلی موجب ناراحتی شدید افکار عمومی می شود و متاسفانه اکنون مردم نسخه به دست از این داروخانه به آن داروخانه به دنبال دارو می گردند، آن هم در شرایطی که پروتکل های درمانی وزارت بهداشت بعضا تغییر پیدا می کند و معلوم نیست دارویی که اکنون به کار مردم می آید، بعدا هم مورد استفاده خواهد بود یا خیر؟